7تیرماه؛ روزی که سردشت‌ قربانی بمباران شیمیایی شد

بمباران شیمیایی سال ۱۳۶۶ سردشت به دست رژیم بعث عراق، این شهر را در ردیف نخستین شهرهای قربانی سلاح های کشتار جمعی در جهان قرار داد؛ اقدامی که رد پای کشورهای استکباری که این بمب‌ها را در اختیار این رژیم قرار داده بودند، در فجایع آن مشخص بود.به منظور سالگرد این حادثه دردناک، مروری بر شمار مصدومان و چگونگی وقوع آن می‌پردازیم.

روز حادثه

در ساعت 16:30 روز یکشنبه هفتم تیرماه 1366 چند فروند هواپیمای بعثی سکوت شهر کوچک سردشت در غرب کشور را شکستند و 7 بمب خردل در نقاط مختلف شهر انداختند که 2 بمب در بازار شهر و 2 بمب دیگر در منطقه مسکونی افتاد ؛ 3 بمب دیگر نیز در باغ‌های مجاور شهر فرود آمد.  در این حمله، ۱۱۹ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر شهید و بیش از هشت هزار نفر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و دچار مصدومیت شیمیایی شدند. آلودگی مواد غذایی،میوه‌جات،سبزی‌ها،مزارع و آب‌ها و حتی حیوانات باعث برخی مسمومیت‌های گوارشی شده بود. گله‌های گاو و گوسفند که تنها سرمایه برخی از خانواده‌ها محسوب می‌شد از بین رفته بودند و محصول برخی مزارع آلوده و غیرقابل استفاده بود. یک روز پس از حادثه،مصدومان بدحال با چندین پرواز از ارومیه و تبریز به تهران منتقل شدند. صحنه بسیار ناراحت‌کننده‌ای در فرودگاه تهران وجود داشت که تحمل آن برای خلبانان و خدمه هواپیماهای نظامی نیز دشوار بود. کودکانی در سنین مختلف با چشمان ورم‌کرده به‌سختی ناله می‌کردند و سعی داشتند از مادران خود دور نیفتند. تعداد زیادی از مصدومان بدحال به بیمارستان  منتقل شدند.برخی کودکان در حال اغماء بودند.
 

مصدومیت بیش از 8هزار نفر

  از شهر 12000 نفری سردشت طبق آمارهای رسمی 8025 نفر مصدوم شدند که این آمار شامل مصدومان خفیف نیز می‌شد. حداقل 4500 نفر از مصدومان نیاز به درمان داشتند.3000 نفر آن‌ها در شهر سردشت به‌صورت سرپایی درمان شده و سپس در روستاهای مجاور مدتی را سپری کردند تا آلودگی شهر کاملاً مرتفع گشت. مابقی مصدومان یعنی 1500 نفر در وضع وخیم‌تری بوده و نیاز به بیمارستان داشتند، لذا به خارج از سردشت اعزام شدند . 600 نفر از این گروه 1500 نفری به تهران و مابقی به چند شهر شمال غربی کشور اعزام شدند . تعدادی از هم‌وطنان شهید شدند و بسیاری هفته‌های زیادی را در بیمارستان گذراندند و اکنون نیز از عوارض شدید ریوی و چشمی و پوستی رنج می‌برند. کل آمار شهدا 130 نفر بود که 20 نفر آن‌ها در سردشت در همان دقایق و ساعات نخستین پس از بمباران شهید شدند ،10 نفر در حین انتقال از سردشت به شهادت رسیدند و 100 نفر طی مدت یک ماه پس از حادثه به‌تدریج در بخش‌های مراقبت ویژه بیمارستان‌های مختلف کشور به شهادت رسیدند. علی‌رغم اینکه پیرامون جنایت جنگی ارتش بعث عراق در بمباران سردشت گزارش‌ها متعددی به انضمام تصاویر دل‌خراش قربانیان این حادثه برای شورای امنیت سازمان ملل ارسال شد، اما هیچ هیئت کارشناسی برای بررسی این فاجعه از سوی سازمان ملل مدعی برقراری صلح، اعزام نشد.

