کرونا و چراغ کم‌فروغ بازار بندرعباس

اگرچه ازدحام خیابان‌های بندرعباس مثل قبل از شیوع ویروس کرونا نیست اما خلوت هم نیست. هستند مردمی که برای رفتن به سرکار و انجام کارهای روزمره در خیابان‌ها این‌طرف و آن‌طرف می‌روند. آن‌ها به خوبی دریافته‌اند که با وجود شیوع این ویروس مرگبار چاره‌ای جز ادامه زندگی و تلاش برای پرداخت اقساط عقب مانده و اجاره خانه ندارند و بنابراین مجبورند خطرات احتمالی را به جان بخرند و به سرکار بروند. در این گرمای خرماپزان، کم‌تر کسی پیدا می‌شود که عرق ریختن و نفس‌تنگی از زیر ماسک را تحمل کند و تن به استفاده از ماسک و دستکش بدهد. با این حال تعدادی از مغازه دارانی که زیر باد خنک و دلپذیر سیستم سرمایشی نشسته‌اند، ماسکی را هم با بی‌تفاوتی روی صورت دارند که معمولا تا زیر بینی پایین کشیده‌اند و مدام آن را با دست جابه‌جا می‌کنند. بعضی از رهگذرها هم با ماسک‌های جورواجور و حتی گاهی با شیلد از پیاده‌رومی‌گذرند. آمار مبتلایان به ویروس کرونا در بندرعباس رفته رفته بالاتر می‌رود و مردم با استیصال و درماندگی، چاره‌ای جز ادامه فعایت‌های روزانه برای گذران زندگی ندارند. با این‌که ویروس کرونا شوک عظیمی به اقتصاد کسب‌وکارها وارد کرد و منجر به کاهش فروش و ضررو زیان افراد شد اما هر روز صبح، پیر و جوان سوار بر خودروی شخصی و وسایل نقلیه عمومی به سوی محل کار حرکت می‌کنند و خطرات این ویروس همه‌گیر را به جان می‌خرند. تصمیم گرفتم سری به بازار بندرعباس بزنم تا از نزدیک پای درد و دل کسبه و بازاریان بنشینم.

گرد و غبار کرونا بر گوشه و کنار شهر
بازارها و مراکز تجاری و گردشگری بندرعباس که هرساله در زمان عید نوروز پذیرای مسافران و گردشگران شهرهای مختلف بودند، امسال از رونق افتاده‌‌اند. دیگر خبری از غلغله و شور و نشاط بازار نیست و انگار گرد و غبار عجیبی روی شهر نشسته‌است. آقای حسینی فروشگاه لباس دارد؛ ماسک زده و پشت پیشخوان نشسته‌است. با کلافگی می‌گوید:« قبل از کرونا هم بازارمان کساد بود؛ تمام امیدمان به فروش دم عید بود که آن هم دود شد و رفت هوا. الان هم که می‌بینی مغازه‌ها باز هستند بازار شلوغ است اما خبری از مشتری نیست. صاحب‌مغازه هم از ما کرایه می‌خواهد. آز کجا بیاورم پولش را بدهم وقتی مشتری نیست؟». مغازه آقای حسینی از 25 اسفندماه تا 1 اردیبهشت‌ماه بسته بوده‌است و هیچ وام و تسهیلاتی از سوی دولت به او تعلق نگرفته‌است. معاون اشتغال وزیر کار چهارم اردیبهشت‌ماه سال جاری از آغاز پرداخت تسهیلات حمایتی به کسب‌وکارها و بنگاه‌های آسیب‌دیده از کرونا از هفته سوم اردیبهشت خبر داده و گفته‌بود که تسهیلات پرداختی با نرخ سود 12 درصد خواهد بود.

