دلیل برتری ابتکاری چینی بر کریدور عرب-مد

  

پیش‌بینی می‌شود این مسیر، نیازهای روزافزون انرژی و امنیت اروپا را برآورده کند. همچنین، این پروژه به ایالات متحده کمک می‌کند تا با افزایش حوزه نفوذ خود به اهداف امنیت ملی خود دست یابد. دو کریدور مجزا، کریدور شرقی و کریدور شمالی تحت طرح پیشنهادی پروژه IMEC ایجاد خواهد شد. اولی پیوندی بین کشورهای خلیج فارس و هند فراهم کرده و دومی اروپا را به خلیج فارس متصل می‌کند. یکی از مهمترین پروژه‌های بخش شمالی، پروژه راه آهن امارات-عربستان-عمان است که به حمل و نقل کالا و خدمات همراه با تقویت اتصالات دیجیتال بین هند، اردن، اسرائیل، عربستان سعودی و اروپا کمک می‌کند. هند در حال رقابت برای نقش بیشتر در امور منطقه‌ای و جهانی است. تقویت روابط هند و اسرائیل از سال ۲۰۱۴ تحت رهبری نخست وزیر نارندرا مودی، نشان دهنده تمایل هند به منطقه خاورمیانه است. علاوه بر این، کریدور عرب-مد با کاهش زمان و هزینه حمل و نقل، ترانزیت کانتینری و انرژی بین اروپا، خلیج فارس و جنوب آسیا را تسهیل می‌کند. بر اساس برآوردها، این کریدور به ترتیب ۴۰ و ۳۰ درصد از زمان عبور و مرور بین هند و اروپا را کاهش می‌دهد. یکی دیگر از اهداف مهم این پروژه این است که قصد دارد به عنوان مجرای تولید و انتقال انرژی پاک عمل کند. همچنین، ایالات متحده در تلاش است تا از طریق این پروژه جایگاه خود در منطقه را تقویت کند. ایالات متحده با تمرکز بر کشورهای با درآمد کم و متوسط برای توسعه زیرساختی، به دنبال ترمیم وجهه خود در جنوب جهانی است. این پروژه همچنین گسترش تلاش‌های جمعی در میان اعضای گروه ۷ حمایت می‌کند که از استراتژی دروازه جهانی تشکیل شده است. در مجموع، این کریدور نه تنها در خدمت جاه طلبی‌های استراتژیک ایالات متحده و هند است، بلکه به سایر کشورهای عضو نیز کمک خواهد کرد تا به منافع ملی خود دست یابند. اجرای موفقیت آمیز این پروژه اهمیت ژئواستراتژیک خلیج فارس را افزایش می‌دهد، زیرا کشورهای خلیج فارس به عنوان مسیر اصلی تجاری بین اروپا، آفریقا و آسیا عمل خواهند کرد. همچنین فروش انرژی در منطقه را افزایش خواهد داد. علاوه بر این، کریدور IMEC با استراتژی حمل و نقل و لجستیک ملی عربستان سعودی همسو است، زیرا این کشور را به یک مرکز لجستیک جهانی تبدیل می‌کند. علاوه بر این، پتانسیل گردشگری و سرمایه گذاری کشور را نیز افزایش می‌دهد.

   