  بمباران شیمیایی سردشت، فجیع‌ترین تهاجم شیمیایی

بمباران شیمیایی شهر مرزی سردشت، فجیع‌ترین تهاجم شیمیایی بود که آثار و مشکلات بسیاری به وجود آورد. این شهر اولین شهر قربانی جنگ‌افزارهای شیمیایی در جهان پس از بمباران هسته‌ای هیروشیما نامیده شد. پس‌ازاین بمباران شیمیایی بسیاری از مردم این شهر که هیچ اطلاعی از این نوع بمب‌های نامتعارف نداشتند، برای یاری‌رساندن به مصدومان و نجات کسانی که در زیر آوارها مانده بودند به محل اصابت بمب‌ها رفتند و همین امر باعث شده شمار آسیب دیدگان بیش‌ازپیش شود و بسیاری از مصدومان با تأخیر به مراکز درمانی در شهرهای تبریز، ارومیه و تهران منتقل شدند. انتقال مصدومان شیمایی از طریق هوایی انجام شد و با توجه به حاکم شدن شرایط جنگ و مرزی بودن سردشت با تأخیر صورت گرفت و آثار مواد شیمیایی بر روی جسم مصدومان به‌ویژه کودکان، تا سال‌ها باقی بماند. هنوز هم پس از گذشته ۳۲ سال از این رویداد تلخ بسیاری از ساکنان این شهر، از آن رنج می‌برند و جانبازان شیمیایی سردشت که بیشتر مشکل تنفسی دارند در این مدت بین مرگ وزندگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

نماد برخورد دوگانه مجامع بین‌المللی

سردشت اولین شهر قربانی فاجعه شیمیایی، فقط نماد مظلومیت ملت ایران نیست؛ نماد برخورد دوگانه مجامع بین‌المللی در جهت تأمین منافع ابرقدرت‌ها و مستکبرین نیز هست. برابر گزارش‌ها، بیش از ‌۴۰۰ شرکت تولیدکننده مواد شیمیایی از عراق برای تجهیز شیمیایی حمایت کردند که بیشترین آن‌ها از آلمان و انگلیس بودند. این در شرایطی است که آلمان به‌عنوان تنها کشوری شناخته می‌شود که هم کنوانسیون ژنو را امضا کرده و هم اتحادیه اروپا اجازه دارد با بازرسی از صنایع شیمیایی آن کشور مانع از تولید سلاح‌های شیمیایی به‌وسیله آلمان شود.

  غفلت جامعه جهانی از جنایت‌های عراق

سردشتی‌ها در دوران جنگ تحمیلی بارها از سوی نیروی هوایی رژیم بعثی عراق مورد هدف قرار گرفتند اما هر بار پس از بمباران، خرابی‌های ناشی از آن را درست می‌کردند و زخم‌ها دوباره التیام می‌یافت؛ اکنون سال‌هاست که رنج سردشتی‌ها از بمباران هفتم تیر ۱۳۶۶ ادامه دارد. برای کاهش بخشی از رنج‌های جانبازان شیمیایی این شهرستان از چند سال پیش کلینیک شیمیایی سردشت راه‌اندازی شد و با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی ازجمله دانشگاه شاهد اقدامات لازم برای انجام امور درمانی و پایش و کنترل سلامت جانبازان شیمیایی کلید خورد. به سبب غفلت جامعه جهانی از جنایت‌های رژیم بعثی عراق، این رژیم در ۲۵ اسفندماه سال ۱۳۶۶ شهر حلبچه در اقلیم کردستان عراق را مورد بمباران شیمیایی قرارداد و پنج هزار نفر از مردم این شهر براثر استنشاق گازهای سمی فوت کردند. بمباران شیمیایی ۱۱ مرداد سال ۱۳۶۷ نیز شهر اشنویه در آذربایجان غربی با بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ مجروح و بمباران شیمیایی گسترده‌ای روز چهارم فروردین همان سال در روستای قلعه جی تا دزلی در شهرستان مریوان استان کردستان بخش‌های دیگری از جنایت‌های رژیم بعثی علیه ملت ایران بود.

 

 ۶ هزار بمب شیمیایی؛ جنایات گسترده رژیم بعثی عراق

طبق آخرین بررسی‌ها رژیم بعثی عراق در طول هشت سال دفاع مقدس ۶ هزار بمب شیمیایی در قالب ۲۴۲ نوبت بمباران جنایت‌های گسترده‌ای را مرتکب شد که تنها بخش کمی از این جنایت در رسانه‌های غربی منعکس شد. شرکت هرساله اعضای انجمن مصدومان شیمیایی سردشت در نمایشگاه عکس و اسناد این بمباران در حاشیه اجلاس سالانه سازمان جهانی منع گسترش سلاح‌های شیمیایی (OPCW) در لاهه هلند، درخواست‌های کشورمان برای مطرح‌شدن جنایت در محاکم بین‌المللی و برگزاری آیین یادبود و مراسم تکریم از جانبازان شیمیایی با حضور مسئولان کشوری و استانی در سالروز این واقعه تلخ بخشی از تلاش‌ها برای زنده نگهداشتن نفس‌های سردشت طی سال‌ها پس‌ازاین بمباران شیمیایی است.

منابع: مشرق/ ایرنا/ ایسنا