پوشش چشمنواز و اصیل هرمزگانیها کجا و لباسهای بیهویتی که بهوفور در قشم و هرمز عرضه میشوند کجا. اکثر گردشگران در سفر به این دو جزیره استان از لباسهایی چون شلوارهای سندبادی، پیراهنهای آزاد با نقش و نگارهای نامفهوم و لباسهای بلند تحت عنوان «ساحلی» که بانوان میپوشند، استفاده میکنند؛ پوششی که به نام «پوشش جنوب و هرمزگان» رواج یافته است اما در واقعیت برای بومیان نوعی «آزار بصری» بهحساب میآید و اکثر هرمزگانیها از ترویج این پوشش به نام جنوب گلایه دارند. یکی از دلایل اصلی رواج این لباسها، فروش باقیمت ارزان است. بااینحال عدم نظارت نهادهای فرهنگی و متولیان استان، برای عرضه بیقاعده این نوع پوشش در جزایر بهوضوح نمایان است. مقابله با چنین تهاجمی از پشت میزها و با برگزاری جلسات بینتیجه، ممکن نیست.
در ادامه طی گفتوگو با عضو هیئتعلمی دانشگاه فنی و حرفهای و دانشآموخته طراحی لباس و یک
فعال حوزه مد و لباس موضوع ترویج این پوشش را بررسی کردهایم که در ادامه میخوانید.
خلأ نبود نمایشگاههای دائمی در هرمزگان
عضو هیئتعلمی
دانشگاه فنی و حرفهای بندرعباس و دانشآموخته طراحی لباس در این رابطه گفت: «متأسفانه به دلیل عدم آشنایی گردشگران با پوشش هرمزگان و عدم معرفی پوشش اصیل هرمزگانی در کشور شاهد چنین اتفاقاتی هستیم که وقتی گردشگران به جزایر ما مخصوصاً به جزیره قشم سفر میکنند از پوششهایی چون شلوار سندبادی استفاده میکنند».
«آزاده آریانا»، بابیان اینکه خلأ نبود نمایشگاههای دائمی در هرمزگان بهوضوح نمایان است، افزود: «حوزه پوشاک درعینحال که متولی زیاد دارد، متولی ندارد. مسئله بعدی عدم تخصص مسئولینی است که در این حوزه تصدی میگیرند. قطعاً در ردههای بالای یا میانی دستگاههایی که متولی امر پوشاک و صنایعدستی هستند باید افراد تخصصی گذاشته شود. اداره ارشاد باید تیم کارشناسی حرفهای در حوزه مد و لباس داشته باشد». وی بابیان اینکه این پوششهای بیهویت بعضاً وارداتی هستند و برخی در ایران نیز تولید میشوند، اضافه کرد: «دلیل اصلی که گردشگر به سمت این نوع پوشش میرود ترویج و ارائه آن در کنار صنایعدستی استان است. گردشگران گمان میکنند این پوشش هرمزگان است درصورتیکه نیست. لذا باید متولیان با فروش این سبک لباسهای بیهویت در کنار صنایعدستی هرمزگان برخورد کنند. متأسفانه چون متولی نیست و نظارت نمیشود».
طراحان لباس استان حمایت شوند
آریانا نرخ تمامشده این لباسها را از دیگر دلایل استقبال گردشگران دانست و گفت: «لباسهای هرمزگان ازلحاظ قیمتی گران هستند و چون گردشگر یکبار میخواهد استفاده کند تمایل دارد لباس ارزان بخرد».
فعال حوزه مد و لباس استان افزود: «
پوشاک هرمزگان جز زیباترین، اصیلترین و محجبهترین پوشاک ایرانی است. به دلیل تنوع پوشش هرمزگانیها، در ایران بیشتر کندوره شناختهشده است درصورتیکه کندوره یکی از 13 لباس هرمزگانیها است».
وی بابیان اینکه حوزه مد و لباس به کارهای پژوهشی بیشتری نیاز دارد، عنوان کرد: «دستگاههای متولی بیشتر از طراحان حمایت کنند. لازم است در جزایر نمایشگاه دائمی داشته باشیم. غرفههای دائمی برای ارائه لباسهای سنتی میتواند به ترویج پوشاک اصیل هرمزگانی کمک کند».
عضو هیئتعلمی دانشگاه فنی و حرفهای بندرعباس گفت: «10 الی 15 سال قبل اجازه نمایش زنده لباس داشتیم که تبلیغ تأثیرگذاری بود اما مجوز آن را برداشتند و سالهاست مجوز نمایش زنده لباس نداریم. این تصمیم به ترویج پوشش هرمزگانی آسیب زد».
کارشده اما کم
آریانا گفت: «ما فارغالتحصیلان زیادی در دانشگاهها داریم که ایدههای نابی دارند اما متأسفانه محلی نیست که این استعداد را به نمایش بگذارند. گرانی مکان از مهمترین موانع سد راه فعالان این حوزه است لذا اولین چیزی که متولیان امر باید به آن توجه کنند در اختیار قرار دادن غرفههای رایگان است».
وی بابیان اینکه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، میراث فرهنگی و بنیاد ملی مد و لباس، متولیان اصلی این حوزه هستند، افزود: «هرچند اقداماتی بوده اما در این حوزه کم کارشده است. 6 هزار سال قبل از میلاد مسیح، پیشینه پوشاک ایران است بااینحال متأسفانه با این پیشینه، کار چندانی نشده است». فعال حوزه مد و لباس استان در پایان گفت: «من نگران این مد نیستم؛ زیرا مدهایی که ریشه در فرهنگ و آیین ندارند خیلی زود پایان مییابند. مد ماندگار ریشهدار است. امیدواریم بتوانیم در جزایر نمایشگاههای دائمی برای ارائه لباسهای اصیل استان داشته باشیم».
