ساعتها بر روی ریل موازی آهنین در حال حرکت است و از ایستگاهها و تونلهای مختلفی در حال گذر، امنترین وسیله حمل ونقل است و احتمال خرابی و سانحه در مقایسه با سایر وسایل کمتر. ترافیک ندارد و در هوای بارانی، برفی و مه هیچ محدودیت حرکتی. این وسیله نقلیه ریلی با داشتن حداکثر ایمنی و آسایش و سفر ارزان خواسته بیشتر مسافران است که ترجیح میدهند برای مسیرهای طولانی، لذت سفر با این وسیله ریلی را تجربه کنند. افرادی که در کوپههای ۶ یا ۴ نفرِی میخواهند استراحت کنند، یا در کنار پنجره بنشینند و با خیال راحت نوشیدنی خود را میل کنند، از دیدن مناظر پیش رو دشت، کویر، جنگل و کوهستان لذت ببرند و تا مقصد سفر خاطرهانگیزی را تجربه کنند.
در این میان هدایتگر و راهبر ماهر و زبده این وسیله بزرگ نقلیه که وظیفه حفاظت از جان و مال مسافران تا مقصد را بر عهده دارد نقش مهم و حیاتی ایفا میکند. لکوموتیوران یا خلبان قطار (کاپتان ترین) از تمرکز، دقت، قدرت تصمیمگیری بالایی برخوردار است، این شغل مانند خلبانی دارای جذابیت خاصی است که خیلی از مسافران دوست دارند از نزدیک با راهبر سکان قطار ملاقات کنند.
یکی از این لکوموتیورانان خوشنام و متعهد حمید گوگوچانی است، وی روزها و شبهای زیادی پشت سکان ترنهای باری و مسافری نشسته و تجربههای مختلفی کسب کرده است. متولد 57 است و با 24 سال سابقه کاری و مدیریتی در شرکت راهآهن جمهوری اسلامی ایران. گوگوچانی دانشآموخته کارشناسی مهندسی برق دانشگاه شیراز و کارشناسی ارشد رشته مدیریت صنعتی دانشگاه تهران است. مدتی در واحد کنترل فنی و کنترل ناوگان راهآهن تهران بوده، سپس بهعنوان کارشناس لکوموتیو ومعاون اداره ناوگان، رئیس گروه مسافری، رئیس ناوگان، مدیر پایانه، معاون مدیرکل راهآهن تهران، مدیرکل راهآهن اراک مشغول به فعالیت بوده است وهم اکنون سرپرست اداره کل راهآهن هرمزگان را بر عهده دارد. وی در گفتگو با صبح ساحل از خاطرات دوران لوکوموتیورانی و کارهای آینده مدیریتی و طرح جامع راه آهن هرمزگان سخن گفت.
چه چیزی باعث شد که وارد شغل لوکوموتیورانی شدید؟
درحالیکه کارمند ایرانخودرو بودم با توجه به علاقه ذاتی به حملونقل، در سن 21 سالگی پس از مشاهده آگهی جذب لکوموتیوران راهآهن در آزمون شرکت کردم و بعد از پذیرفته شدن در این آزمون، از ایرانخودرو استعفا دادم، بدون هیچگونه آشنایی وارد این کار شدم و دروس مقدماتی تئوری و مبانی مقررات را گذرانده و بعد از دورههای تخصصی با فوتوفن راندن لکوموتیو آشنا شدم، همزمان بهصورت عملی کارورزی کردم و ابتدا مراحل کارورزی پایه ۳، پایه ۲، پایه ۱ و سپس لوکوموتیوران پایه ۳، لکومتیوران پایه ۲ را طی کردم و مدت زیادی لکوموتیوران قطارهای باری و مسافری بودم.
