روزنامه ایران نوشت: ازابتدای سال ۲۰۲۱ مصادف با دی ماه سال گذشته هم از یک سو جهش قیمت بیت کوین که بهای این ارزپرطرفدار را با رکورد ۵۰ هزاردلار رساند و ازسوی دیگر توقف روند صعودی بورس تهران و ریزش شدید آن، زمینه حضور افراد بیشتری را دربازار ارزهای مجازی فراهم کرد. درهمین حال، قانونی شدن استخراج رمزارزها درکشورنیز باعث شد تا افرادی که ارزدیجیتال برای فروش دارند، افزایش یابد. به‌طوری که کمیسیون اقتصادی مجلس درگزارش اخیرخود ازخرید و فروش روزانه ۷۰۰ بیت کوین معادل ۴۰ میلیون دلار در بازار غیررسمی ایران خبرداد. گفتنی است، قیمت بیت‌کوین دربازه یک و شش ماهه به ترتیب ۵.۲ و ۱۸.۳ درصد کاهش یافته است، اما دربازه‌های یک و سه ساله به ترتیب ۳۵۱ و ۶۳۶ درصد بازدهی داشته است. حال دراین شرایط، تعداد افرادی که روی گوشی‌های هوشمند خود، نوسان روزانه و لحظه‌ای ارزهای مجازی را رصد می‌کنند افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.
معاوضه بیت کوین با پمپ بنزین و ایزوگام
فعالیت استخراج کنندگان غیرقانونی رمزارزها بخصوص بیت‌کوین باعث شده است تا ارزهای مجازی قابل معامله در بازار غیررسمی ایران افزایش قابل توجهی پیدا کند. بر اساس گزارش‌های وزارت صمت استخراج جهانی سالانه بیت‌کوین ۳۲۴ هزار معادل ۱۱.۹ میلیارد دلار است که برآورد می‌شود استخراج فعلی این رمز ارز به‌صورت غیررسمی در ایران سالانه حدود ۴ تا ۶ درصد تولید جهانی، یعنی حدود ۱۹ هزار و ۵۰۰ بیت کوین باشد.
بر اساس آمار و اطلاعاتی که وزارت صنعت، معدن و تجارت خرداد امسال اعلام کرده است تاکنون ۳ هزار و ۳۲۷ جواز تأسیس در زمینه استخراج رمز ارز صادر شده که ۲ هزار و۴۷۷ مورد از آنها معتبر است و مابقی باطل شده است. درهمین راستا درکنار کانال‌های بسیاری که درفضای مجازی درزمینه خرید و فروش رمزارزها فعال هستند، گشتی درسایت‌های خرید و فروش کالا و خدمات مشهور، آگهی‌های متنوعی را در ارتباط با ارزهای مجازی ازآموزش و استخدام تریدر با بیمه تا خرید و فروش ارز و دستگاه‌های استخراج آن نشان می‌دهد. توسعه روزافزون بازار ارزهای مجازی درکشورباعث شده تا این روزها، بازارمعاوضه با این ارزهای نوین نیز داغ شود.
برهمین اساس برخی مشاوران املاک، واحدهای مسکونی را برای معاوضه با بیت‌کوین آگهی کرده‌اند. از یک دفتراداری ۴۹۰ میلیون تومانی درتهران تا معاوضه ویلای ۱۹۰ میلیارد تومانی. البته معاوضه با بیت‌کوین تنها به واحدمسکونی و دفتر اداری محدود نیست و درمیان آگهی‌های متنوع این بخش، چندین درخواست برای معاوضه پمپ بنزین سه منظوره شهری و بین راهی نیزدیده می‌شود. دایره معاوضه با بیت کوین به کالاها هم رسیده است، به طوری که یکی از شرکت‌های تولیدکننده ایزوگام برای معاوضه محصول صادراتی خود با بیت کوین اعلام آمادگی کرده است. با توجه به استقبال از استخراج رمزارزها نیز، بازار اجاره و فروش مزارع یا نیروگاه‌های با مجوز برای این کار داغ شده است. حتی برخی صاحبان مزارع دستگاه‌های ماینر دیگران را قبول می‌کنند. درکنار این‌ها، برخی افراد بیت کوین‌های گم یا فراموش شده را بازیابی می‌کنند.
