علت گرانی 50 درصدی تخم مرغ چیست؟

تخم‌مرغ در بازار عرضه مستقیم میوه و تره‌بار، هر کیلو ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان فروخته می‌شود یعنی هر شانه تخم‌مرغ ۳۰ عدد حدود ۲۹ هزار تومان قیمت دارد. اما تخم‌مرغ بسته‌بندی ۲۰ عددی قیمتی حدود ۳۸ هزار تومان دارد و این قیمت بر اساس شرکت بسته‌بندی عرضه‌کننده تخم‌مرغ، در خرده فروشی‌ها اندکی بالاتر یا پایین‌تر است.

گزارش صبح ساحل، براساس دستورالعمل برنامه ملی ارتقای کیفیت، بهداشت و تضمین سلامت تخم‌مرغ، از اول بهمن‌ماه عرضه تخم‌مرغ فقط به‌صورت بسته‌بندی خواهد بود. این برنامه ابتدا به‌صورت آزمایشی در استان تهران اجرا می‌شود. تولیدکنندگان مهمترین دستاورد این برنامه را حذف دلالان از بازار تخم‌مرغ عنوان می‌کنند.
قیمت مرغ و تخم‌مرغ از یک ماه‌ پیش افزایشی شد. افزایش قیمت نهاده‌های دامی علی‌رغم تخصیص ارز 4200 تومانی برای تأمین نهاده و در نتیجه کاهش تولید در مهرماه و آبان، دو دلیل اصلی افزایش قیمت این دو کالای پرتقاضا بود. اما با افزایش جوجه‌ریزی انتظار می‌رود تولید مرغ و تخم‌مرغ به روند عادی برگردد و قیمت‌ها هم به ثبات برسد.

چند برنامه برای عرضه تخم‌مرغ

با تعیین قیمت هر کیلو تخم‌مرغ معادل 14 هزار و 500 تومان برای مصرف‌کننده، از سوی ستاد تنظیم بازار، اما این قیمت فقط در میادین عرضه مستقیم کالا رعایت می‌شود و قیمت تخم‌مرغ در خرده‌فروشی‌ها بیشتر از قیمت تعیین شده است. همین موضوع موجب چند قیمتی شدن تخم‌مرغ و افزایش سودجویی دلالان در این بازار شده است.

با افزایش دلالی در شبکه توزیع تخم‌مرغ، معاونت شرکت پشتیبانی امور دام تصمیم به تغییر در نحوه توزیع تخم‌مرغ برای حذف شبکه دلالان در بازار گرفته است. براین اساس، از این پس، کسانی که از درب مرغداری‌ها، تخم‌مرغ می‌خریدند، باید در زمان خرید تأییدیه‌ شرکت پشتیبانی امور دام را داشته باشند. همچنین، بارانداز‌هایی در استان‌ها، در اختیار تشکل‌های تولید تخم‌مرغ قرار داده شده، که آنها از این مبادی، مستقیم و با قیمت مصوب، نیاز بازار را برطرف خواهند کرد.

در برنامه‌ای دیگر هرگونه صادرات تخم‌مرغ ممنوع اعلام شده و میزان تولید این محصول در کشور، بیش از یک میلیون تن است. کارشناسان فروش تخم‌مرغ با قیمت بالاتر از نرخ مصوب را ناشی از تخلفات در شبکه توزیع می‌دانند. هدف از اجرای این طرح حذف شبکه دلالی عنوان شده است. سید فرزاد طلاکش، دبیرانجمن صنفی تخم‌مرغ شناسنامه‌دار کشور، در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص برنامه جدید شرکت پشتیبانی امور دام برای عرضه تخم‌مرغ گفت: تجربه نشان داده اجرای چنین برنامه‌هایی اهداف آن را تأمین نمی‌کند.

در حال حاضر 2 مدل توزیع تخم‌مرغ  در کشور داریم. یک نوع توزیع فله‌ای است که تقریباً 80 درصد فروش تخم‌مرغ از درب مرغداری به این روش است. در این روش، خریداران عمده، تخم‌مرغ را به‌صورت امانی از تولیدکننده تحویل می‌گیرند و تخم‌مرغ تقریباً دو دست می‌چرخد تا به مغازه برسد. تولید تخم‌مرغ روزانه 3 هزار و 200 تن است که 2 هزار و 500 تن آن به این شیوه توزیع می‌شود. در شیوه دیگر، 20درصد تخم‌مرغ به کارخانجات بسته‌بندی و 20 درصد هم به کارخانجات تولید کننده مواد غذایی فروخته می‌شود.