چه توصیفی از لوکوموتیورانی دارید؟
شغلی بسیار پرمسئولیت و خطیر در برابر جان انسانهاست و به جهت همین اهمیت، دقت نظر، حوصله و صبر زیادی میخواهد، بررسی تجهیزات، قطعات و سوخت قطار قبل از شروع سفر، در مبدأ و مقصد واحد بازرسی فنی و تعمیرات در راه آهن وجود دارد که قطارها را بازرسی و در صورت نیاز تعمیر میکند، پس از انجام این کنترلها، قطار با لکوموتیوران تحویل و او باید از سالم بودن قطار اطمینان حاصل کند، ارتباط با مراکز کنترل در خصوص اطلاعات مربوط به مسیرها و مشکلات احتمالی، آشنایی با مسیر و توجه به نشانههای راهنما در طول مسیر، همکاری با سایر مسئولان قطار و ایستگاهها ازجمله رئیس قطار، مسئول واحد بازرسی و تعمیرات، رئیس ایستگاه و...دادن اطلاعات به مسافران ازجمله وظایف لکوموتیوران است.
علاقه چقدر میتواند در این شغل تاثیرگذار باشد؟
کسی که وارد حرفه لوکوموتیورانی شود، ولی به کارش علاقهای نداشته باشد ازنظر روحی خسته و فرسوده میشود. خستگی در کار ما معنی ندارد؛ خستگی لکوموتیوران امنیت قطار را به خطر میاندازد. راهبری قطار در عین تنوع شغلی بسیار پرخطر است؛ بیشترین موارد خطر احتمال برخورد با عابر، خودروها و حیوانات و حوادث طبیعی مثل ریزش کوه و سیل است، ولی تجربه و مهارتی که لکوموتیوران طی سالها فعالیت در جادههای ریلی به دست میآورد، برای مقابله با بحران کمکش میکند.
سری به خاطرات دوران راهبری قطار بزنیم.
آن دوران پر از خاطرات خوب و بهیادماندنی بود. از اینکه مستقیم با مردم در ارتباط بودیم، خیلی از مسافران کنجکاوگونه از شغلم سؤال میپرسیدند. مسافران توقع یک لکوموتیوران پیر و میانسال را داشتند، زمانی که من را میدیدند تعجب میکردند. اغلب 4 نفر لکوموتیوران ، 2 نفر لکوموتیوران و 2 نفر کارورز بهنوبت راهبری قطار را برعهده داشتند و آن زمان من از جوانترینها بودم. از سال 78 تا 87 راهبری ترن باری و مسافری را برعهده داشتم، در یکی از سفرها در مسیر تهران_ مشهد، ایستگاه گرداب متوقف بودیم من درون کابین بودم متوجه شدم عدهای قصد بازکردن درب کابین رادارند. درب را باز کردم چند نفر خانم با فرزندانشان میخواستند درون اتاقک قطار و راننده را ببیند. به آنها گفتم که در وقت نماز میتوانند با هماهنگی درون اتاق بیایند اما آنها اصرار داشتند که با لکوموتیوران صحبت کنند، زمانی که به آنها گفتم خودم راهبر این ترن هستم تعجب کردند، باورشان نمیشد میگفتند فکر میکردیم با فرد میانسال و یا پیر روبرو میشویم، از جذابیت این شغل و سختیهایش سؤال میکردند و...
از ساعات کاری لکوموتیوران بگویید.
لوکوموتیورانها قطار را از یک مبدأ تحویل میگیرند و ملزم هستند آن را به مقصد برسانند. گاها ً در قطارهای مسافری مسیر را دوساعته طی میکنند یا مسائلی پیش می آید که مثل قطارهای باری 12 ساعت طول بکشد، وظیفه آنها سرجایش است. بعد از هر سرویس لوکوموتیوران 24 ساعت استراحت دارد. این روند برای قطارهای مسافری است و فرم کار برای قطار باری فرق میکند.
چه سختیها و مشکلاتی سر راه این شغل وجود دارد؟
دوری از خانواده و رویارویی لحظهای با اتفاقات و خطرات در مسیر و تعهد بالا برای حفظ جان مسافران و حفاظت از کالا و خدمات و همچنین حضور دائمی در سرما و گرمای هوا در شرایط جوی مختلف در طول سال را ازجمله این مشکلات میتوان اشاره کرد.
