رشدهای عجیبوغریب نرخ ارز از تب و تاب افتاد و باعث شد قیمتها در بازار خودرو از نفس بیفتد. این درحالی است که قیمت خودرو با محرک رشد 13 درصدی دلار از اسفند تاکنون بین 5 تا 10 درصد افزایش پیدا کرده بود و حالا آرام آرام روند بازار خودرو نزولی شده است و اکثر خودروها این روزها افت قیمت را تجربه میکنند. اما در مقام مقایسه به طور متوسط طی روزهایی که دلار رشد 13 درصدی را تجربه کرده بود؛ بازار خودرو تنها 6درصد رشد داشت که این موضوع نشان کاهش قدرت خرید مردم و عدم کشش بازار برای قیمتهای بالاتر است. اگر بخواهیم مقایسه را قدری بزرگتر کنیم و به ده سال پیش برویم آمارها نکات جالبی برای گفتن دارند. قیمت دلار طی ده سال گذشته بررسی از دلار 3 هزار 200 تومان در سال 92 به بیش از 60 هزار تومان در پایان اسفند 1402 رسیده است؛ یعنی دلار 17.5 برابر شده است اما قیمت 206 صفر به عنوان نماینده خودروهای داخلی که در آن سالها 36 میلیون تومان بوده است؛ در سال 1402 به 630 میلیون تومان رسیده یعنی این خودرو به طور متوسط 16.5 برابر شده است اما اگر به سراغ خودروهای وارداتی برویم قضیه کاملا متفاوت میشود. مثلا قیمت کیا اپتیما که در آن سالها از محبوبهای بازار بوده است از 170 میلیون تومان به 5 میلیارد تومان رسیده است. در این مقاله قصد داریم قدری بیشتر بازار خودرو را طی ده سال گذشته بررسی کنیم.
مقایسه بازار خودرو طی ده سال گذشته
در سال 1402 یازده هزار و 236 دستگاه خودرو سواری به ارزش 223 میلیون و 861 هزار دلار و در سال 92 حدود 78 هزار و 673 دستگاه خودرو به ارزش 1.6 میلیارد دلار خودرو از طریق گمرکات کشور وارد شده است. یعنی در طی ده سال واردات خودرو به لحاظ ارزش دلاری، 79 درصد و به لحاظ تعداد 85 درصد کاهش پیدا کرده است.
جالب است بدانید در سال 92 یک راه کسب درآمد دولت و جبران کسری بودجه واردات خودرو بوده است؛ بهطوریکه بازار خودروهای خارجی در آن سال 35 درصد از کل فروش خودرو را در سطح کشور به خود اختصاص داده بود و دولت درسال 92 رقمی حدود دو هزار و 750 میلیارد تومان از واردات خودرو کسب کرده بود. در حال حاضر که واردات خودرو به صورت قطره چکانی صورت میگیرد؛ دولت این منبع درآمد خود را از دست داده است و طبیعی است که برای جبران کسری بودجه خود به سراغ راههای تازهتری مثل دریافت مالیات برود.
لازم به ذکر است که در سال 92 خودروهای کره جنوبی سهم 60 درصدی و خودروهای ژاپنی سهم 10 درصدی در بازار ایران را به خوداختصاص داده بودند. انحصار واردات خودروهای هیوندایی موتورز و کیاموتورز کره در دست خاندان گرامی بود. همان خانوادهای که درمیان وامگیرندگان کلان، در سال 97 نامش برجسته شد. خانواده گرامی که از دهه 1330 بهعنوان اولین تاجران چای با برند گلستان و همچنین برترین واردکنندگان خودرو در سال 92 شناخته میشوند. طبق جدول تسهیلات و تعهدات کلان بانکهای کشور، خانواده گرامی تا پایان سال 97 به پنج بانک اقتصادنوین، پاسارگاد، خاورمیانه، سامان و گردشگری حدود سههزار و 393 میلیارد و 28 میلیون تومان (رقمی نزدیک به 3400 میلیارد تومان) بدهکار شد. اما در کنار نام خانواده گرامی، «خاندان فردوس» که از همان سالها با نام «صنایع ماموت» شناخته میشدند؛ در سال 1402 نیز در لیست سه واردکننده برتر خودرو بودند. شاید فرق بزرگ «
خاندان فردوس» با دیگر خانوادههای درگیر با واردات خودرو این باشد که آنها (فردوسها) بیش از آنکه واردکننده باشند؛ صنعتگر به شمار میروند و حتی خیلی از همین اسکانیاهایی که در جادههای ایران تردد میکنند نیز در داخل کشور و توسط آنها مونتاژ میشوند.
در لیست سه واردکننده اول
خودرو سواری در سال 1402 در کنار نام سایپا، نام معین خودروی ایرانیان نیز به چشم میخورد. معین خودرو ایرانیان به عنوان نماینده تویوتا در دوره جدید واردات شناخته میشود. این شرکت در ادوار مختلف سامانه یکپارچه فروش خودروهای وارداتی تویوتا کرولا ۱.۲ لیتری توربو و ۱.۵ لیتری تنفس طبیعی را عرضه کرده است. بر اساس صحبتهای رئیس سازمان توسعه تجارت، معین خودرو ایرانیان بیشترین عرضه خودروهای غیر چینی را در بازار کشور داشته است و پرچمدار فروش تویوتا در دوره جدید واردات به حساب میآید. درحال حاضر رکورد واردات خودروهای غیر چینی در دست این شرکت است.
به موجب طرح واردات خودرو در حال حاضر عمده قیمت خودروهای وارداتی در محدوده قیمت کمتر از 20 هزار دلار هستند. اما بهدلیل عوارض سنگین واردات، قیمت این خودروها در بازار داخلی تا حدود چهار برابر نرخ اصلی نیز افزایش یافته است.
در سال 1402 خودروهای کرهای کیا، هیوندای پرطرفدارترین خودروهای وارداتی سامانه یکپارچه خودرو بودند. خودروهای سلتوس، النترا و کرتا نیز رقبای چینی را با فاصله پشت سر گذاشته اند. اما در سال 1392 نیز کیا، هیوندای پرطرفدارترین خودروهای وارداتی در آن زمان بودهاست. تویوتا، مرسدس بنز، بیامو وپورشه در ردههای بعدی محبوبترین خودروهای وارداتی قرار داشتهاند.