ناصرالدین شاه یکی از مورد بحث‌ترین پادشاهان تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود. در حالی که وی در ۱۲ اردیبهشت ۱۲۷۵ خورشیدی خود را برای جشن‌های پنجاهمین سالگرد سلطنت آماده می‌کرد اما درست قبل از برگزاری این مراسم توسط فردی به نام میرزا رضا کرمانی به قتل رسید و بدین گونه زندگی یکی از جنجالی‌ترین پادشاهان ایران خاتمه پیدا کرد.

به گزارش صبح ساحل، ناصرالدین شاه در 25 تیر 1209 شمسی در شهرستان اسکو در نزدیکی تبریز به دنیا آمد. وی که چهارمین پادشاه قاجار بود، بیشترین دوران پادشاهی در این سلسله را نیز با نزدیک به 50 سال سلطنت در اختیار داشت. هنگامی که محمد شاه قاجار که سال‌ها با بیماری نقرس دست به گریبان بود در 1227 خورشیدی در 42سالگی از دنیا رفت، کشور گرفتار شورش شد و تنها بخش آرام ایران آذربایجان شمرده می‌شد.در این زمان ناصرالدین میرزای ولیعهد که تنها هجده سال داشت، از تبریز به تهران آمد و با پشتیبانی امیر کبیر بر تخت سلطنت تکیه زد.

ماجرای قتل وی

از اوایل ماه ذیقعده سال 1313 قمری برابر با اردیبهشت 1275 شمسی، ناصرالدین شاه، خود را برای برگزاری جشن آغاز پنجاهمین سالِ پادشاهیِ خویش آماده می‌کرد. قرار بود این جشن‌ها در طول یک هفته برگزار گردد. بدین مناسبت، بامداد روز یازدهم اردیبهشت 1275 شمسی که یک روز به شروع جشن‌ها بود، ناصرالدین شاه عزمِ ری کرد تا به زیارت مزار حضرت عبدالعظیم رود. در حرم حضرت عبدالعظیم ع، ناگاه صدای تیرِ تپانچه‌ای، سکوت را شکست و سه گلوله میرزا رضا کرمانی از یاران سید جمال‌الدین اسدآبادی، شاه قدرتمند قاجار را از پای درآورد. او را در جوار بقعه حضرت عبدالعظيم (ع) به خاک سپردند.

قتل با انگیزه ای مهم

۱۱ اردیبهشت امسال، ۱۲۲ سال از قتل ناصرالدین شاه قاجار در شهر ری می‌گذرد، قتلی که توسط یک رعیت به‌نام میرزا رضا کرمانی انجام شد و انگیزه‌های مهمی از این اقدام داشت.

ماجرای قتل ناصرالدین شاه از آنجا شروع شد که میرزا رضا کرمانی که برای شکایت از حاکم کرمان به تهران آمده بود، در جریان این کار مورد آزار نایب‌السلطنه وقت یعنی کامران میرزا قرار گرفت و مدتی در زندان محبوس شد. وی پس از آزادی جزو مریدان سید جمال‌الدین اسدآبادی شد و به‌شدت تحت تأثیر تعلیمات وی قرار گرفت. میرزا رضا که به‌قصد کشتن کامران میرزا یک پنج‌لول روسی خریده بود، مدتی بعد قصدش را تغییر داد و تصمیم گرفت کسی را که فکر می‌کرد ریشه تمام ستم‌هاست از میان بردارد.

میرزا رضا ضارب ناصرالدین‌شاه هنگام ورود شاه به حرم حضرت عبدالعظیم، در داخل حرم نماز می‌خواند. شاه از سمت راست دور ضریح می‌پیچد و میرزا رضا از طرف چپ دم در امامزاده حمزه، پاکتی به وی می‌دهد و زیر پاکت طپانچه داشت و درست مقابل سینه شاه شلیک می‌کند. شاه جیغی می‌کشد و بر زمین می‌افتد. وی را سر قبر جیران (سوگلی معروف شاه که فوق‌العاده مورد محبت وی بود) می‌برند ولی آنجا تمام می‌کند. نقل است که شاه در آخرین لحظات حیاتش وصیت می‌کند او را کنار جیران دفن کنند!

میرزا رضای کرمانی در ادامه بازجویی درباره انگیزه قتل ناصرالدین شاه می‌گوید "چهار سال و چهار ماه در زنجیر و کند بودم و حال آنکه به‌خیال خودم خیر دولت و ملت را خواستم و خدمت کردم... پادشاهی که پنجاه سال سلطنت کرده باشد و هنوز امور را به‌اشتباه‌کاری به‌عرض او برسانند و تحقیق نفرمایند و بعد از چندین سال سلطنت ثمر آن درخت، وکیل‌الدوله، آقای عزیزالسلطان، آقای امین‌الخاقان و این اراذل و اوباش و بی‌پدرومادرهایی که ثمر این شجره شده‌اند و بلای جان عموم مسلمین گشته باشند، چنین شجره‌ را باید قطع کرد که دیگر این نوع ثمر ندهد. ماهی از سر گنده گردد نی ز دم. اگر ظلمی می‌شد، از بالا می‌شد".

هرچند که بعدها میرزارضا کرمانی در ۲۲ مرداد ۱۲۷۵ خورشیدی در میدان مشق تهران به‌دار آویخته شد.

از آنجایی که هیچ‌ فردی انتظار مرگ ناصرالدین شاه قاجار را نداشت، از این رو، هیچ بنای یادبود یا آرامگاهی برای او در نظر گرفته نشده بود از این رو کار ساخت سنگ قبر ناصرالدین شاه را به حسین حجارباشی دادند که یکی از استادان برجسته حجاری یزد بود، کار ساخت این سنگ چهار سال زمان صرف برد و  این سنگ قبری مرمرین که در آن تمثالی از شاه حک شده بود را ساخت.

از اتفاقات تلخ و سیاه دوران ناصرالدین شاه می‌توان به قتل امیرکبیر صدراعظم کاردان و لایق ناصرالدین شاه، اعطای امتیاز تنباکو و لغو آن با حکم تحریم تنباکوی میرزای شیرازی، جدایی قطعی هرات، سرخس، نواحی اطراف رود جیحون و بخشی از سیستان و بلوچستان از ایران، اعطای امتیازات مختلف به دولت‌های انگلیس و روسیه و افزایش نفوذ آنان در تمام امور کشور، انجام مسافرت‏های پرهزینه و خوشگذرانی‌‏های پرخرج شاه و. ... از جمله حوادث و رویدادهای دوران سلطنت این شاه قاجار می‌باشد. به طور کلی در دوره پادشاهی او، نفوذ و مداخله بیگانگان در امور ایران، بیش از پیش افزایش یافت. با قتل ناصرالدین شاه، چهارمین شاه از سلسله قاجار، یک دوره تاریک پنجاه ساله از تاریخ ایران به پایان رسید و زمینه برای انقلاب مشروطه هموار شد.

منابع:ایرنا،تسنیم، todytime