هدف از برگزاری این روز، که در سال ۲۰۱۰ با موضوع «توجه به تالابها: پاسخی به تغییرات آب و هوایی» برگزار می شود، جلب توجه افکار عمومی به اهمیت نقش تالابها و ارتباط تنگاتنگ آن با حیات و فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی انسان است.

به گزارش صبح ساحل، مراسم جهانی این روز که مصادف با سالگرد برگزاری کنوانسیون جهانی تالابهاست، نخستین بار در سال ۱۹۷۱ در شهر رامسر (مازندران) برگزار شد. هدف اصلی این کنوانسیون ارتقای حمایت و حفاظت از منابع با ارزش زیستی و استفاده بجا از آن در سطح محلی و ملی و همچنین از همکاریهای جهانی در نجات و حفاظت از آنها بوده است.

تالاب ها از جمله مولد ترین محیط هاي‌ کره زمین است به صورتی که میتواند زیستگاه تعداد زیادی از پرندگان، جانوران، حیوانات و گیاهان مختلف بسیاری باشد. تالاب ها همچنین نقش بزرگی در اکوسیستم و حیاط بشری را دارا هستن بعنوان مثال برنج یکی از محصولات رایج تالابی، غذای بیش از نیمی از ساکنان زمین را فراهم می آورد.

تالاب‌های بین‌المللی ایران

 امّا حالا که با تعریف تالاب‌های بین‌المللی آشنا شدیم، 25 تالابی که تا کنون در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده را با هم مرور می‌کنیم:

1. تالاب هامون ‌پوزک در استان سیستان و بلوچستان

2. هامون صابری و هیرمند در استان سیستان و بلوچستان

3. خلیج گواتر و هور باهو در استان سیستان و بلوچستان

4. جزیره شیدور در هرمزگان

5. تالاب خورخوران در هرمزگان

6. دلتای رود گز و رود حرا  در هرمزگان

7. دلتای رود شور و شیرین میناب در هرمزگان

8. تالاب‌های نیریز و کمجان در فارس

9. تالاب ‌پریشان و دشت ارژن در فارس

10. تالاب شادگان، خورالامیه و خور موسی در خوزستان

11. تالاب چغاخور در چهارمحال بختیاری

12. تالاب گاوخونی و تالاب‌های ‌پایین دست زاینده رود در اصفهان

13. تالاب زریوار در کردستان

14. تالاب گمیشان در گلستان

15. مجموعه آلاگل، آلماگل و آجی‌گل در گلستان

16. آبندان‌های فریدونکنار، ازباران و سرخه‌رود در مازندران

17. شبه جزیره میانکاله، خلیج گرگان و آبندان لپوزاغمرز ‌در گلستان

18. پارک ملی بوجاق در گیلان

19. تالاب انزلی در گیلان

20. تالاب امیرکلایه در گیلان

21. دریاچه قوریگل در آذربایجان شرقی

22. تالاب کانی برازان در آذربایجان غربی

23. دریاچه قوپی در آذربایجان غربی

24. تالاب‌های شورگل، یادگارلو و درگه‌سنگی در آذربایجان غربی

25. دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی

تالاب‌های هرمزگان

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست هرمزگان گفت : تالاب خورخوران با 100 هزار هکتار وسعت در جنوب غربی بندرعباس، بزرگترین تالاب هرمزگان است.

ریاضی فرد افزود: تالاب رودخانه های گز و حرا با 16 هزار و 914 هکتار وسعت در 120 کیلومتری جنوب شرقی بندرعباس و تالاب رودخانه های شور و شیرین تیاب و میناب با 41 هزار و 258 هکتار در 70 کیلومتری شرق بندرعباس از دیگر تالابهای هرمزگان ثبت شده در فهرست تالاب های بین المللی کنوانسیون رامسر است.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست هرمزگان گفت: پوشش گیاهی این تالابها درختان حرا و چندل، گیاهان آکاسیا، کَهور، گَز و کُنار است .

ریاضی فر افزود: تالاب و پناهگاه حیات وحش شیدور یا بهشت پرندگان با وسعت 98 هکتار در 170 کیلومتری شهر بندرلنگه و 2 کیلومتری شرق جزیره لاوان یکی دیگر از تالابهای بین المللی هرمزگان است.

وی گفت: وجود پرستوهای دریایی پشت تیره - گونه سفید - کاکلی بزرگ و کوچک و وجود خزندگانی مانند سوسمار دم دراز ایرانی و لاک پشت عقابی از جاذبه های دیدنی تالاب و پناهگاه حیات وحش شیدور  است.

ریاضی فر افزود: وسعت تالابهای هرمزگان 10 و هفت دهم درصد تالابهای کشور است.

وی گفت این تالابها ،زیستگاه یک سوم گونه های گیاهی و جانوری نادر و در معرض خطر انقراض است.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست هرمزگان گفت: در ایران از 24 گونه پرنده در خطر انقراض، 5 گونه پلیکان پاخاکستری ، اردک بلوطی، عقاب شاهی، عقاب خالدار بزرگ و کرکس مصری در تالابهای هرمزگان زندگی می کنند.

هرمزگان با داشتن900 کیلومتر نوار ساحلی و20 هزار هکتار جنگلهای مانگرو (حرا و چندل ) یکی از مکانهای گردشگری کشور در فصل زمستان است.

سالانه حدود 360 هزار گردشگر از تالابهای هرمزگان دیدن می کنند.

انسان عامل اصلی فجایع

تالاب های ایران یکی پس از دیگری رو به نابودی می روند که این امر را باید فاجعه ای زیست محیطی درنظر گرفت. کارشناسان علل از بین رفتن تالاب ها را دو موضوع طبیعی و توسعه ناپایدار بشری می دانند که مورد دوم، درصد بالایی را به خود اختصاص داده است.

در میان عواملی که تخریب تالاب ها را سرعت بخشیده و خشک شدن آنها را تسهیل می کند، سدها بیش از هر مورد دیگری خودنمایی می کنند.

سدهایی که بر روی رودخانه ها ایجاد می شوند، جلوی ورود مقدار زیادی از آب ورودی به تالاب ها را می گیرند و همین کاهش آب، غلظت آلودگی در تالاب را افزایش داده و بدین ترتیب منجر به از بین رفتن اکوسیستم تالاب و در نتیجه مرگ گیاهان و موجودات اطراف آن می شود.

امروزه اما حال تالاب هاي‌ ایران هیچ خوب نیست. چه تالاب هایي مانند بختگان،طشک، کم جان، کافتر، مهارلو، ارژن، پریشان، گاوخونی، هامون، جازموریان، میقان، که در اقلیم خشک و نیمه خشک کشور قراردارند چه آنهایی که در مناطق مساعد تر و نوار شمالی کشور قرار گرفته اند مانند تالاب انزلی، بوجاق، گمیشان، الماگل، آلاگل، زریوارو … وضعیت ناگواری دارند.

امید است که بیشتر شاهد وجود انسانهایی همچو اسکندر فیروز باشیم و کمتر شدن سدهایی که به بهانه آبادانی و توسعه، سبب مرگ تالاب ها و تشدید فرایند مخرب بیابان زایی شده اند. تالاب ها و اکوسیستم هایي که روزگاری بهشت پرندگان و جانداران و گیاهان متفاوتی بوده اند اما امروزه از آن ها با نام مرداب یاد می‌شود.

منابع: ایسنا، سازمان حفاظت محیط زیست