اضطراب بصری پیامد ترویج این نوع پوشش
«فرخنده جلالی»، فعال حوزه مد و لباس استان و مسئول اسبق دبیرخانه مد و لباس اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان در این رابطه گفت: «تمام استانهای ساحلی کشور با
پدیده لباسهای ناسازگار با عرف جامعه روبرو هستند که اولین و مهمترین آسیب آن اضطراب بصری و ناراحتی ذهنی و روانی مردم منطقه است و بهتدریج از دور خارج شدن لباسهای سنتی بهعنوان نشانهی اصیل فرهنگ مردم و جاذبه گردشگری منطقه خواهد بود». وی افزود: «لباس سنتی ما در جنوب متناسب با شرایط آب و هوایی از پارچههای سبک و خنک در طرحهای ساده و راحت با پرداخت به جزییات زینتی دستباف زنان، دارای برشهای خاص در رنگهای زنده و کاملاً پوشیده همه مزیتهای یک سبک مدرن لباس را دارد که میتواند نیاز همهی سلیقهها را در طیف مختلف گردشگر تأمین کند اما چه اتفاقی میافتد که خودمان هنگام عرضه، به رقیب میدان و اجازه میدهیم پوششی غیر از پوشش منطقه استفاده شود».
در سبک تلفیق لباس سنتی با لباس مد روز دچار انحرافیم
جلالی با تأکید بر اینکه ما حتی در سبک تلفیق لباس سنتی بالباس مد روز هم دچار انحرافیم، انحراف اول ما تکرار، تکرار و تکرار است، عنوان کرد: «اکثر لباسهای تلفیقی ما از
نواردوزی دور یقه و سرآستین فراتر نرفته انحراف دوم هم این است که در نوآوریهای اتفاق افتاده هم ناسازگار با سنتها عمل کردیم همان میشود که مورد استقبال اکثریت قرار نمیگیرد. در حال حاضر بازار لباس دست رقباست هم در واردات هم در قیمت بالای تولید هم با کپی و دوخت طرحهای خارجی».
فعال حوزه مد و لباس استان بابیان اینکه بارها در جمع دوستان طراح لباس گفتم این عرصهی غفلت شده در کشور ما، میدان خالی است که دشمن تهاجم کرده و با سلاح سرد لباس شبیخون میخوریم، گفت: «به انحراف طرحهای جدید لباس سنتی اشاره کردم قطعاً دوری از تکرار و ایجاد تنوع در تلفیق طرحهای سنتی و مدرن باید شکل بگیرد و عرضه مدیریت شود در یککلام دستمان پر نیست برای تسخیر بازار، متأسفانه در حال حاضر تولید داخلی هم به تکثیر اینگونه پوششها اقبال بیشتری دارد حتی در شکلی ناسازگارتر که به نام تغییر در طرح فقط آستین یا قد پیراهن یا شلوار کوتاهتر میشود».
متولیان از حد برگزاری جلسات فراتر روند
وی عنوان کرد: «در خصوص مراجع متولی؛ شورای فرهنگ عمومی کشور و نظیر استانی و شهرستانی آن در بالاترین سطح تصمیمگیری میتوانند تأثیرگذار باشند و با توجه به ابلاغ قانون
ساماندهی مد و لباس کشور در دیماه 1385 و تشکیل کارگروه ساماندهی مدو لباس کشور که دبیرخانههای استانی آنهم در ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل میشود و لازمه از حد برگزاری جلسات، حمایت از چند نمایشگاه و جشنواره و تولیدی فراتر رفته و برنامه جامع و محتوای اجرایی تعریف کنند و این محتوا هم آموزشی-تبلیغی- ترویجی-حمایتی باشد همراه با تعیین ردیفها و شکلهای حمایتی، زنجیرهها را باید متصل کنیم».
جلالی با اشاره به اینکه باید در حوزه آموزش به فرزندانمان آنقدر ظریف کارکنیم تا انتخاب آگاهانهای در حوزه لباس داشته باشند، گفت: «این اثر ضامن حفظ هویت و اصالتهای پوششی ما است. در کنار آموزشهای چندوجهی، حمایت از تأمین مواد اولیه، طراحی و تولید کارگاههای کوچک و بزرگ، مدیریت واردات و بازار همچنین دریافت مستمر بازخوردها برای اصلاح یا تکمیل برنامههای اجرایی همه اینها مواردی است که در قانون با جزییات آمده و سالها بر زمینمانده، کارهای پراکنده در این مسیر باری به هر جهت با تأثیر مقطعی است».
فعال حوزه مد و لباس استان اظهار کرد: «شما اهل رسانهاید میدانید برای یک پروژه فرهنگی علیه اصول بنیادین اعتقادی ما چه برنامه عریض و طویل چندسالهای از فیلم و بازی و محتوای رسانهای گرفته تا ترویج استایل و رنگ سال بعد هم تولید پوشاک از دستمالگردن تا جوراب، کلاه، لباس طراحیشده و اجرا میشود و متأسفانه ما با بیبرنامگی تمام میدان را رها کردیم».
روزنامه صبح ساحل