زنان زندانی در حصار خاموشی خویش

زنان جامعه نقش بسیار مهمی در آرامش یک خانواده دارند. در بچگی با خاله بازی‌های خود نقش مادری را بازی می‌کنند که برای فرزندان خود قصه می گویند، نوجوانی خود را با کوهی از خیال‌بافی و آرزوهای کوچک و بزرگ سپری می‌کنند. کودکان قادر به انتخاب خانوادهٔ خود نیستند و بعضی‌از آن‌ها در خانواده‌ای که تنش و خشونت وجود دارد، رشد می‌کنند. برخی از دختران به علت جدایی مادر و پدر خود، اذیت و آزارهای ناپدری و بسیاری از موارد دیگر خانه را ترک می‌کنند و در جامعه بدون هیچ پشتیبانی باید به زندگی خود ادامه دهند و این مقدمهٔ ورود به زندان و آسیب‌دیدن در جامعه می‌باشد. اگر کودک تا چشم باز کند در یک فضای بسته با نرده‌های آهنی مواجه شود این خاله بازی‌ها و رویابافی‌ها چگونه خواهدبود؟ وجود ناملایمتی‌ها در جامعه باعث افزایش تنش، خشم و ارتکاب جرم بسیاری از زنان و دختران می‌شود. زنان‌زندانی آسیب‌پذیرتر و درمعرض خطر بیشتری هستند، جامعه باید برای کمک به این قشر تلاش کند. سال 1397 دربندرعباس موسسه‌ای با نام آینده‌روشن‌هرمزگان تأسیس گردیده، تا به زندانیان و همچنین خانواده‌ی‌زندانیان مهارت‌هایی را تعلیم دهد و از نظر بهداشت‌روانی به آن‌ها کمک کند. در ادامه به گفت‌وگویی با فریدون کریم‌نیا، روانشناس و مربی مهارت‌های زندگی شرکت‌فولادکاوه جنوب کیش و مسول فنی مرکز مشاوره‌آینده‌روشن‌هرمزگان درخصوص هنجارهای زندگی‌زنان‌زندانی و کودکان آن‌ها می‌پردازیم.
فریدون‌کریم‌نیا با بیان اهمیت حضور زنان‌سالم درجامعه، گفت: زنان تشکیل‌دهنده حدود نیمی از جامعه‌انسانی هستند که در شرایط بهینه نیز مستعد آسیب‌پذیری و استرس می‌باشند. در بررسی‌های انجام شده، اکثر زنانی که دست به ارتکاب‌جرم زده‌اند افراد پایین‌دست جامعه هستند که از نظر بضاعت‌مالی و فرهنگی و تحصیلات در مراتب بسیار پایین قرار دارند. آثار بزهکاری زنان در زندگی فردی و اجتماعی آنان بسیار مشهود است و تأثیر آن را می‌توان بر فرزندان این زنان نیز به وضوح مشاهده کرد. غیبت‌های طولانی‌مدت از محیط‌خانواده و اقامت در زندان موجب می‌شود تا فرزندانشان احساس خودمختاری و آزادی بیشتری نموده و اوقات فراغت خود را بیرون از خانه و با همسالان بزهکار بگذرانند که این امر باعث افزایش چالش‌های زنان‌زندانی خواهد شد. درکل باید پذیرفت که محیط زندان یک محیط‌زنانه نیست و کاملاً مردانه است، زنان به لحاظ روانی بیشتر از مردان افسرده می‌شوند، آمار خودکشی آن‌ها بالاتر است و درکنار این آسیب‌ها نیازهای بهداشتی‌زنان بیشتری از مردان می‌باشد. مشروح مصاحبه ایشان را می‌توانید بخوانید.
ویژگی‌های درونی فردی که با انجام دادن جرم به زندان می‌رود، چیست؟
ویژگی‌هایی از جمله؛ هیجان طلبی، نقیصه‌های شخصیتی، الگوهای غلط، کودکی نابسامان، عدم درک خطر در شخص وجود دارد که
موجب مجرم شناخته‌شدن فرد می‌شود.
روحیات زندانیان چگونه است؟
محیط زندان می‌تواند اثرات مختلفی بر افراد بگذارد، گاهی ایجاد کسالت روانشناختی می‌کند و گاهی متاسفانه باعث افزایش تجربه رفتارهای پرخطر می‌شود ولی واقعیت این است که چالش‌های روانشناختی در محیط زندان قابل مقایسه با بیرون و محیط زندگی نیست. این اتفاق می‌تواند نومیدی و میل به رفتارهای خودتخریب‌گرانه از جمله خودکشی یا سوء مصرف الکل و مواد را افزایش دهد.

