زمزمه‌های گرانی نان، آن هم درست پس از زمانی که برخی رسانه‌ها خبر از خرید قسطی نان در بسیاری از شهرهای کشور دادند موضوعی درخور تامل و مایه تعجب است. وقتی از گرانی نان صحبت می‌کنیم نگرانی از تامین قوت غالب مردم و به ویژه اقشار ضعیف جامعه وجود دارد. زمزمه‌های افزایش قیمت نان از اواخر سال گذشته آغاز شد اما تایید نشد. تا اینکه کمی بعد در تعطیلات نوروز و در فروردین‌ماه سال 1401 مصوبه افزایش قیمت‌ها ابتدا در استان هرمزگان و سپس در زنجان اعلام شد. این افزایش‌قیمت‌ها در حالی است که دولت سیزدهم با افزایش قیمت‌ها به‌صورت دستوری برخورد می‌کند اما در عمل حاصلی جز افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها به چشم نمی‌خورد. نمونه آن افزایش قیمت نان در کنار کاهش کیفیت آن در شهر بندرعباس است که نارضایتی مردم را در پی داشته‌است و از سوی دیگر نانوایان هم نسبت به افزایش هزینه‌های تولید نان گلایه‌مند هستند. 

  

حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گندم و دارو در سال جدید گمانه‌زنی‌ها درباره افزایش قیمت نان در سال1401 را افزایش داد. این سوال که آیا نان گران می‌شود یا خیر سوالی است که  پاسخ دولت به آن منفی بود. با این حال مسئله به قدری جدی بود که برای کنترل قیمت نان حتی بحث پرداخت یارانه نان یا کارت خرید نان هم مطرح شد و یادآور دریافت اقلام به‌صورت کوپنی در زمان جنگ ایران و عراق بود. به نظر می‌رسد که تاکنون چند استان برای طرح آزمایشی افزایش قیمت نان انتخاب شده‌اند. «نمی‌توانم بگویم که دقیقا چه زمانی ارز ۴۲۰۰ حذف خواهد شد، ولی دولت به شکل تدریجی شروع کرده و به صورت آزمایشی هم در برخی ا‌ز استان‌ها دارد اجرا می‌کند. مثلا در زنجان نسبت به نان به صورت پایلوت حذف ارز ۴۲۰۰ را آغاز کرده است، ولی کامل نیست». این گفته «محمد‌رضا میرتاج‌الدینی»، رئیس کمیته هدفمندی یارانه‌ها در مورد حذف ارز ۴۲۰۰ نان به صورت نمونه در استان زنجان است که از ابتدای امسال آغاز شده‌است. استاندار زنجان هم در مورد شیوه جدید عرضه یارانه نان گفت: «طی ۲ ماه آینده طرح ارائه یارانه نان در زنجان به صورت پایلوت اجرا خواهد شد تا از تخلف، فساد و گرانفروشی در این حوزه جلوگیری شود» در استان هرمزگان هم با اینکه به صورت رسمی اجرای چنین طرحی اعلام نشده‌است اما 12 فرودین‌ماه نرخ جدید نان در بندرعباس اعلام شد: قیمت هر قرص نان لواش از سه هزار ریال به چهار هزار ریال، بربری و تافتون حجیم از ۱۳ هزار ریال به ۱۵ هزار ریال، سنگک از ۱۹ هزار ریال به ۲۵ هزار ریال، نان روغنی از ۱۹ هزار ریال به ۲۵ هزار ریال، کرسک از ۲۰ هزار به ۲۵ هزار ریال، باگت معمولی از ۱۵ هزار ریال به ۱۸ هزار ریال، بربری فانتزی از ۱۹ هزار ریال به ۲۵ هزار ریال، باگت فرانسوی بزرگ از ۱۹ هزار ریال به ۲۵ هزار ریال، ساندویچی فرانسوی بزرگ از ۱۲ هزار ریال به ۱۵ هزار ریال، ساندویچی فرانسوی کوچک از ۱۰ هزار ریال به ۱۲ هزار و ۵۰۰ ریال و نان همبرگری از ۱۰ هزار ریال به ۱۳ هزار و ۵۰۰ ریال افزایش یافت. این افزایش قیمت‌ها البته در بقیه شهرستان‌های هرمزگان بر عهده فرماندارن گذاشته‌شد. 

   

باوجود مخالفت مردم نسبت به افزایش قیمت نان اما نانواها که در سوی دیگر این ماجرا هستند نظر دیگری دارند. نانوایان معتقدند که قیمت نان کفاف هزینه‌های آن‌ها را نمی‌دهد. آنان در شهرهای مختلف کشور در سال گذشته نسبت به بالا رفتن دستمزدها و افزایش سایر هزینه‌ها اعتراض کردند و خواهان افزایش قیمت نان شدند. آن‌طور که رئیس اتحادیه نانوایان شهرستان بندرعباس گفته‌است، «با توجه به افزایش ۱۵۰ درصدی هزینه‌های نانوایان از سال ۹۸ تا کنون این افزایش قیمت از ورشکستگی نانوایان جلوگیری می‌کند». او توضیح می‌دهد که در دو سال گذشته قیمت نان بین ۱۵ تا ۳۰ درصد افزایش داشته‌است اما هزینه‌های تولید نان بیش از ۲.۵ درصد افزایش داشته است. افزایش هزینه‌ها در کنار ثابت‌ماندن قیمت نان در برخی موارد حتی کاهش کیفیت نان را به دنبال داشته‌است به طوری که در برخی موارد استفاده از جوش شیرین به جای خمیرمایه و استفاده از آردهای بی‌کیفیت گزارش شده‌است. بنابراین علاوه بر نگرانی مردم از افزایش قیمت نان، صنف نانوایان هم مطالباتی دارند که بخشی از این مطالبات منطقی به نظر می‌رسد. به گفته نانوایان در سال گذشته از حقوق کارگر گرفته تا هزینه خمیر مایه، آب، برق و گاز افزایش داشته‌است و به نظر می‌رسد که پخت نان با این هزینه‌ها برای آن‌ها توجیه اقتصادی ندارد. از سوی دیگر در مورد تامین آرد هم بالا رفتن قیمت جهانی گندم و همچنین رشد هزینه‌های تبعی خرید و تبدیل گندم به آرد باعث شده که اختصاص یارانه به آرد به عنوان یک کالای اساسی مهم اهمیت پیدا کند. به گفته استاندار زنجان در طرح یارانه نان مردم با نرخ پایین نان خود را از نانوایی‌ها تهیه می‌کنند و قیمت این نان با یارانه حساب می‌شود. گفته می‌شود که هدف این طرح این است که قیمت نان افزایش پیدا نکند و نان با قیمت فعلی خود به دست مردم برسد. از طرف دیگر، در این طرح، سهمیه آرد نانوایی‌ها حذف می‌شود و آن‌ها باید آرد را با قیمت آزاد تامین کنند. سپس نانوایی‌ها نان را با قیمت یارانه‌ای به مردم می‌فروشند و دولت مابه‌التفاوت قیمت نان آزاد و یارانه‌ای را به نانوا پرداخت می‌کند. با این‌که هنوز ابهامات زیادی درباره این طرح وجود دارد اما اگر اجرای آن به افزایش قیمت نان باوجود حذف ارز 4200 تومانی منجر نشود می‌تواند هم رضایت مردم را در پی داشته‌باشد و هم منافع نانوایان را تامین کند.