طلاکش افزود: شرکت پشتیبانی امور دام اعلام کرده باراندازهایی در اختیار اتحادیه‌های تعاونی استان‌ها قرار می‌دهد تا افراد دارای صلاحیت و عمده‌فروشان دارای پروانه کسب تخم‌مرغ را برای توزیع از این باراندازها بخرند. اما ما در کشور شاید فقط تا 4 نفر عمده‌فروش دارای پروانه کسب برای فروش تخم‌مرغ داریم. البته بسیاری افراد از طریق انجمن‌ها، برای خرید و فروش تخم‌مرغ دارای هویت مشخص هستند اما عمده فروش دارای پروانه کسب در این بخش نداریم. بنابراین نزدیک به 100 درصد توزیع تخم‌مرغ به‌صورت سنتی است. مگر اینکه وزارت جهاد کشاورزی با انجمن عمده‌فروشان تخم‌مرغ تفاهمنامه امضا کند و این انجمن افرادی را برای خرید عمده تخم‌مرغ از تولیدی‌ها معرفی کند که این اقدام محدودیت دارد و کنترل و نظارت بر اجرای آن مشکل است. اما راهکار دوم قطع عرضه فله‌ای تخم‌مرغ و فروش آن به‌صورت بسته بندی است.

به گفته دبیر انجمن صنفی تخم‌مرغ شناسنامه‌دار کشور، تنها کالایی که در خرده‌فروشی‌ها قیمت روی کالا ندارد تخم‌مرغ باز است که عرضه تخم‌مرغ به‌صورت بسته‌بندی قیمت آن را قابل کنترل و قابل مذاکره می‌کند. ما توافقنامه‌ای داریم که عرضه تخم‌مرغ را فقط به‌صورت بسته‌بندی مجاز می‌کند. این توافقنامه سال گذشته به امضای وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی رسیده است. براساس دستورالعمل برنامه ملی ارتقای کیفیت، بهداشت و تضمین سلامت تخم‌مرغ، از اول بهمن‌ماه عرضه تخم‌مرغ فقط به‌صورت بسته‌بندی خواهد بود. این برنامه ابتدا به‌صورت آزمایشی در استان تهران اجرا می‌شود و دیگر در این استان از بهمن ماه در مغازه‌ها تخم‌مرغ غیر بسته‌بندی عرضه نمی‌شود.

قیمت تخم‌مرغ بسته‌بندی

اما این نگرانی وجود دارد که عرضه تخم‌مرغ بسته بندی موجب افزایش دوباره قیمت آن باشد. اکنون تخم‌مرغ در بازار عرضه مستقیم میوه و تره‌بار، هر کیلو 14 هزار و 500 تومان فروخته می‌شود یعنی هر شانه تخم‌مرغ 30 عدد حدود 29 هزار تومان قیمت دارد. اما تخم‌مرغ بسته‌بندی 20 عددی قیمتی حدود 38 هزار تومان دارد و این قیمت بر اساس شرکت بسته‌بندی عرضه‌کننده تخم‌مرغ، در خرده فروشی‌ها اندکی بالاتر یا پایین‌تر است.

دبیر انجمن صنفی تخم‌مرغ شناسنامه‌دار کشور، در پاسخ به نگرانی از افزایش قیمت تخم‌مرغ با عرضه بسته‌بندی آن گفت: قیمت تخم‌مرغ بسته‌بندی بر‌اساس کیفیت آن به‌صورت ممتاز یا معمولی یا همان گرید یک و دو تعیین می‌شود. تخم‌مرغ ممتاز از لحاظ وزن، تازگی، میزان یکدست بودن تخم‌مرغ در بسته‌بندی… قیمتی بالاتر دارد. اما تخم‌مرغ معمولی ممکن است وزن کمتری داشته باشد و زرده آن زعفرانی نیست. البته این به معنی پایین بودن کیفیت این نوع تخم‌مرغ نیست. بر اساس تصمیم‌گیری‌ها، عرضه تخم‌مرغ 30 تایی بسته‌بندی از اول بهمن ماه با قیمت 33 هزار تومان خواهد بود یعنی تفاوت قیمت آن به تخم‌مرغ شانه‌ای 30 عددی که الان در میادین عرضه می‌شود حدود 3 هزار تومان است. سرانه مصرف تخم‌مرغ در کشور به‌صورت میانگین 216 عدد در سال است و این مصرف در سه دهک پایین حدود 330 عدد است. بر‌اساس محاسباتی که انجام شده ممکن است دهک یک تا 3 در هر ماه 2 تا 3 شانه تخم‌مرغ مصرف کند بنابراین افزایش قیمت تخم‌مرغ بسته‌بندی نسبت به فله برای این دهک حدود 3 هزار تومان در هر شانه است.