کودکی که در زندان به دنیا می‌آید و زندگی می‌کند، با کودک بیرون از زندان چه تفاوت‌هایی دارد؟
کودکی که در زندان به دنیا می‌آید، در یک چارچوب به‌دوراز جامعه و چشیدن حس‌پدر کودکی خود را سپری می‌کنند. کودکان در زندان تصوری از خانواده، ارتباط سالم، الگوسازی مناسب ندارند و بیشتر از کودکان‌زندان در معرض انواع آسیب‌های عاطفی، جسمی و... قرار می‌گیرند. البته لازم به‌ذکر است که درحال‌حاضر فضاهای‌کودکانه مانند مهدکودک در زندان‌های هرمزگان مشغول فعالیت هستند اما تصور فضای آزاد، پارک، ساحل، شهربازی و ... برایشان آسان نمی‌باشد.
 بهداشت روانی به صورت فردی و گروهی در زندان چگونه است؟
در شرایط عادی زنان نسبت به تحمل استرس ضعیف‌تر هستند و بیشتر از مردان در معرض اختلالات‌روانی از جمله افسردگی، اضطراب، نگرانی، اختلالات‌خواب و اشتها هستند. این امر در زنان‌زندانی به مراتب بیشتر از زنان در وضعیت عادی خواهد بود. به‌صورت گروهی هم این اتفاق وجود دارد و افراد زندانی استعداد بیشتری برای بعضی عفونت‌ها، اختلالات‌رفتاری ازجمله اعتیاد و مصرف مواد خواهند داشت. در بعضی از پژوهش‌ها و مطالعات انجام شده، ثابت می‌شود که بیش از ۸۵درصد زندانیان مشکوک به نوعی اختلال روانی هستند که از نظر آماری رقم بسیار بالایی می‌باشد.

ملاقات با خانواده‌های زنان زندایی چه تاثیرات مثبت و منفی‌ای را دربردارد؟
ملاقات می‌تواند احساس طردشدگی را در زندانی کاهش و میل به اصلاح رفتار را افزایش دهد. در مطالعات بر روی زندانیان نوجوان با ملاقات و بی‌ملاقات نشان داده‌می‌شود که اعتمادبه‌نفس و سلامت‌جسمی و روانی زندانیان دارای ملاقات به مراتب بهتر از زندانیان بدون ملاقات است. اعطای ملاقات‌های ویژه به زندانیان متأهل در کنترل رفتارهای پرخطر می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
زنان‌زندانی با مشکلات اجتماعی و اقتصادی زیادی روبرو هستند، از جمله طرد شدن از طرف بستگان، برچسب خوردن، مشکلات‌اقتصادی و شغل پس از اتمام زندان. آنچه مهم است توانمندسازی زنان در دوران زندان‌بودنشان است. نباید زنان زندانی رها شوند، زیرا زندان می‌تواند بستری برای هزاران آسیب‌جدید باشد، چنانکه یک زن بدلیل یک امر ساده ممکن است وارد زندان شود و در آنجا با زنانی روبرو شود که جرائم سنگین‌تر و رفتارهای پرخطرتر داشته‌باشند. زنان با شرایط خاص مانند زنان‌باردار یا معلول و یا سالمند مشکلات مضاعفی دارند که باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرند. در برنامه‌های توانمندسازی زنان باید ارتباط آنها را با محیط خارج زندان حفظ کنیم، به نیازهای روانشناختی آن‌ها توجه کنیم، تاب‌آوری اجتماعی را افزایش دهیم، توانمندی شغلی ایجاد کنیم. حمایت از اشتغال زندانیان زن موجب افزایش سلامت‌روان آن‌ها می‌شود و احساس خودبسندگی آن‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین حمایت‌های پس از خروج از زندان شامل حمایت‌های روانی‌اجتماعی می‌تواند باعث کاهش بازگشت مجدد به زندان را دربرگیرد. امیدواریم با کمک به این قشر از جامعه بتوانیم آسیب‌های جامعه را کمتر کنیم.
زنان زندانی بعداز آزادی باید مورد حمایت جامعه قرار بگیرند تا دوباره درگیر بزه نشوند و به‌دنبال مشاغل کاذب نروند. جامعه با افزایش بنگاه‌های کارآفرینی و پذیرفتن این افراد به عنوان عضو این جامعه می‌توانند خلآهای زندگی این زنان را پر کنند. فرزندانی که مجبور به زندگی‌کردن با مادران خود هستند، بیشترین آسیب روانی را خواهند دید. جامعه با افزایش انجمن‌های مردم نهاد می‌توانند سلامت روحی و روانی این افراد را درمان کنند. امیدواریم با مورد حمایت قراردادن این فرزندان و مادران زندانی بتوانیم جامعه‌ای عاری از جرم و خشونت داشته‌باشیم.