اگرچه این کریدور در واقع با هدف مقابله با نفوذ چین به سرعت در حال افزایش در سراسر جهان است، IMEC به دلیل عوامل متعدد بعید است که تهدید قابل توجهی برای ابتکار کمربند و جاده یا BRI ایجاد کند. یکی از دلایل اصلی این است که همه کشورهای عضو این ابتکار، ایده مقابله با نفوذ چین در جهان را ندارند. عربستان و امارات به سرعت در حال تغییر دیدگاه سیاست خارجی خود هستند. هر دو کشور به دنبال برقراری روابط صمیمانه با همه کشورها برای رسیدن به اهداف اقتصادی خود هستند. آنها همچنین بخشی از پروژه BRI چین هستند و به دنبال سرمایه گذاری چینی برای پروژه زیرساختی داخلی خود هستند. علاوه بر این، BRI، بر خلاف IMEC، تنها یک پروژه نظری نیست. BRI در سال ۲۰۱۳ راه اندازی شد و در حال حاضر، ۱۰ سال از پروژه پیشنهادی IMEC جلوتر است. چین، از زمان راه اندازی ابتکار «کمربند و جاده» ۱ تریلیون دلار در این پروژه سرمایه گذاری کرده است، در حالی که IMEC در مورد تامین مالی کریدورها شفافیت ندارد. علاوه بر این، حدود ۲۰۰ قرارداد توسط چین با ۱۵۲ کشور در سراسر جهان تحت پروژه BRI امضا شده است. بر اساس برآوردها، به دلیل اجرای بیش از ۳ هزار پروژه در چارچوب ابتکار چینی، ۴۲۱ هزار شغل ایجاد شده و ۴۰ میلیون نفر از فقر خارج شده‌اند. برخلاف ایالات متحده، چین حداقل تاکنون به دنبال سیاست خارجی صلح آمیز بوده است. هدف BRI ارائه همکاری برد-برد به کشورهای عضو است. از سوی دیگر، ایالات متحده، قدرت کلیدی پشت IMEC، به دلیل سیاست‌های دیکته‌گرایانه و مداخلات نظامی خود در جنوب جهانی، چهره‌ای نامحبوب به دست آورده است. بنابراین، توسعه IMEC و گنجاندن کشورهای آسیایی با درآمد پایین و متوسط در این پروژه کار دشواری خواهد بود.

  

علاوه بر این، عدم اطمینان در مورد موفقیت و دوام IMEC بیشتر شده است، زیرا هیچ مکانیزمی برای تامین مالی پروژه تعریف نشده است. با توجه به راه اندازی شتابزده پروژه IMEC برای مقابله با کریدور اقتصادی چین-پاکستان در سطح منطقه و BRI در سطح جهانی، تا کنون هیچ برآورد هزینه رسمی و گزارش امکان‌سنجی این پروژه منتشر نشده است. برای نمونه، کشورها هنوز نمی‌دانند که چقدر بودجه برای IMEC در دسترس خواهد بود. برخلاف BRI که سرمایه چین در همه کشورها هزینه شده، IMEC هر کشور عضو را ملزم می‌کند زیرساخت‌های خود را بسازد. بسیاری از این موارد در واقع به جنبه‌های حقوقی کلیدی بستگی دارد که ابتدا باید بررسی شوند. همچنین، نسل کشی اسرائیل در غزه نیز یکی از موانع اصلی این پروژه است. بندر حیفا رژیم صهیونیستی به عنوان یک نقطه کلیدی در مسیر دریایی بین اروپا و خاورمیانه عمل می‌کند. با این حال، خشم عمومی در کشورهای خلیج فارس و خاورمیانه علیه اسرائیل، این امر را برای امارات و عربستان به عنوان بخشی از پروژه‌ای که شامل اسرائیل نیز می‌شود، کار را دشوار می‌کند. از سوی دیگر، چین به صراحت از مردم فلسطین حمایت کرده است. این کشور همچنین میان ایران و عربستان سعودی میانجیگری کرده که بر مقبولیت چین در میان جهان اسلام و به طور کلی جنوب جهانی افزوده است.  حتی اگر همه چیز برای عملکرد IMEC پیش برود، کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات به سادگی روابط خود را با چین کنار نمی‌گذارند تا به دستور کار واشنگتن خدمت کنند. تجارت چین با امارات قرار است در آینده نزدیک از مرز ۲۰۰ میلیارد دلار عبور کند و چین در حال حاضر یکی از بزرگترین خریداران نفت عربستان است. در این شرایط نه تنها چین روابط خود را با این کشورها عمیق‌تر دنبال می‌کند، بلکه چین نیز از این واقعیت که IMEC بسیاری از کشورهای مهم منطقه مانند ترکیه و مصر را کنار گذاشته، سود خواهد برد. بنابراین، ایده مقابله با نفوذ فزاینده چین از طریق IMEC حداقل در حال حاضر غیرعملی به نظر می‌رسد.