آیا لنج‌های چوبی هرمزگان از بین می‌روند؟

چندی پیش هیئت دولت مصوبه امحای شناورهای سنتی چوبی را تصویب کرد که پس از رسانه‌ای شدن آن موجی از اعتراض ساکنان استان‌های جنوبی را همراه داشت؛ آنها به ازبین رفتن میراث کهن ایران زمین با این مصوبه هیئت دولت اعتراض داشتند.

براساس آنچه در رسانه مطرح شده، مصوبه‌ای که طرح آن در کمیسیون اقتصاد، به پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی و با غیبت علی اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی به سرانجام رسیده است؛ در متن تصمیم کمیسیون اقتصاد، شناورهای سنتی تجاری، شناورهایی با شکل و طرح لنج با فرم‌های معمول بوم، ناکو، سمبوک، جالبوت (شناور چوبی بادبانی) با جنس بدنه چوبی و فایبرگلاس که کاربری آنها در گواهینامه ثبت «باری» درج شده، اعلام شده است.

همچنین قرار بوده برنامه جایگزینی شناورهای دریایی سنتی را طی پنج سال با شناورهای فلزی و با حذف و تغییر کاربری آنها انجام شود. از دلایلی که در اذهان عمومی برای توجیه این مصوبه مطرح می‌شود جلوگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی و قاچاق کالا عنوان شده است.

با این حال لنج‌داران، سوزاندن لنج‌ها برای مقابله با قاچاق را پاک کردن صورت مسئله می‌دانند و هم خواهان ساماندهی لنج‌ها هستند هم نمی‌خواهند این میراث ارزشمند ازبین برود؛

به نوشته ایمنا، جامعه شورایی نیز با این اقدام مخالف است؛ علی بازماندگان اظهار می‌کند: لنج‌ها و قایق‌ها در تمام دنیا در زمینه گردشگری مورد استفاده است که این ظرفیت را با فراهم کردن برخی امکانات می‌توان گسترش داد و در جذب گردشگر مؤثر خواهد بود.

مرتضی غلامزاده رئیس شورای شهر هرمز  هم می‌گوید: اهمیت لنج‌ها و قایق‌ها برای شهر هرمز بر کسی پوشیده نبوده و وجود لنج و قایق جزئی جدانشدنی از زندگی مردم جزیره هرمز و مناطق جنوبی کشور است.

عباس نوروزی، معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان هم با اشاره به حواشی پیش آمده، اظهار می‌کند: آثار ارزشمند و دانش بومی هر منطقه که به دست گذشتگان به بهره برداری رسیده است در این برهه از زمان باید به عنوان میراثی ماندگار که سابقه تاریخ کشور را مشخص می‌کند به نسل‌های آینده معرفی شود.

وی می‌گوید: در گذشته‌های دور، سفرهای دریایی به خلیج فارس، اقیانوس هند و سایر کشورهای آفریقایی برای انجام داد و ستدهای تجاری از طریق لنج‌های چوبی و بادی انجام می‌شد و لنج‌های چوبی یک اثر جاودان و ماندگار برای تاریخچه دریانوردی در کشورمان محسوب می‌شود.

نوروزی ادامه می‌دهد: مهمترین اقدام وزارت میراث فرهنگی این بود که دانش لنج‌های چوبی را ثبت جهانی کند. اثری را که به عنوان اثر جهانی در یونسکو به ثبت می‌رسد باید مراقبت و نگه داری شود نباید از بین برود. ثبت جهانی یک اثر، یک فرصت ارزشمندی است که تنها به کشور ما تعلق ندارد بلکه متعلق به همه کشورهاست.

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان می‌افزاید: شواهد حاکی است که دولت تصمیم به امحای لنج‌های چوبی دارد تا از این طریق لنج‌های فایبرگلاس را جایگزین لنج‌های چوبی و بادی کند؛ جنس فایبرگلاس به دلیل آن که از ماده شیمیایی تشکیل شده است به لحاظ زیست محیطی به دریاها آسیب جدی وارد می‌کند.

وی می‌گوید: در نمونه کشتی‌های فایبرگلاس، اگر آتش سوزی اتفاق بیفتد قطعاً منجر به نابودی زیست دریایی می‌شود اما امحای لنج‌های چوبی، ضربه‌ای مهلک به فرهنگ و دانش بومی کشور وارد می‌کند. بزرگترین مرکز تولید و ساخت لنج‌های سنتی در بندر کنگ، گوران قشم، چابهار و سایر مناطق جنوبی کشور است.

نوروزی ادامه می‌دهد: در مرکز تولید و ساخت لنج‌های سنتی بسیاری از افراد به صورت مستقیم و غیر مستقیم مشغول فعالیت هستند و با تصمیم دولت در خصوص امحا لنج‌های چوبی به این اشتغالزایی افراد خدشه وارد می‌کند.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان اضافه می‌کند: اگر تولید و ساخت لنج‌های سنتی را محدود کنیم خیلی بهتر است و نباید لنج‌های سنتی قدیمی را که نماد فرهنگ غنی و توسعه گردشگری در کشور است با تصمیمات عجولانه از بین برود و آن را به معرض فراموشی بسپاریم.

نوروزی گفت: در اغلب کشورهای آسیایی از لنج‌های چوبی و سنتی برای درآمدزایی در صنعت گردشگری بهره می‌برند و با این اوضاع و احوال نابسامان اقتصادی و بیکاری جوانان، با تمام ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها باید زمینه‌های مساعد را برای توسعه صنعت گردشگری فراهم کنیم.

معاون میراث فرهنگی استان تصریح می‌کند: با تلاش و پیگیری‌های فراوان از استان، وزیر میراث فرهنگی در صدد است تا صنعت لنج سازی چوبی از بین نرود.

با این حال، منصور آرامی نماینده مردم بندرعباس، قشم، خمیر و حاجی آباد در مجلس شورای اسلامی، در خصوص تصمیم مجلس درباره مصوبه دولت می‌گوید: چیزی به نام امحای شناورهای چوبی مطرح نبوده و یک دستورالعمل در هیئت دولت در آذرماه در خصوص ساماندهی شناورهای سنتی که عموماً شناورهای سنتی چوبی بوده و در حقیقت غیرایمن هستند، تصویب شده است.

وی افزود: این دستورالعمل در حقیقت دستگاه‌ها را موظف کرده که در یک برنامه زمانبندی شناورهای غیرایمن سنتی چوبی را ساماندهی کنند و این ساماندهی نیز اعم از دستورالعمل استانداردسازیشان و درنهایت تبدیل به شناورهای فلزی است.

نماینده مردم بندرعباس در مجلس ادامه می‌دهد: دستورالعمل هنوز اجرا نشده است فقط فعلاً در دولت مصوب شده است؛ این دستورالعمل ساز و کار دارد باید تسهیلات داده شود باید سازمان بنادر و دستگاه‌های سازنده شناورها همه کمک کنند ضمن اینکه بالاخره حمایت از شناورهای سنتی استاندارد نیز در دستورکار قرار گیرد.

وی تصریح می‌کند: مورد دیگر در خصوص شناورهای وارداتی است، ما اکنون شناورهای فایبرگلاس وارداتی داریم که اینها ثبت نشده که آن نیز به دلیل قانون دیگری است؛ قانون حمایت حداکثری از توان تولید داخل که درست است، ما وقتی برای ساخت شناور و صنایع دریایی توان داخلی داریم، چرا باید شناور وارد کنیم و به آنها مجوز بدهیم در این بین، یک تعدادی هستند که مجوز ندارند.