قبلاً در تمام قطارها یک نفر پزشک حضور داشت اما اکنون پزشکی در محل نیست چرا؟
در چند سال گذشته برای تماممسیرها یک نفر پزشک جز نیروها بود اما شرکتهای مسافری در این موضوع به علت کاستی ها ضرورتی ندیدهاند که حتماً پزشک درون قطار باشد به همین علت تفاهمنامهای با اورژانس بستهشده است که در طی مسیر اگر مسافری دچار بدحالی شد رئیس قطار از مرکز کنترل در اولین ایستگاه درخواست اورژانس کند و اورژانس حضور یابد اما سرمهماندار و مهماندارهای قطار نیز ، آموزشهای لازم پیش بیمارستانی را در این مورد آموختهاند.
راه آهن هرمزگان دارای چند نفر نیرو است؟
هزار و ۸۷۰ پرسنل در این اداره مشغول به کار هستند که در آزمون استخدامی 120 نفر بومی جذب این اداره شده و پس از گذراندن دورههای مختلف مشغول خواهند شد .
به عملکرد سال گذشته راهآهن هرمزگان هم گریزی بزنید.
راهآهن استان با وسعت حدود ۱۵۰۰ کیلومتر خط اصلی و خط تأسیساتی و صنعتی در ۲۱ منطقه کشور، بزرگترین محوطه تخلیه و بارگیری بندری را بر عهده دارد، ۷۵ درصد سهم تخلیه ترانزیت سال قبل و ۱۵ درصد بار کل شبکه ریلی کشور را برعهده دارد، آمار تقریبی روزانه حدود ۳۸۰ واگن بارگیری و ۴۲۰ واگن تخلیه است، قسمت اعظم محمولهها از مرز سرخس وارد کشور و از مسیر بندرعباس در اسکله شهید رجایی تخلیه و سپس بار کشتی میشود. راهآهن هرمزگان دارای انشعابات یزد، کرمان و هرمزگان است که در مسیر بافق سیرجان، گل گهر، تزرج، احمدآباد و بندرعباس تردد دارد. خطوط انشعابی و پشتیبانی که محوطه اسکله پیشبینیشده ظرفیت تخلیه تمام بارهای بستهبندی یا فلهای را دارد همزمان چند محوطه میتوانند مواد معدنی، مواد فولادی و مواد نفتی تخلیه و بارگیری کنند.
با توجه به کاهش شیوع کرونا، شمار مسافران به هرمزگان با قطار را چطور دیدهاید؟
بر اساس آمار سال گذشته، در بخش جابجایی مسافر ۲۳۰ درصد نسبت به سال 1399 رشد داشتیم، اقبال مردم باعث شد صد در صد ظرفیت تختها از بندرعباس به مسیر تهران، مشهد و اصفهان اشغال شوند حتی عید نوروز امسال یک رام قطار مسافری نیز در مسیر بندر-تهران اضافه شد بهجای 2رام قطار، 3 رام تهران - بندر شدند ، در حال حاضر هر روزه از تهران به بندرعباس دو قطار، مشهد به بندر یک قطار و یک روز در میان نیز قطار اصفهان به بندرعباس تردد دارد. بر اساس نظرسنجی، نارضایتی مسافران از درون قطار خیلی ناچیز است اما بیشتر گلایهمندی از درون سالن انتظار مانند تهویه هوا، امکانات رفاهی است که باید بخش خصوصی در این مورد مشارکت نماید .
به برنامه آینده استان مانند طرح جامع حمل و نقل بپردازیم که در این رابطه سازمانهای مختلفی بهخصوص راهآهن نقش به سزایی در آن دارد.
طرح جامع راه آهن هرمزگان تا سال ۱۴۲۵ در حال تهیه و پیشبینی می باشد که از دو ماه قبل مطالعات آن شروعشده و تیمی از دفتر مهندسی فنی و زیربنایی راه آهن ج.ا.ا برای مطالعات محیطی به استان سفر داشتند، در این نقشه جامع هر جا مسیر ریلی است مطالعاتی در خصوص حجم بار، تعداد مسافر و ظرفیت موردنیاز ناوگانها انجام گیرد که حداقل تا 25 سال آن را پوشش دهد همچنین این طرح سهم به سزایی در انشعابات شهرهای نزدیک بندرعباس خواهد داشت و از سمت چابهار به سمت بندرعباس مسیر ریلی در آینده خواهیم داشت. در این طرح تمام نیازها و ظرفیتهای استان تا سال 1425 از منظر حملونقل جادهای، هوایی، دریایی و راهآهن موردنیاز سازمانها و ارگانها مانند راه و شهرسازی، گمرک و... پیشبینی و سنجیده میشود. در راستای توسعه، راهآهن بهتنهایی نمیتواند جوابگو باشد باید اداره کل راه و شهرسازی، اداره کل راهداری و حملونقل جادهای و بنادر پا بهپای این اداره کل حرکت کنند.
