جابه‌جایی صنوف مزاحم

معضل ترافیک و طراحی شهری بندرعباس دو کلاف درهم‌تنیده هستند که نمی‌توان بدون حل ریشه‌ای یکی، دیگری را تغییر داد. شهر بندرعباس و طراحی ناموزون آن برای سال‌ها مشکلات فراوانی را برای شهروندان ایجاد کرده ‌است که تنها یکی از نمونه‌های آن ترافیک شهر بندرعباس است که این روزها به یک مسئله لاینحل تبدیل شده‎‌است. فرماندار شهر بندرعباس اخیرا در پاسخ به سوال خبرنگار «صبح ساحل» درمورد ترافیک شهری گفته‌است که قرار است 2600 صنف مزاحم را به محل‌هایی خارج از شهر بندرعباس جابه‌جا کنند. او توضیح داد که این محل‌ها در خارج از شهر بندرعباس نشانه‌گذاری شده‌اند و در حال حاضر شهرداری بندرعباس اعلام کرده کار مطالعه و طراحی آن انجام شده و باید این موضوع  قبل از اجرا مورد بررسی قرار گیرد. «مرودی» هم‌چنین در رابطه با ترافیک شهر بندرعباس از شناسایی۳۵ نقطه حادثه خیز خبر داده و گفته‌است: «در پنج ماهه نخست سال جاری، تمام موانع و مشکلات حدود ۱۸ نقطه حادثه خیز که نیاز به خط کشی، نصب چراغ راهنمایی و رانندگی و... داشت را برطرف کردیم». این اولین باری نیست که جابه‌جایی صنوف مزاحم به عنوان یک راهکار برای کاهش ترافیک شهر بندرعباس مطرح می‌شود و پیش از این هم در دولت قبل پروژه جابه‌جایی صنوفی مثل بنکداران به مجتمع جدیدی در خارج از شهر بندرعباس به بهره‌برداری رسید. اما این جابه‌جایی چقدر مثمر ثمر واقع شد و تا چه میزان توانست از بار ترافیکی شهر بندرعباس بکاهد؟ 

   

خیابان بهادر جنوبی در اکثر ساعات روز ترافیک سنگینی دارد. این خیابان که بیشتر مغازه‌هایش را عمده‌فروشان و خرده‌فروشان تشکیل می‌دهند، برای شهروندان بندرعباس تداعی‌کننده ازدحام و شلوغی است. خیابانی که همیشه عبور از آن با دردسرهای زیادی همراه است. اتومبیل‌ها دو طرف خیابان پارک شده‌ و خیابان را اشغال کرده‌اند. پیاده‌رو هم دست کمی از خیابان ندارد. گاری‌ها جای‌جای پیاده‌رو متوقف شده‌اند و گاریچی‌ها مشغول خالی کردن بارها و تحویل دادن آن‌ها به مغازه‌داران هستند. رهگذران با بلاتکلیفی می‌کوشند راه باریکی پیدا کنند تا بدون این‌که در جدول بیفتند از بین ماشین‌های پارک‌شده و گاری‌ها عبور کنند. ترافیک و صدای بوق ممتد هم عضو جدایی‎‌ناپذیر این خیابان است. اگر نگوییم همه، دست‌کم بخشی از مشکلات ترافیک این خیابان مربوط به گاری‌ها و اتومبیل‌های حمل کالاها در این محدوده است.