اندازه بازار خرد رمزارزها
با وجودی که به‌گواه گزارش‌ها و نظر کارشناسان، بازار رمزارزها درکشور بخصوص بخش غیررسمی آن خیلی بزرگ است، اما بررسی آمارهای معاملات ریالی و خرد دراین بازار نشان می‌دهد که بخش عمده معاملاتی که درنهایت اعداد و ارقام بزرگی را به دست می‌دهد، مربوط به معاملات او تی سی یا خارج از صرافی است که میان دو یا چند نفر صورت می‌گیرد. درواقع بخشی از بازار رمز ارز تاریک است. زمانی که معامله میان دونفر صورت می‌گیرد و شخصی در ازای دریافت رمز ارز ریال پراخت می‌کند، قابل شناسایی نیست. درسال ۹۹ به طورمیانگین روزانه ۱۵ میلیارد تومان سرمایه وارد بازار رمزارزها شده است. اما پس از اوج‌گیری قیمت رمزارزها بخصوص بیت کوین از آبان ماه سال گذشته این عدد بیش از ۱۰ برابر شد. درواقع با توجه به اینکه پرداخت‌های ریالی برای خرید و فروش رمزارزها سقف روزانه دارد، این معاملات خرد حجم بزرگی ندارد. برآوردهایی که از تعداد افرادی که وارد بازار رمزارزها شده و سرمایه‌گذاری کرده‌اند، بین ۸۰۰ هزارتا یک میلیون نفر است که عمدتاً معاملات خرد و زیر ۱۰۰ میلیون تومان است. حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار نفرنیز به‌صورت حرفه‌ای از این بازار نوسان می‌گیرند. اما آن بخش ازمعاملات رمزارزها که به‌صورت کلان انجام می‌شود، همان معامله او تی سی است که میان دونفر براساس توافق انجام می‌شود و هزینه رمزارزها به‌صورت چک رمزدار بانکی پرداخت می‌شود.
بازار بزرگ معاملات غیررسمی
دراین باره نیما امیرشکاری، کارشناس بانکداری الکترونیک و ارزهای مجازی درگفت‌وگو با «ایران» درباره آمارهایی که از مبادله رمزارزها درکشور اعلام می‌شود، گفت: بازار ارزهای مجازی درکشورما دارای دو بخش رسمی و غیررسمی است که به‌دلیل تحت نظارت نبودن بخش غیررسمی آن، اعدادی که درخصوص مبادله آن اعلام می‌شود، به واقعیت نزدیک نیست. وی افزود: عمده آمارهایی که درخصوص خرید و فروش ارزهای مجازی درایران ارائه می‌شود براساس عملکرد صرافی‌های آنلاین تخمین زده می‌شود، اما به علت اینکه بخش بزرگی از معاملات ارزهای مجازی دربستر صرافی‌های غیرایرانی انجام می‌شود، ارائه آماری دقیق ممکن نیست. وی تأکید کرد: با وجود این هم اکنون بازار غیررسمی ارزهای دیجیتال بسیار بزرگ است.
امیرشکاری، همچنین درباره بخش رسمی بازار ارزهای مجازی، توضیح داد: براساس اعلام بانک مرکزی، استخراج کنندگان قانونی و با مجوز رمزارزها می‌توانند ارزهای دیجیتالی را که به دست می‌آوردند برای واردات کالا همانند ارز نیمایی به بانک مرکزی تحویل دهند، ولی این ارزهای دیجیتال سهم اندکی از بازار دارد. به گفته وی، هم اکنون تعداد زیادی ماینر غیرقانونی درکشور فعال است که ارزهای دیجیتال به دست آمده را به‌صورت غیررسمی دربازار عرضه می‌کنند. این کارشناس بانکداری الکترونیک، اظهارکرد: عدم اعتماد به بازارهای سرمایه‌گذاری مرسوم و همچنین بازدهی بالای ارزهای مجازی باعث شده است تا تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران به سمت این بازار بروند. وی ادامه داد: یکی از راه‌های برآورد میزان سرمایه‌ای را که وارد بازار ارزهای مجازی شده است می‌توان درمیزان خروج سرمایه از بازارهای دیگر مانند ارز، بورس و مسکن جست‌وجو کرد. وی اضافه کرد: درحالی که حجم نقدینگی درکشور با سرعت زیادی درحال افزایش است، اما شواهدی از ورود نقدینگی به بازارهای مرسوم نیست و برهمین اساس بخشی ازآن به بازار ارزهای مجازی وارد می‌شود. امیرشکاری درپاسخ به این پرسش که آیا خرید ارزهای مجازی به مثابه خروج ارز از کشور است، گفت: به محض اینکه ارزمجازی خریداری می‌شود، همان لحظه خروج ارز ازکشور رخ داده است. حتی خرید این ارزها با ریال نیز تبدیل به ارزهای خارجی می‌شود و درفضای ابری ازکشور خارج می‌شود.
این کارشناس اقتصادی درپایان افزود: این درحالی است که این سرمایه‌گذاری هیچ سودی برای اقتصاد ایران ندارد و تنها منافع آن به شخص سرمایه‌گذار می‌رسد.
