خط پایان مجتمع‌های فاقد پایان کار

فاجعه متروپل در آبادان، درس عبرتی مهم برای شهرداری‌ها به جا گذاشت. پس از وقوع این حادثه که بدون اخذ گواهی پایان کار، بخشی از آن به بهره‌برداری رسیده بود و همین موضوع به جان باختن افراد زیادی در این حادثه منجر شد، حساسیت‌های بسیاری متوجه ساختمان‌های بدون پایان کار در شهرهای مختلف کرده‌است. حادثه‌ای در آن ابعاد و پیامدهای بعدی آن چنان ترسی به دل مسئولان انداخته‌است که رسیدگی به ساختمان‌های خطرناک شهرها را در اولویت کارهای خود قرار داده‌اند. اخیرا هم شهرداری‌ بندرعباس با گرفتن حکم دادستانی برای 10 مجتمع تجاری تا زمان اخذ گواهی پایان کار، ضرب‌الاجل یک هفته‌ای تعیین کرده‌است و این موضوع را با نصب بنر در کنار ورودی‌های مجتمع‌های تجاری اطلاع‌رسانی کرده‌است. شهرداری منطقه سه هم‌چنین هشدار داده‌است که درصورت عدم انجام اقدام به دریافت گواهی پایان کار این مجتمع‌ها تا انجام اقدامات موثر پلمب خواهندشد. پیش از این هم شهرداری بندرعباس با نصب بنرهایی در سطح شهر به ساختمان‌های نیمه‌کاره یا در معرض تخریب هشدار داده‌بود که جهت تعیین تکلیف ملک خود به شهرداری مراجعه کنند.

   

به نظر می‌رسد که بهره‌برداری از ساختمان‌های فاقد پایان کار در بسیاری از شهرها رواج گسترده پیدا کرده‌است. به طوری که تنها در شهر بندرعباس 10 مجتمع تجاری برای اخذ گواهی پایان کار مهلت دریافت کرده‌اند. سوال اینجاست که چرا شهرداری بندرعباس پیش از این برای تذکر بابت دریافت این گواهی به مالکان در ملاعام تذکر نمی‌داد و آیا اصلا تذکری بابت این موضوع به این مالکان تا پیش از این داده‌شده‌بود؟ ماجرای رواج معامله املاک بدون پایان کار مربوط به 3 الی 4 سال قبل است. یعنی زمانی که قیمت مصالح ساختمانی افزایش چشمگیری یافت و حتی برخی تجهیزات و مصالح مربوط به مراحل آخر تکمیل بنا برای مدتی کمیاب شد. در آن مقطع زمانی بسیاری از مالکان ناچار شدند به فروش واحدهای تکمیل شده قبل از اتمام مراحل نهایی نظیر نازک کاری و نصب تجهیزات نهایی اقدام کنند. به اعتقاد آن‌ها از این طریق و با عایدی حاصل از فروش واحدها، می‌توانستند نسبت به تکمیل بنا و اخذ گواهی پایان کار که پیش نیاز اصلی صدور سند ملک است، اقدام کنند. از سوی دیگر شهرداری هم از بهره برداری از ملک ناقص جلوگیری نمی‌کند. بدین ترتیب به نظر می‌رسد که شهرداری‌ها با این کار به مالکان این بناها چراغ سبز نشان می‌دهند. این در حالی است که قانون شهرداری‌ها و قانون نظام مهندسی «مسئولیت تایید ایمنی و سلامت ساختمان» را از طریق اخذ گواهی پایان کار برعهده شهرداری‌ها گذاشته‌است. فروش ساختمان پیش از اینکه گواهی پایان کار برای آن صادر شود در گذشته نیز شایع بود اما اکنون این روند نادرست بیش از هر زمان دیگری در بازار مسکن رایج شده‌است.  بنابراین در شهر بندرعباس طی چند سال اخیر تعداد زیادی از ساختمان‌های بدون پایان کار وجود داشته‌است در حالی که هیچکس روحش هم از این موضوع خبر نداشته‌. اکثر این ساختمان‌ها هم مجتمع‌های تجاری واقع در مرکز شهر هستند که چند ده سال از افتتاح آن‌ها می‌گذرد و روزانه چندهزار نفر در این مجتمع‌ها رفت‌وآمد دارند. بنابراین به نظر می‌رسد که در تمام این سال‌ها گواهی پایان کار عملا در شهرداری بندرعباس ناکارامد بوده‌است و تامین امنیت جان شهروندان در درجه دوم قرار گرفته‌است. کما اینکه وجود ساختمان‌های بدون پایان کار به منزله وجود بناهای ناایمنی شبیه متروپل است. چراکه فرآیند صدور گواهی عدم خلاف و پس از آن پایان کار توسط شهرداری در واقع حاوی مراحلی از بررسی و تایید فنی بنا بوده که از بهره‌برداری پرخطر و ناقص چنین بناهایی جلوگیری می‌کند و اصلا رسالت گواهی پایان کار همین است. وقتی گواهی پایان کار برای چنین مجتمع‌هایی تاکنون صادر نشده‌است به این معناست که عملا شهرداری گواهی صحت و سلامت فنی سازه و استحکام بنا را صادر نکرده و این یعنی ممکن است در ساختمان مذکور برخی ضوابط ایمنی بنیادی آن گونه که باید رعایت نشده‌باشد. در واقع صدور گواهی عدم خلاف و پایان کار تا حد زیادی خطر بهره برداری از ساختمان های شهر را کاهش می دهد و علاوه بر آن، امنیت شهروندان را در این اماکن تا حدودی تامین می‌کند.

