با درگذشت ناگهانی «حجتالاسلام
ابراهیم رئیسی»، عمر دولت سیزدهم علیرغم تصورات به هشت سال نرسید و حتی در دور نخست نیز نیمهتمام ماند. شورای نگهبان، هشتم تیرماه را برای برگزاری انتخابات زودهنگام تعیین کرده است؛ بر اساس اعلام ستاد انتخابات کشور، پنجشنبه هفته جاری ثبتنام از داوطلبان
انتخابات ریاست جمهوری آغاز میشود. فضای سیاسی کشور رفتهرفته به سمت آمادگی برای برگزاری انتخابات میرود. گمانهزنیهای رسانهای درباره کاندیداهای احتمالی آغازشده؛ برخی از احزاب نیز تحرکاتی داشتهاند و نهایتاً تا آخر این هفته کاندیدا مشخص میشوند. در دور پیشین انتخابات ریاست جمهوری با توجه به عدم احراز صلاحیت چهرههایی چون «علی لاریجانی»، «محمود احمدینژاد» و حتی «سعید محمد» و «اسحاق جهانگیری» و رسیدن به هفت گزینه نهایی یعنی «سید ابراهیم رئیسی»، «محسن رضایی»، «سعید جلیلی»، «علیرضا زاکانی»، «سید امیرحسین قاضیزاده هاشمی»، «محسن مهر علیزاده» و «عبدالناصر همتی» که جلیلی، زاکانی و قاضیزاده هاشمی هم کاندیدای پوششی ابراهیم رئیسی فقید بودند؛ پرواضح بود که دوقطبی در انتخابات ایجاد نمیشود. همینطور هم شد و یک انتخابات یکطرفه را داشتیم. حال در این انتخابات زودهنگام، یکی از سؤالات مهم این است که آیا با شوکی که به کشور واردشده و در نظر گرفتن دیگر ملاحظات سیاسی فضای داخل و خارج کشور، سبب میشود فضای سیاسی باز شود و شورای نگهبان در بحث احراز صلاحیتها، گشادهتر عمل کند؟ در هر روی، اگر افزایش مشارکت، اولویت اول تصمیمگیرندگان باشد باید فضا برای حضور چهرههای مختلف ازجمله چهرههایی که در ادوار قبل، صلاحیتشان احراز نشد باز باشد. در این مطلب به بررسی برخی از افراد محتمل میپردازیم.
دولت سایه، هویدا میشود؟
پس از درگذشت شهید رئیسی و در همین مدتزمان کوتاه زمزمههایی مبنی بر اینکه «سعید جلیلی» نزدیکترین رویکرد به رئیسجمهور فقید را داشته، شنیده میشود. جلیلی، در انتخابات پیشین به نفع ابراهیم رئیسی کنار رفت اما در طول دولت سیزدهم، بسیار کمرنگ شد و عملاً جایگاهی نداشت. او در انتخابات سال 1392 با چهار میلیون و ۶۲۸ هزار و ۱۲۰ رأی بعد از حسن روحانی و محمدباقر قالیباف سوم شد و در دوران ریاست جمهوری روحانی به رئیس دولت سایه معروف بود. جلیلی در حال حاضر عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام است و به نظر میرسد میتواند با القای اینکه به رویکرد ابراهیم رئیسی نزدیک بوده، شانس خوبی در این دور داشته باشد.
دوراهی سردار
«محمدباقر قالیباف»، دیگر گزینه اصولگرایان، سال 92 و 96 در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرد؛ او نخستین بار شکست خورد و بار دوم نیز به نفع ابراهیم رئیسی کنار رفت. در حال حاضر وضعیت قالیباف در مجلس دوازدهم با حواشی زیادی همراه است ازاینجهت که گفته میشود عدهای درصدد حذف او از هیئترئیسه هستند. قالیباف در دور دوازدهم انتخابات مجلس نیز با ریزش آرا مواجه بود. حال ازآنجاکه گفته میشود منعی برای حضورش در انتخابات ریاست جمهوری وجود ندارد باید دید بار دیگر اقبال خود را محک خواهد زد یا خیر.