البته نمی‌توان پارک دوبل در هر دوطرف این خیابان باریک را نادیده گرفت که یکی از شاهراه‌های اصلی دسترسی به مرکز شهر را تقریبا در اکثر ساعات پیک ترافیک تقریبا قفل می‌کند. در همین راستا زمزمه جابه‌جایی واحدهای بنکداران بندرعباس از مرکز شهر به مجتمع جدید از سال 96 مطرح شد. واحدهای بنکداران که در بافت مرکزی شهر قرار داشت و به نظر می‌رسید که توقف خودروها و گاری‌های حمل بار در اکثر ساعات روز باعث ایجاد ترافیک بسیاری در محدوده مرکز شهر شده‌بود. برنامه ساماندهی و جابه‌جایی بنکداران به مجتمع جدید هم در همین راستا در دستور کار مسئولان قرار گرفت.مجتمع جدید بنکداران بندرعباس که در بلوار راه‌آهن واقع شده اکنون دو سال است که در اختیار عمده‌فروشان قرار گرفته‌است. این مجتمع با زیربنای 99 هزار متر مربع و دارا بودن 193 غرفه با هدف روان‌سازی توزیع کالا و خدمات و رفع معضل‌های ترافیک و حمل‌ونقل ایجاد شده‌است. وجود انبارهای نگهداری موادغذایی، مشکل بارگیری و جابه‌جایی این محصولات با گاری را حل خواهد کرد. از طرفی نزدیکی انبارها در مجتمع جدید، کاهش هزینه‌ها برای حمل‌ونقل بارها را در پی خواهد داشت. دسترسی آسان مشتریان به دلیل تمرکز و تجمیع بنکداران و مجتمع جدید یکی دیگر از مزیت‌های این مجموعه است. گفته‌می‌شد استقرار عمده‌فروشان در این مجتمع بسیاری از مشکلات ذکرشده را حل خواهدکرد.

  

مجتمع بنکداران سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان در سال 96 افتتاح شد و به بهره‌برداری رسید اما بسیاری از بنکداران حاضر به جابه‌جایی به مجتمع جدید نبودند. به این علت ساده که دسترسی به عمده‌فروشان در سطح شهر برای خریداران در اولویت بود و با جابه‌جایی به مکان جدید این خطر وجود داشت که آن‌ها بخشی از مشتریان خود را از دست بدهند. در نهایت در سال 99 بود که فرمانداری برای جابه‌جایی بنکداران ضرب‌‌الاجل تعیین کرد و توانست آن‌ها را وادار کند که به مجتمع جدید نقل مکان کنند.  اما به نظر می‌رسد که این طرح چندان اصولی نبوده‌ یا حداقل در عمل نتیجه‌ای به همراه نداشته‌است. اولین دلیل عدم موفقیت این طرح این بود که خیابان بهادر جنوبی علاوه بر بنکداران، محل استقرار خرده‌فروشان و خواروبارفروشان هم هست. با مراجعه به تعدادی از این فروشگاه‌ها متوجه می‌شویم که تعدادی از این خرده‌فروشان، محصولات خود را به‌صورت عمده هم به مشتریان خود می‌فروشند. در زمان جابه‌جایی بنکداران به مجتمع جدید هم یکی از انتقاداتی که به این طرح وارد می‌شد همین بود که با جابه‌جایی به مجتمع جدید هم‌چنان شاهد ازدحام و ترافیک در این خیابان خواهیم‌بود چرا که خرده‌فروشان و خواروبارفروشان که در این خیابان مستقر هستند به‌صورت پنهانی و غیرقانونی اقدام به عمده‌فروشی محصولات خود خواهند کرد و با این کار، عمده‌فروشانی که به مجتمع جدید منتقل شده‌اند ضرر خواهندکرد چرا که بسیاری از خریداران ترجیح می‌دهند اقلام مصرفی خود را از داخل شهر خریداری کنند. از سوی دیگر اکنون پس از گذشت قریب به دوسال از جابه‌جایی بنکداران به مجتمع جدید هم‌چنان شاهد وجود ترافیک سنگین در محدوده همین خیابان هستیم؛ به گونه‌ای که به نظر می‌رسد انتقال بنکداران کمترین تاثیری در کاهش ترافیک نداشته‌است بلکه فقط گویی جای پارک ماشین‌های حمل بار به کسبه و مردم رسیده‌است. مقایسه طرح جابه‌جایی صنف بنکداران به مجتمع جدید در خارج از شهر بندرعباس نشان می‌دهد که جابه‌جایی صنوف مزاحم اگر بدون بررسی جوانب پنهان موضوع و همکاری دستگاه‌های دیگر نظیر پلیس راهور نباشد در عمل هیچ نتیجه‌ای به همراه نخواهد داشت. 

یکی از صنوفی که به گفته فرماندار بندرعباس قرار است در طرح جدید به محدوده‌ای خارج از شهر بندرعباس منتقل شود، صنف تعمیرکاران خودرو بود که جزییات آن اعلام نشد. به هرروی آنچه مسلم است تشدید هرروزه بحران ترافیک شهر بندرعباس است و چنین طرح‌هایی اگر بی‌نتیجه باشد تنها باعث هدررفت هزینه و زمان خواهدشد.