کشف نوع جدیدی از ابرنواختر که می‌تواند جو سیارات را متلاشی کند

نوع خاصی از ابرنواختر می‌تواند لایه ازون یک سیاره را سال‌ها پس از انفجار اولیه‌اش نابود کند.

هنگامی که ستاره‌های غول‌پیکر در انفجارهای عظیمی به نام ابرنواختر می‌میرند، به طور موقت به برخی از درخشان‌ترین اجرام در جهان تبدیل می‌شوند. نور یک ابرنواختر می‌تواند از نور ترکیبی صدها میلیارد ستاره بیشتر باشد.

با وجود روشنایی بسیار زیاد، نور مرئی یک ابرنواختر تنها بخش کوچکی از کل انرژی خروجی آن را نشان می‌دهد. و علاوه بر این، در حالی که مقادیر شدید نور مرئی ممکن است باعث کوری شود، اثرات جدی دیگری ندارد. آنچه نگران کننده‌تر است، تابش پرتوهای پرانرژی مرتبط با ابرنواختر است که معمولاً به شکل پرتوهای ایکس و گاما منتشر می‌شوند.

پرتو ایکس

تشعشعات پرانرژی می‌توانند اکسیژن را کاتالیز کرده و لایه محافظ ازون زمین را از بین ببرند. بدون لایه ازون، حیات در سطح سیاره ما از تابش فرابنفش خورشید در امان نخواهد بود و این تشعشعات می‌تواند انقراض جمعی بعدی را رقم بزند.

انفجار تشعشعات در چند ثانیه اول یک ابرنواختر رخ می‌دهد، اما تهدید بزرگتر پس از آن ظاهر می‌شود. پرتوهای کیهانی، که ذرات زیراتمی هستند که تقریباً تا سرعت نور شتاب می‌گیرند، در نهایت صدها یا هزاران سال بعد از ابرنواختر خارج می‌شوند. آنها بخش قابل توجهی از کل انرژی ابرنواختر را با خود حمل می‌کنند و می‌توانند لایه‌های اوزون را از بین ببرند و سطح سیاره را در تشعشعاتی مرگبار غوطه‌ور کنند.

چنین رویدادی ممکن است در گذشته نیز رخ داده باشد. تجزیه و تحلیل خاک ماه و هسته‌های اعماق دریا مقادیر قابل توجهی آهن ۶۰ را نشان می‌دهد که یک ایزوتوپ رادیواکتیو آهن است که تنها در ابرنواخترها تولید می‌شود. وجود آهن ۶۰ نشان می‌دهد که زمین چند میلیون سال قبل مورد اصابت ابرنواختر قرار گرفته است.

ستاره شناسان قبلا به این نتیجه رسیده‌اند که ما نسبتاً ایمن هستیم و هیچ ابرنواختر نزدیکی وجود ندارد که بتواند زندگی روی زمین را تهدید کند.

با این وجود اخترشناسان خطر بالقوه جدیدی پیدا کرده‌اند که در مقاله‌ای که در ماه اکتبر در پایگاه‌داده پیش‌چاپ «arXiv» منتشر شده، اینگونه توضیف شده است: دسته خاصی از ابرنواخترها می‌توانند گونه‌ای اضافی و دوردست از تشعشعات مرگبار منتشر کنند که خطری جدی برای سیارات مشابه زمین‌ ایجاد می‌کند.

این دسته خاص از ابرنواخترها زمانی اتفاق می‌افتند که ستاره‌ای که به پایان عمر خود نزدیک می‌شود، توسط یک صفحه ضخیم از مواد احاطه شود. پس از انفجار اولیه ابرنواختر، یک موج ضربه‌ای شکل می‌گیرد و به آن صفحه برخورد می‌کند. موج ضربه‌ای صفحه را تا دمای فوق العاده بالایی گرم می‌کند که باعث می‌شود این صفحه مقادیر زیادی تابش اشعه ایکس ساطع کند.

این تابش می‌تواند مقادیر زیادی انرژی را با خود حمل کند و مسافت‌های بسیار طولانی را طی کند. در مطالعه اخیر، اخترشناسان دریافتند که درخشان‌ترین ابرنواخترهای پرتو ایکس می‌توانند لایه ازن یک سیاره را تا ۵۰ درصد تخریب کنند که برای شروع یک رویداد انقراض جمعی کافی است.

خوشبختانه، زمین در شرایط امنی باقی می‌ماند، زیرا ما هیچ ابرنواختر پرتو ایکسی در نزدیکی آن پیدا نکرده‌ایم. اما این مطالعه جدید محدودیت‌های بیشتری را برای مناطق قابل سکونت کیهان ایجاد می‌کند.

این مطالعه جدید نشان می دهد که لبه داخلی منطقه قابل سکونت کیهانی احتمالاً در فاصله دورتری از آن چه قبلاً تصور می‌کردیم نسبت به هسته کهکشان قرار دارد. با همه این موارد زمین در یکی از امن‌ترین نواحی کل کهکشان قرار گرفته است.