چشم انداز قیمت دلار در سایه گشایش‌های اخیر سیاسی

اخیرا ایران و عربستان روابط دیپلماتیک خود را پس از هفت سال از سر گرفتند و در پی اعلام این خبر، قیمت دلار و سکه به شدت کاهش یافت. گشایش در روابط ایران و عربستان، به دنبال مذاکرات از پیش اعلام نشده علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، در پکن و با میانجی‌گری چین انجام شد و به نظر می‌رسد این خبر آمریکا و غرب را ناراحت کرده است چراکه بایدن پس از انتشار این خبر اذعان داشت که رابطه  بین اسرائیل و همسایگانش برای همه بهتر است. 

این درحالی است که از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان امید تازه‌ای برای احیای برجام را زنده کرده است و به معنای افزایش احتمال دستیابی به توافق احیای برجام، کاهش تنش‌ها و گشایش در فضای سیاست‌خارجی ایران در سال ۱۴۰۲ است.  واضح است که بازگشت آمریکا به برجام نیز برای صلح و ثبات غرب آسیا، حل بحران انرژی و اقتصاد جهانی مهم خواهد بود و می‌تواند جایگاه داخلی بایدن را نیز بهبود بخشد. علاوه بر این گشایش در روابط بین بانکی با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و تسهیل عرضه منابع وسیع درهم از طریق امارات می‌تواند منجر به ثبات قیمت دلار در ایران شود. علاوه بر این با خبر چندی پیش نیز آمریکا اجازه پرداخت ۵۰۰ میلیون دلار از پول‌های ایران در بانک‌های عراقی را صادر کرد.  ایران بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار منابع مسدود شده ارزی در عراق دارد و نکته عجیب ماجرا آنجاست که در بهمن و اسفند بیش از ۸۰۰ میلیون دلار آن در مراحل مختلف آزاد شده است اما با این حال شاهد جهش قیمت دلار تا 60 هزار تومان در هفته اول اسفند بودیم.  این در حالی است که در محاسبات تحلیلی که در صفحه اقتصادی «صبح‌ساحل» ارائه شد؛ ارزش ذاتی دلار را در محدوده 45 هزار تومان محاسبه کردیم و توضیح دادیم که قیمت دلار برای مدت طولانی نمی‌تواند از ارزش ذاتی خود فاصله بگیرد و نهایتا به آن نزدیک خواهد شد.  اکنون نیز با در نظر گرفتن پارامترهای جدید سیاسی و اقتصادی اخیر، به نظر نمی‌رسد قیمت دلار بتواند نفوذ چندانی به زیر ارزش ذاتی خود داشته باشد و برای اینکه ارزش ذاتی دلار بتواند افت چشم‌گیری داشته باشد؛ بایستی حجم ورود ارز به کشور چندین میلیارد دلار باشد و ایران به‌جای خروج سرمایه‌ از کشور، شاهد جذب سرمایه‌گذاری خارجی باشد.

 گواه این مدعا به خوبی در آمار عجیب خروج دلار از کشور طی سال‌های 82 تا 96 مشخص است. در این 14 سال، معادل 284 میلیارد دلار از سیستم بانکی کشور خارج شده است. این عدد برابر 7 سال درآمد نفتی کشور است. همچنین در ۱۲ ماهه سال گذشته نیز ۹ میلیارد و ۳۳۳ میلیون دلار ارز از کشور خارج شده است. این میزان در سال ۱۳۹۹ معادل منفی ۶ میلیارد و ۳۱۸ میلیون دلار بوده است. بنابراین، میزان خروج سرمایه از کشور در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۹، ۴۷.۴ درصد بیشتر شده است. پس با این حجم از خروج ارز از کشور نمی‌توان چندان به دلار کمتر از 40 هزار تومان دلخوش بود و اگر بخواهیم منطقی باشیم همین 800 میلیون دلار آزاد شده از طرف عراق را بهتر است در خود این کشور سرمایه‌گذاری کنیم تا منجر به بهره‌وری بیشتری شود و بتوانیم با سرعت بیشتری پول‌های خود را در عراق آزاد کنیم.

جالب است بدانید بیشترین کسری حساب سرمایه طی 10 سال اخیر نیز به ‌سال ۱۳۹۶ اختصاص داشته که 19.4 میلیارد دلار است. براساس آمارهای بین‌المللی جریان ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ایران در سال ۲۰۲۰ نسبت به ‌۲۰۱۹ حدود ۱۱ درصد افت داشته است. از جمله عواملی‌ که در تضعیف حساب سرمایه کشور موثر است، عدم‌جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و خروج سرمایه از کشور است که بخشی از خروج سرمایه هم مربوط به‌خرید املاک در سایر کشورهای همسایه به‌ویژه ‌ترکیه، اختصاص دارد. ایرانیان با سهم 17.4 درصدی از تعداد املاک و مستغلات فروخته‌شده به‌خارجی‌ها در ‌ترکیه در سال ۲۰۲۰ و کسب رتبه‌اول، تعداد ۷ هزار و ۱۸۹ واحد مسکونی را در این سال خریداری کرده‌اند که در مقایسه با سال ۲۰۱۹ از افزایش ۳۳ درصدی هم برخوردار بوده است.  اکنون که روابط دیپلماتیک ایران در حال بهبود است و چشم‌انداز احیای برجام نیز مثبت است؛ به نظر می‌رسد روند خروج سرمایه از کشور کند شود و با احتمال بالا، چین نیز شروع به سرمایه‌گذاری جدید در ایران کند.  این قضیه در کنار بهبود روابط بین بانکی با کشورهای دیگر می‌تواند درآمد حاصل از فروش نفت را نیز راحت‌تر وارد سیستم بانکی کشور کند و طی دو سال آینده شاهد رشد قیمت دلار با سرعت کمتر از قبل باشیم و شاید شاهد ثبات دلار در حوالی 60 تا 70 هزار تومان برای دو سال پیاپی باشیم.

روزنامه صبح ساحل