جلال جوکار//نویسنده
ایجاد بافت قدیمی شهرها مرهون فرهنگ یکجانشینی و سکونت متفاوت خانوادهها در زمانهای دورتر است که ترجیح آنها همسایگی نزدیکتر در کمترین فاصله با معماری نامنظم در یک محله بوده است. به لطف نگاه و فرهنگ فوق، ساختوساز اماکن مسکونی در محدودههای کوچک با تراکم جمعیت زیاد صورت گرفته است که تفاوت معناداری با معماری نوین دارد.
به باور پیشینیان یکجانشینی در تراکم کم با جمعیت انبوه، دلیل امنیتی نیز داشته است؛ توضیح آنکه بدلیل عدم وجود یا تکامل حاکمیت به عنوان نهاد متولی امنیت، یکجانشینی پر تراکم، راهی ابتدایی در مقابله با هجوم و تعرض متجاوزین و بیگانگان قلمداد میشدهاست. با گذری در این بافتها میتوان به دیوارهای حیاطی مشترک، کوچه های کم عرض و پرپیچ و خم، تجمع اتاق و ساختمان ها در یک مقیاس کوچک -که یحتمل برای کاهش هزینههای دیوارکشی شکل گرفته است- عدم آگاهی بر موضوع استحکام ساختمانها، عدم توجه ساکنان بر اهمیت موضوع باز نگهداری و عریض نگهداشتن معبر ها و ... نوع ساخت و ساز آن ایام را به این سمت کشانده است. اکنون با گسترش شهرنشینی و استقبال نسل جدید از سکونت در محلاتی با مبلمان، سیما و منظر شهری مناسب و دارای قابلیت ارائه خدمات اولیه مثل آب، برق، گاز، تلفن و ... به تدریج معماری قدیمی از بین رفته و شهرها با چالشی بنام بافت فرسوده و ناکارآمد مواجه شدهاند.شهر بستک علیرغم قدمت در تاسیس شهرداری آن که به سال 1332 بر میگردد، دارای محله های زیادی از بافت فرسوده و ناکارآمد میباشد که به مرور شاهد گسترش احداث ساختمانهایی بدون مجوز و دور از نظارت و اصول مهندسی بوده است. در کنار این چالش معضل دیگری در شهر بستک وجود داشته است و آن گسترش بی رویه محدوده شهری نسبت به جمعیت و توان خدماتی آن است. شهرداری بستک در همین جهت با اقداماتی که اخیرا داشته در رفع معضلات بافت فرسوده و ناکارآمد در استان پیشگام و برتر بوده است. بافتهای ناکارآمد شهری به دلیل وجود ساختمان های فرسوده، بناهای متروکه ، زمین های بایر و کوچههای تنگ، بدور از مبلمان و سیمای زیبای شهری و محدودیت در توسعه فضاهای پارکی و زیرساختی و خدماتی، محدودیت در تردد خودروهای خدماتی و اورژانسی گریبان بسیاری از شهرها را رفته اند. از همین رو به مانند آتشفشانی خاموش هر لحظه مستعد بحرانزایی بوده و اهتمام جدی دولت به اصلاح و حذف بافت فرسوده شهری را به دنبال داشته است.
وجود این بناها که غالبا سکونتگاه افرادی با توان مالی و دهک پایین جامعه است، به مرور زمان با افزایش بنا در منزل خود -جهت سکونت فرزندانی که متاهل و مستقل شده اند- موجبات افزایش جمعیت ساکن این محدوده را فراهم نموده است و این خود زنگ خطری است که در مواقع زلزله و سیل عواقب جبرانناپذیری در انتظار این محدودهها
است.
خوشبختانه دولت با سیاستهای تشویقی از قبیل اعطای تسهیلات ساخت مسکن سعی در حذف موانع مالی ساکنان این بافتها دارد و با پرداخت وام و تامین نقدینگی در تلاش است ساکنان بافت ناکارآمد را با برخورداری از تسهیلات بانکی و مشوقهای تخفیفی گسترده که از سوی شهرداری در صدور عوارض، سطح زیر بنا ، تخریب وجمعآوری نخالههای ساختمانی و ... قابل لحاظ میباشد، این مهم را فراهم نماید.انتظار میرود با حذف بافتهای فرسوده، محلات مرکز و حاشیه شهر با ساختمانهای مقاوم جایگزین شده و معابری قابل تردد و مقاوم در برابر بحرانهای سیل و زلزله شکل بگیرد و از ورود خسارت های مالی و جانی ساکنین نیز جلوگیری شود.