در جست‌وجوی روغن

روغنِ خوراکی از تابستان سال 1399 رو به گرانی و کمیابی گذاشت. بيشتر شهرهاي کشور درگیر کمبود روغن هستند، درحالي‌که مسئولان معتقدند کشور هيچ کمبودي در زمینه کالاهاي اساسي ندارد. برخي کارشناسان افزايش 14 درصدي قيمت روغن را عامل باز شدن فضا براي دلالان و احتکارگران بازار می‌دانند که از این دلايل اصلي کميابي روغن در سطح کشور است. براي بررسي وضعيت بازار روغن در هرمزگان به سراغ شهروندان و مغازه‌داران رفته‌‎ايم.

 مدیریت نابه‌سامانِ بازار

به گزارش صبح ساحل، کمیاب شدن روغن، موج نارضایتی مردم را به همراه داشت. در اواسط تیرماه سال جاری، ستاد تنظیم بازار، مصوبه‌ جدید قیمت روغن را ارائه کرد. طبق این مصوبه روغن‌های مایع 12 درصد و روغن‌های جامد و نیمه‌جامد 14 درصد افزایش قیمت پیدا کرد. با گذشت زمان و گران‌تر شدن قیمت روغن، این کالای اساسی در بازار کمیاب شد. تاجایی‌که قیمت روغن به دو برابر ارزش واقعی آن رسید. این موضوع عرصه را برای دلالان مهیا کرد. یکی از اعضای انجمن صنایع روغن‌کشی اوایل آبان‌ماه در این‌باره گفت: «شایعه حذف ارز چهار هزار 200 تومانی روغن، موجب حضور پررنگ دلالان در این بازار شده‌است. روغن به میزان کافی در بازار عرضه شده‌است اما دلالان به دلیل شایعه حذف شدن ارز چهار هزار 200 تومانی روغن، آن‎ها را احتکار کرده‎اند». در این میان، خبرهای کشف انبارهای احتکار روغن در برخی نقاط کشور، موجب صعودی شدن قیمت روغن شد؛ زیرا روغن نایاب و عرصه برای گران‌فروشی فراهم شد. در اواسط آبان‌ماه، «عباس قبادی»، دبیر ستاد تنظیم بازار اعلام کرد: «تا یک هفته‌ آینده صف‌های خرید روغن در سراسر کشور جمع می‌شود و بازار نظمی دوباره پیدا می‌کند». یک هفته پس از این وعده اما وضعیت نایابی روغن در سطح کشور بیشتر شد. «اسدالله احمدی»، رئیس امور بازرگانی سازمان صمت هرمزگان 24 آذرماه در این‌باره گفت: «نیاز ماهانه استان به روغن نباتی به‌طور متوسط دو هزار و 500 تُن است و هیچ‌گونه کمبودی در بازار استان وجود ندارد.»  همچنین تمامی مسئولان مربوطه هرمزگان اعم از معاون بازرگانی داخلی اداره غله و رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت به کمیابی روغن واکنش نشان دادند. آن‌ها معتقد بودند هر هرمزگانی به‌طور میانگین سالانه ۱۶ لیتر روغن مصرف می‌کند، با این وجود اما هیچ کمبودی در بازار وجود ندارد و روغن به میزان کافی در سطح استان وجود دارد. بررسی‌های میدانی اما نشان می‌دهد وضعیت بازار روغن خوراکی با سخنان مسئولان تناقض دارد. وعده‌های رنگارنگ مسئولان برای حل این معضل با گذشت هفت ماه بی‌تاثیر بوده‌ و این مشکل همچنان ادامه‌دار است.

  سرگردانی مردم و مغازه‌داران

روغن در هرمزگان به ندرت یافت می‌شود. این را در بررسی‌‌های میدانی متوجه شدم. در بازار بندرعباس به شهروندی بر می‌خورم که می‌گوید: «روغن خوراکی اصلا در بازار پیدا نمی‌شود. درنهایت از طریق آشناهای‌مان در سیرجان، روغن خریدم». مغازه‌دارها روغن‌هایی را که ته انبارشان مانده‌است، به دو برابر قیمت می‌فروشند. شهروندی در بندرخمیر می‌گوید: «مغازه‌های شهرستان بندرخمیر روغن ندارند. اگر هم باشد با قیمت دو برابری می‌فروشند. اکثر مغازه‌ها روغن‌ خارجی در ابعاد بزرگ دارند که قیمت خیلی بالایی دارد». این گلایه فقط مختص شهروندان نیست. فروشندگان نیز با مشکل تهیه روغن مواجه هستند. فروشنده‌ای در شهرستان میناب می‌گوید: «تقریبا دو ماه است که هیچ روغنی به ما تحویل داده ‌نشده‌است. در سطح شهر روغن پیدا نمی‌شود و فقط فروشگاه‌های زنجیره‌ای با اسم نویسی می‌توانند از برخی اداره‌های مربوطه، روغن بگیرند». پای درددل مغازه‌داران که نشستم، از اسم‌نویسی‌های بی‌حساب‌وکتاب برای تهیه روغن و تحویل ندادن به موقع آن گله‌مند بودند. مغازه‌داری در شهرستان میناب درباره اوضاع نابه‌سامان بازار روغن می‌گوید: «سه ماه متوالی است که روغن به میزان کافی پیدا نمی‌شود. مسئولان می‌گویند سهمیه‌بندی است، باید اسم‌نویسی کنید تا ماهانه به میزان تعیین‌شده، روغن تحویل بگیرید. برای تحویل کالا پس از اسم‌نویسی باید به اداره مربوطه مراجعه کنیم اما با درهای بسته مواجه می‌شویم».

 حل مشکل با سامانه جامع تجارت

کارخانه روغن نباتی «حیات هرمزگان»، تنها تولیدکننده روغن نباتی در استان است. این کارخانه برای تامین کسری بازار، سه شیفت در حال فعالیت است. «محمد عباسی»، معاون امور بازرگانی و توسعه تجارتِ سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان در 8 دی‌ماه درباره تامین و توزیع روغن خوراکی گفت: «در تامین و توزیع این کالا مشکلی نداریم». به‌گفته‌ عباسي، نمایندگی‌های پخش از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای و اصناف، اقدام به توزیع روغن نباتی می‌کنند. اولویت توزیع روغن با فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌هایی است که در سامانه جامع تجارت ثبت‌نام کرده‌اند. بحران کرونا کشور را در تامین کالا با مشکل روبه‌رو کرده‌است. سازمان صنعت‌، معدن و تجارت هرمزگان برای مدیریت بازار از سامانه‌ای کمک گرفته‌است که فروشگاه‌های کوچک و بزرگ از دو سال گذشته موظف به ثبت‌نام در آن بوده‌اند. این سازمان اعلام کرده‌است: «همه فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها از دو سال گذشته باید در سامانه جامع تجارت به نشانی www.ntsw.ir برای دریافت سهمیه‌ کالا ثبت‌نام می‌کردند اما تعداد کمی از آن‌ها عضو سامانه هستند. با توجه به شرایط خاص این روزهای بازار، نظارت بیشتری بر اسم‌نویسی‌ها انجام می‌شود». ثبت‌نام در این سامانه برای جلوگیری از اختلال در توزیع کالا، ضروری است.