تبیین ماهیت، ساختار و اقسام شرکت‌های سهامی در ایران

شرکت های سهامی یکی از رایج ترین و متداول‌‌ترین شرکت‌های موجود در ایران است، راه‌اندازی آسان، ساختار شفاف و قوانین جهت مند در جهت ایجاد این شرکت ها نسبت به سایر شرکت های موجود در ایران سبب افزایش رغبت و علاقه  مندی بیشتر کنشگران اقتصاد برای تاسیس و ایجاد این شرکت ها نسبت به سایر شرکت ها شده است. 

«امیر محمد رضایی زارعی» پژوهشگر حوزه حقوق در گفت و گو با صبح ساحل، در خصوص تبیین ماهیت، ساختار و اقسام  شرکت های سهامی در ایران گفت: در گفت و گوی قبل به ضرورت ایجاد شرکت های تجاری به عنوان یک شخصیت حقوقی برای آنکه فعالیت های اقتصادی افراد گوناگون تحت لوای یک ساختار هدفمند و جهت مند قرار بگیرد پرداختیم و گفتیم در قانون تجارت به هفت نوع شرکت تجاری اشاره شده است که قرار شد در گفتگو های بعدی به آن اشاره کنیم. این پژوهشگر حوزه حقوق در ادامه افزود: همانطور که  بیان شد یکی از انواع شرکت های تجاری، شرکت های سهامی هستند، شرکت های سهامی مطابق ماده ۱ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷، اینگونه تعریف شده اند : «شرکت سهامی، شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است.» رضایی زارعی در ادامه ضمن اشاره به انواع و ماهیت شرکت های سهامی در ایران گفت : مطابق ماده ۲ لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷ در ایران شرکت سهامی شرکت بازرگانی محسوب می‌شود ولو اینکه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد؛ یعنی حتی اگر شرکت برای فعالیت غیر بازرگانی نظیر فعالیت های علمی،هنری،فرهنگی و اجتماعی تشکیل بشود باز هم این شرکت ها بازرگانی محسوب خواهند شد و این مطلب حاکی از غلبه ساختار و شکل  بر موضوع این شرکت ها حکایت دارد.این پژوهشگر حقوق در خصوص انواع شرکت های سهامی بیان کرد: در لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷ شرکت های سهامی به دو دسته تقسیم می‌شوند شرکت های سهامی عام و شرکت های سهامی خاص؛ شرکت های سهامی عام شرکت هایی هستند  که بنیانگذاران بخشی  از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند به این  گونه از شرکت ها ،شرکت سهامی عام میگوییم  و شرکت سهامی خاص شرکت ای است  که تمام سرمایه آن ها در موقع تاسیس منحصراَ توسط بنیانگذاران تامین میگردد به این گونه شرکت ها، شرکت سهامی خاص می‌گویند. 

رضایی زارعی در ادامه ضمن اشاره به اینکه باید نام شرکت  سهامی عام یا خاص قبل یا بعد از نام شرکت آورده شود و کلیه آگهی ها ، اطلاعیه ها و اوراق شرکت به‌طور مبیین و روشن قید گردد در خصوص تعداد شرکا بیان کرد: در ماده ۳ لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت: «در شرکت سهامی تعداد شرکا نباید از سه نفر کمتر باشد»؛ همینطور که مطابق نص صریح این ماده مشخص شده است در شرکت های سهامی حداقل تعداد شریک ۳ نفر هستند و حداکثری برای آن مشخص نشده است ،لازم بذکر است با عنایت به اینکه مطابق ماده ۳ حداقل سه شریک  در شرکت های سهامی باید ملحوظ باشد اما در مورد شرکت سهامی عام با توجه به ماده ۱۰۷ لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت شرکای شرکت سهامی عام نباید از ۵ عضو کمتر باشد یعنی آنکه در شرکت های سهامی عام باید حداقل ۵ شریک وجود داشته باشند اما در خصوص کفایت حداقل ۳ شریک در شرکت سهامی خاص، با توجه به نص قانون اختلاف نظر وجود ندارد و مورد تمام دکترین حقوق است.

این پژوهشگر حقوق در پایان پیرامون میزان سرمایه در شرکت‌های سهامی گفت: مطابق نص صریح قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت باید عنوان کرد در موقع تشکیل و بنیانگذاری شرکت های سهامی، سرمایه شرکت‌های سهامی عام از پانصد هزار تومان و سرمایه شرکت‌های سهامی خاص از صد هزار تومان نباید کمتر باشد. و این حداقل میزان سرمایه برای ایجاد یک شرکت سهامی است و در خصوص حداکثر میزان هم قانونگذار ساکت است؛ در گفتگوی آتی به شرایط و شیوه  تشکیل و ساختار شرکت سهامی خاص به عنوان قسم اول از شرکت های سهامی خواهیم پرداخت.