البته دبیرانجمن صنفی تخم‌مرغ شناسنامه‌دار کشور، تأکید کرد که قیمت تخم‌مرغ بسته‌بندی به‌خاطر هزینه‌های بسته‌بندی بالا است و دلیل آن هم استفاده کمتر از ظرفیت در کارخانجات بسته‌بندی است اما اگر عرضه تخم‌مرغ فقط به‌صورت بسته‌بندی باشد ظرفیت تولید این کارخانجات کامل می‌شود و این موضوع در کاهش قیمت بسته‌بندی تأثیرگذار خواهد بود. او تأکید کرده فروش تخم‌مرغ از تولیدی‌ها به کارخانجات بسته‌بندی، دست دلالان را از بازار تخم‌مرغ کوتاه می‌کند.

او افزود: با اینکه ستاد تنظیم بازار قیمت فروش هر کیلو تخم‌مرغ از در مرغداری را 12 هزار تومان تعیین کرده اما عملاً قیمت فروش از درب مرغداری بیش از رقمی است که ستاد تنظیم بازار تعیین کرده است. مرغداران هزینه تولید هر کیلو تخم‌مرغ را بیش از 12 هزار تومان اعلام می‌کنند.

روز گذشته قرار بود ستاد تنظیم بازار در نشستی با متولیان تولید و عرضه تخم مرغ، ادعای تولیدکنندگان در‌خصوص هزینه‌های تولید تخم‌مرغ را بررسی کند و اگر این ادعا تأیید شد قیمت‌های جدید تخم‌مرغ از سوی ستاد اعلام شود. اما تا لحظه تنظیم گزارش هنوز اطلاعیه رسمی ستاد تنظیم بازار در خصوص قیمت تخم‌مرغ منتشر نشده بود.

برنامه دیگر برای کاهش قیمت تخم‌مرغ ممنوعیت صادرات آن است. اما به گفته دبیرانجمن صنفی تخم‌مرغ شناسنامه‌دار کشور با اینکه صادرات ممنوع است اما به‌خاطر نرخ ارز انگیزه برای صادرات وجود دارد و روزانه 30 تا 40 تن تخم‌مرغ در روز به‌صورت غیرمجاز از کشور صادر می‌شود.

افزایش جوجه‌ریزی

در‌خصوص بازار مرغ نیز با افزایش جوجه‌ریزی به 108 تا 110 میلیون در ماه، انتظار برای کاهش و تثبیت قیمت مرغ وجود دارد. محمدعلی کمالی سروستانی، مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی گفت: به‌خاطر کاهش جوجه‌ریزی در مهرماه و آبان، میزان تولید کاهش یافته بود از طرف دیگر به‌خاطر کمبود نهاده‌ها، مرغ تولیدی با وزن کمتری به بازار عرضه شد و این دو عامل موجب افزایش قیمت بود. اما با توجه به ادامه کرونا، تقاضا برای مرغ در بازار افزایش ندارد از سوی دیگر هم، با افزایش جوجه‌ریزی انتظار داریم قیمت مرغ مانند سابق یک قیمتی و باثبات باشد. در حال حاضر در مبادی عرضه مستقیم کالا، مرغ هر کیلو 20 هزار و 400 تومان فروخته می‌شود اما در خرده‌فروشی‌های مرغ چند نرخی و با قیمت‌هایی از هر کیلو 30 تا 34 هزار تومان فروخته می‌شود. چندقیمتی شدن مرغ موجب تشکیل صف‌های طولانی در میادین برای دریافت مرغ با قیمت کمتر شده بود اما با افزایش عرضه در چند روز اخیر صف‌ها کوتاه‌تر شده و این انتظار است که مانند قبل، مرغ با یک قیمت ثابت به فروش برسد.