ارزبری 24 میلیارد دلاری واردات بنزین

مصرف انرژی در ایران سه برابر دنیاست. در حال حاضر یک کشور ۸۵ میلیونی معادل یک کشور ۲۸۰ تا ۳۰۰ میلیونی مصرف انرژی دارد. همین موضوع باعث شده تا ایران از کشوری که سالانه دو میلیارد دلار درآمد از صادرات بنزین داشت به کشوری تبدیل شود که 600 میلیون دلار طی سال جاری واردات بنزین داشته است. این در‌حالی است که پیش‌بینی می‌شود کشور در سال 1412 روزانه حدود 110 میلیون لیتر بنزین وارد کند که با نرخ لیتری 0.6 دلار معادل 24 میلیارد دلار ارزبری معادل صادرات یک میلیون بشکه نفت ایران خواهد داشت. همچنین میزان کل فرآورده‌های نفتی در کشور معادل 250میلیون لیتر در روز است که ۵ تا ۶ برابر استاندارد جهانی است.

  

براساس میانگین مصرف بنزین، برای امسال بین 107.8 الی 121.3 میلیون لیتر در روز پیش‌بینی می‌شود که حاکی از کسری 9.4 تا 22.9 میلیون لیتری در روز است. اگر عدد کسری 13.4 میلیون لیتر در روز را به عنوان معیار قرار دهیم،؛ بدین معناست که در سال جاری باید حدود 3.5 میلیارد دلار برای واردات بنزین معادل درآمد صادرات نفت 40 روز کشور هزینه شود.

  

شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی، میزان قاچاق روزانه سوخت در سال 1401 را 8.8 میلیون لیتر اعلام کرده که هم اکنون نیز میزان قاچاق روزانه سوخت که بخشی از آن شامل بنزین است، 10 تا 15 میلیون لیتر در روز برآورد می شود. همچنین به نقل از ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سال 1401 قاچاق بنزین در کشور رشد 250 درصدی و قاچاق گازوئیل 69 درصد افزایش داشته که این به آن مفهوم است که روزانه 50 میلیون لیتر سوخت از کشور قاچاق می شود.

 به گفته رئیس اتاق مشترک بازرگانی هرات و خراسان رضوی نیز 70 درصد بنزین مصرفی افغانستان از طریق قاچاق از ایران وارد می‌شود. این در حالی است که میزان تولید روزانه بنزین حدود صد میلیون لیتر و میزان تولید گازوئیل حدود 110 میلیون لیتر اعلام می‌شود و با این حساب چیزی نزدیک به یک چهارم سوخت کشور قاچاق می شود. گذشته از این، قاچاق روزانه 50 میلیون لیتر سوخت با محاسبه میزان پیمایش خودروهای دیزلی و میزان مصرف گازوئیل در صنایع و نیروگاه ها، میزان مصرف گازوئیل باید حدود روزانه 75 الی 77 میلیون لیتر باشد؛ درحالی که این رقم روی 85 میلیون لیتر است؛ یعنی سرنوشت حدود هشت الی 10 میلیون لیتر گازوئیل مشخص نیست.

 

  

برای حل مشکل ناترازی بنزین در ایران دو راهکار بیشتر وجود ندارد؛ یا باید تولید پالایشگاهی افزایش یابد یا واردات بنزین صورت بگیرد. در مورد تولید پالایشگاهی واضح است که پالایشگاه‌ها دیگر توان تولید اضافه‌تر ندارند. در مورد ساخت پالایشگاه برای تولید بیشتر بنزین هم تعلل شده است. به‌علاوه۴۰ سال است که خودروهای اسقاطی در کشور بدون هیچ برنامه‌ای به راحتی عبور و مرور می‌کنند و حمل و نقل عمومی کشور هم کمترین توسعه و پیشرفتی نداشته است. در واقع به راحتی امکان حمل و نقل عمومی داخل شهری و برون‌شهری وجود ندارد. اکنون سـالانه ۸۰ میلیـارد دلار یارانـه سـوخت در کشـور پرداخـت می‌شـود و ایـن در شـرایطی اسـت کـه سـال ۱۴۰۱ مجمـوع درآمدهـای نفتـی کشـور ۴۳ میلیـارد دلار بـود که ایـن اعـداد نشـان می‌دهـد ایـران حـدود ۲ برابـر درآمدهـای نفتـی خـود را صـرف پرداخـت یارانـه انـرژی کـرده اسـت.

   

  

به‌طور متوسط پیمایش یک خودرو در طول سال حدود ۱۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر است که هزینه مصرف بنزین آن بر اساس قیمت فوب خلیج  فارس در سال ۶۰ میلیون تومان است. از این رقم ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان آن توسط مصرف کننده پرداخت می‌شود و بقیه هزینه را دولت در قالب یارانه پرداخت می‌کند. اما در مورد خودروی برقی با همین پیمایش و در صورتی که هر خودرو برقی در هر کیلومتر ۲۰۰ وات برق مصرف کنند بر اساس تعرفه برق خانگی سالانه هزینه آن ۱۵ میلیون تومان می شود که از این مبلغ ۴.۵ میلیون تومان باید توسط مصرف کننده پرداخت شود و بقیه یارانه را دولت می‌پردازد.  

  

داده های بازار سوخت در ایران همواره در هاله ای از ابهام بوده اند و آمار مصرف بنزین از سال 97 به بعد روی درگاه آماری شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی به روز رسانی نشده است. بر اساس جداول و آمارهای موجود در این سایت، میزان مصرف بنزین از میانگین مصرف روزانه 63.5 میلیون لیتر در سال 91 به 89.1 میلیون لیتر در سال 97 رسیده است. به نقل از شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی میانگین مصرف بنزین در سال 1401 روزانه 104 میلیون لیتر گزارش شده است. به این ترتیب، مصرف بنزین در یک دهه گذشته حدود 1.6 برابر شده است. این در حالی است که رئیس پلیس ترافیک شهری فراجا، اعلام کرده است که در یک دهه گذشته شمار وسایل نقلیه پلاک شده، با افزایش شش برابری به حدود 36 میلیون وسیله نقلیه رسیده است که از کل خودروهای در حال تردد در کشور، 6.5 میلیون خودرو، فرسوده هستند. به‌عبارتی تقریبا به ازای هر 5 خودروی درحال تردد در جاده‌های درون شهری و برون شهری، یک خودرو فرسوده است که هم مصرف بنزین بالایی دارد و هم آلایندگی آن به مراتب از خودروهای دیگر بیشتر است. همچنین مصرف سوخت بسیاری از خودروهای داخلی ۹ لیتر در هر صد کیلومتر مسافت داخل شهری است. یک خودروی نه چندان مدرن خارجی در هر صد کیلومتر داخل شهر ۷ لیتر بنزین مصرف می‌کند و خودروهای جدید حداکثر ۵ لیتر مصرف می‌کنند. بنابراین یکی از دلایل بالا بودن مصرف بنزین، کیفیت نامطلوب خودروهاست. با این حساب اگر 30 درصد مصرف بنزین در خودروها کاهش یابد؛ نه تنها مشکلات این بخش حل می شود بلکه صادرکننده بنزین نیز خواهیم شد.