یکی از برنامههای طرح جامع، اتصال خط ریلی بندرعباس به قشم است در این مورد توضیحاتی میفرمایید؟
در این طرح جامع پیشبینیشده تا سه سال آینده اسکله پل به قشم، پل جادهای به ریلی تبدیل شود شروع این خط ریلی از بندر شهید رجایی به سمت قشم خواهد بود و تا چند سال آینده مردم میتوانند با قطار تا قشم سفر کنند حتی کالا و بار خود را از خط ریلی انتقال دهند. در این طرح به دنبال آن هستیم که فقط حمل بار را نبینیم، اگر بخش خصوصی به کمک ما بیاید میتوانیم قطار حومهای به شهرک جدید علوی داشته باشیم، همچنین مقرر است در این طرح قطار پرسرعت بالای ۲۵۰ کیلومتر در بندرعباس پیشبینیشده است.
امسال چه برنامههایی در دست اقدام دارید؟
راهآهن هرمزگان به خاطر نوع جغرافیایی و محیطی فرسایش زیاد دارد که باید بازسازی شود در سال ۱۴۰۱ سالهای منتهی به قراردادهای بازسازی ساختمانها و تکمیل پروژههای نیمهکاره برای اتصال به خطوط فرعی و خطوط تخلیه و بارگیری، توسعه محوطههای بارگیری و تخلیه و پی گیری مصوبات سالهای قبل است که امسال با بودجه در نظر گرفتهشده به سرانجام میرسانیم. البته این را بگوییم که زیر ساز ریلی بسیار هزینهبر است، باید ردیف اعتباری در
این خصوص پیشبینی شود و نمایندگان و مسئولان استانی نیز در جذب اعتبار به ما کمک کنند.
در آینده واگن به شبکه ریلی استان اضافه خواهد شد؟
این امر بستگی به مشارکت بخش خصوصی دارد که بخش ریلی استان را تقویت کند متأسفانه در صنعت ریلی استان، استقبالی از سوی سرمایهگذاران در هرمزگان صورت نمیگیرد. در تکالیف راهآهن ۳۰ درصد از سهم جابجایی مسافر و کالا و خدمات کشور پیشبینی شده است اما اکنون راه آهن ۱۲ درصد از این موضوع را محقق نموده است و مشارکت در استان کم است و نیاز به مشارکت بیشتر بخش خصوصی در طرح های ریلی دارد.
با اینکه مسیر ریلی ایمن، کم خطر و ارزان است اما در کشور با عدم استقبال شرکتهای صادرات و واردات کالا و خدمات برای حمل بار با قطار مواجه هستیم چرا؟
یک دستگاه کامیون تا ۲۲ تن بار میتواند حمل کند اما هر واگن قطار تا ۶۵ تن بار و درمجموع یک قطار تا 4 هزار تن محموله را می تواند حمل کند که این عدد مساوی است با تردد ۲۰۰ کامیون در جاده. امروزه قطارها با دارا بودن تجهیزات مورد نیاز حتی یخچالهای موتوردار برای مسیرهای طولانی بهترین وسیله حمل کالا میباشد و افراد و شرکتها که پی به این مزایا میبرند قرارداد میبندند و با خیال راحت به صادرات و واردات میپردازند.
و سؤال آخر اینکه ،خود و خانواده بیشتر با چه نوع وسیله نقلیهای سفر میکنید؟
داری دو فرزند پسر و دختر هستم بچهها و همسرم عاشق مسافرت با قطار هستند و اکثر سفرهایمان با قطار است. البته به علت ساعتهای طولانی در اداره و یا مأموریت، زمان کمی با خانواده به سر میبرم، بیشتر مسئولیت بچهها بر گردن همسرم است، همینطور مدیریت خانواده؛ اما تلاش می کنم زمانی که در کنارشان هستم نبودن هایم را جبران کنم.