از گرانی بنزین تا ویروس کرونا
از بازار بیرون می‌آیم و وارد پیاده‌رو می‌شوم. فروشندگان مشغول چیدن ویترین‌ها و پاک کردن شیشه مغازه‌ها هستند. پیاده‌روها کمی خلوت‌تر هستند اما مثل گذشته کودکان کار پشت ترازو نشسته‌ و به عابران چشم دوخته‌اند. پلاستیک‌فروشی‌ها طبق معمول ظروف و وسایل پلاستیکی رنگارنگشان را از در و دیوار پیاده‌روها آویزان کرده‌اند. آقای ذاکری فروشگاه مواد پلاستیکی دارد. ماسک زده و مشغول آب‌پاشی قسمتی از پیاده‌رو است. آقای ذاکری می‌گوید:«بانک‌ها می‌گویند کارتخوان شما تراکنش ندارد و می‌خواهند آن را جمع کنند. خب وقتی مغازه بسته بوده معلوم است که تراکنش نداریم. قیمت اجناس هم که روز به روز گران‌تر می‌شود و ما نمی‌دانیم جواب مشتری‌ها را چه بدهیم. بابت اجناسی که خریده‌ام باید چک‌هایم را پاس کنم اما با این وضع نمی‌توانم». همین‌طور پیاده‌رو را می‌گیرم و ادامه می‌دهم. ایستگاه تاکسی‌های میدان برق مثل همیشه شلوغ نیست اما تاکسی‌ها قطار به قطار منتظر مسافر هستند. آقای مرادی 10 سال است که راننده تاکسی است. آقای مرادی خیلی شاکی است و می‌گوید:« انقدر حرف زدیم چه شد؟ چیزی تغییر کرد؟ انقدر مشکل بر سرمان ریخته که نمی‌دانیم از کدامشان صحبت کنیم. از گرانی بنزین بگوییم یا از ویروس کرونا ». آقای مرادی تمایلی ندارد ادامه دهد و حرفش را قطع می‌کند. بقیه راننده‌ها هم ترجیح می‌دهند که سکوت کنند.

داستان ناتمام دستفروشان
در بازار تره‌بار بندرعباس اما گویا خبری از ویروس کرونا نیست. با وجود گرمای هوا و شرایط کنونی، جای سوزن انداختن نیست. در بساط دستفروشان از سیب‌زمینی و پیاز تا انبه نوبرانه و زیتون پیدا می‌شود. گاریچی‌ها بارهای موز و انبه را این‌طرف و آن‌طرف می‌برند و فارغ از دنیا، آوازی را زیرلب زمزمه می‌کنند. کمی آن‍طرف‌تر زنان بندری، بساط فروش برقع، شلوار بندری و چادرهای رنگارنگ را پهن کرده‌اند. در پیاده‌روها هم زنان دست‌فروش، لیف، نعنا خشک و از این قبیل چیزها می‌فروشند. یکی از آن‌ها می‌گوید که علی‌رغم آگاهی از خطرات شیوع ویروس کرونا، مجبور است کودکش را با خود به بازار بیاورد تا شاید دل رهگذری به حال کودک بسوزد و چیزی از او بخرد تا بتواند با پول آن شکم کودک گرسنه خود را سیر کند. فرماندار بندرعباس 11 فروردین‌ماه 99 در نشست ستاد ساماندهی دستفروشان گفته‌بود: «با توجه به وضعیت و مناظر نازیبا و هم‌چنین آثار منفی بهداشتی که فعالیت‌های صنفی خارج از چارچوب اصناف و مغازه برای سلامت شهر ایجاد می‌کند، در سال 99 از فعالیت دست‌فروشان جلوگیری
می‌شود». ویروس کرونا ما را با نوع جدیدی از روابط انسانی و کاری مواجه کرده‌است؛ در این شرایط مردم در جدال بین ویروس کرونا و تامین معیشت خود دست‌وپا می‌زنند و هیچ آینده روشنی برای خود متصور نیستند. مردم بندرعباس هم از این قاعده مستثنی نیستند و از کارگر روزمزد تا کسبه و بازاریان در برابر این ویروس، آسیب‌پذیر و شکننده هستند. هرچند نمی‌توان منکر شرایط بهداشتی متفاوت این گروه‌ها شد.

حال باید دید در این شرایط دولت و نهادهای مربوطه چه برنامه‌ جدی و کاربردی برای حمایت از مشاغل و کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا دارند؟ در غیر این صورت آیا کسب‌وکارها زیر فشار بحران ویروس کرونا دوام می‌آورند؟