    

شهرداری منطقه 3 برای ده مجتمع در شهر بندرعباس بنری با این مضمون را نصب کرده‌است: «مالک محترم مجتمع تجاری ... طبق دستور دادستانی مقرر می‌گردد ظرف یم هفته از تاریخ 21/4/1401 ضمن انجام اقدامات ایمنی جهت جلوگیری از وقوع هرگونه حوادث مالی و جانی نسبت به اخذ گواهی پایان کار به شهرداری منطقه سه مراجعه نمایید. در صورت عدم اقدام مجتمع تا انجام اقدامات موثر پلمپ خواهدشد». این ده مجتمع شامل سیتی سنتر، ستاره شهر، زیتون 2، پوراف، مجتمع پاسارگارد و پارکینگ طبقاتی پاسارگارد، گاراژ شریف، بازار بزرگ هرمزگان یا مگامال، نیلی و بنکداران هستند. روابط عمومی شهرداری منطقه سه در باره این مجتمع‌ها می‌گوید: «خوشبختانه اکنون این مجتمع‌ها همگی پای کار آمده‌اند و اعلام کرده‌اند که اقدامات لازم را انجام خواهند داد و درصورتی که طبق حکم دادستان عمل نکنند ما طبق آن عمل خواهیم کرد». او در پاسخ به این سوال که آیا نواقص و تخلفاتی در این مجتمع‌ها وجود داشته که گواهی پایان کار برای آن‌ها صادر نشده یا مالکان برای دریافت این گواهی مراجعه نکرده‌اند، می‌گوید: «مالکان اصلا برای دریافت گواهی مراجعه نکرده‌اند و همکاران ما پیش از این هم به شکل‌های مختلف به این افراد اخطار داده‌بودند تا اینکه در نهایت با حکم دادستان اقدام کردیم». روابط عمومی شهرداری منطقه سه هم‌چنین در مورد قانونی‌بودن یا نبودن بهره‌برداری از ساختمان‌هایی که فاقد گواهی پایان کار هستند، توضیح می‌دهد: «ساختمان‌ها معمولا اول باید گواهی پایان کار اخذ کنند و سپس بهره‌برداری شوند اما متاسفانه در مواقعی این اتفاق می‌افتد که بدون اینکه گواهی پایان کار داشته‌باشند، چه برای ساختمان‌های مسکونی و چه برای مجتمع‌های تجاری که اقدام به استفاده و بهره‌برداری می‌کنند اما از لحاظ قانونی باید ابتدا گواهی پایان کار داشته‌باشند». طبق این توضیحات به نظر می‌رسد که شهرداری بندرعباس باید در اخذ گواهی پایان کار پیش از افتتاح و بهره‌برداری از ساختمان‌ها سختگیری‌های بیشتری به خرج دهد تا با جلوگیری از چنین تخلف‌هایی شاهد رقم‌خوردن فاجعه‌ای دیگر برای مردم کشورمان نباشیم.