«سعید محمد»، در دور پیشین انتخابات ریاست جمهوری با شعارهای جوانگرایی و فساد ستیزی توانست توجهها را جلب کند اما در عبور از سد شورای نگهبان ناکام ماند. او در زمان دولت سیزدهم برای مدتی دبیر شورای عالی مناطق آزاد بود و با بهجا گذاشتن یک کارنامه غیرقابلقبول خیلی زود برکنار شد و حتی زمزمههایی دربارهی اختلافنظر او با دولت شنیده میشد. محمد پس از ناکامی در دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد به قرارگاه خاتمالانبیا برگشت و اکنون در بین گزینههای مطرح دیده میشود. نام «علیرضا زاکانی»، کاندیدای پوششی ابراهیم رئیسی در دور قبل نیز بین چهرههای احتمالی دیده میشود؛ حتی در صورت اجماع اصولگرایان، احتمال اینکه او اقبالی بین رأیدهندگان داشته باشد، چشمگیر نیست.
لاریجانی تنها برگ برنده اصلاحات
گمانهزنیهای رسانهای از تحرکات جبهه اصلاحات و اعتدالیون برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری با چهرههایی چون «محمدرضا عارف»، «محمدجواد ظریف»، «مسعود پزشکیان»، «عبدالناصر همتی»، «محمدباقر نوبخت»، «محسن مهر علیزاده» و «محسن هاشمی» خبر میدهد؛ در برخی فهرستهای احتمالی نام «علی شمخانی» نیز دیده میشود. تعدادی از رسانهها نیز از شرط و شروط «علی لاریجانی» برای اردوگاه اعتدالیون گفتهاند. در هر روی با در نظر گرفتن افول اجتماعی اصلاحات و اعتدالیون طی سالهای اخیر، به نظر تنها شانس جدی آنها گزینههایی چون لاریجانی و شمخانی {در صورت حضور و احراز صلاحیت آنها} است و نه حتی نوبخت و ظریف. نوبخت ازاینجهت که شرایط سنی قانونی را ندارد و ظریف بیمیلی خود را برای حضور در انتخابات اعلام کرده است.
احمدینژاد میآید؟
گویا قرار است نام «محمود احمدینژاد» در هر انتخابات ریاست جمهوری بر سر زبانها باشد؛ ازاینجهت که روز گذشته رسانهها ویدیویی درباره حضور جمعی از مردم برای دعوت احمدینژاد به انتخابات منتشر کردند البته صلاحیت رئیس دولت نهم و دهم در انتخابات گذشته تائید نشد و با توجه به حواشی و جنجالهای همیشگی او بسیار بعید است در صورت حضور، در این دور نیز تائید شود. مگر اینکه تغییری در رویکرد تصمیمگیرندگان کشور ایجاد شود. درهرصورت احمدینژاد از گزینههایی است که پایگاه رأی دارد و میتواند تنور انتخابات راکمی گرم کند. «احمد علیرضا بیگی»، نماینده تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس یازدهم درباره حضور احمدینژاد میگوید: «باید به آقای احمدینژاد اطمینان داده شود که از جانب شورای نگهبان تائید صلاحیت میشود. اگر آقای احمدینژاد بیاید نفر نخست انتخابات خواهد بود. نظرسنجیها هم همین را میگویند که امروز احمدینژاد یکی از محبوبترین شخصیتهای سیاسی کشور است و اگر او مورد تائید صلاحیت شورای نگهبان قرار گیرد، میتواند پیروز انتخابات پیش رو باشد».
دیگر گزینهها
«غلامحسين محسنی اژهای»، «حسین دهقان»، «پرویز فتاح»، «مهرداد بذرپاش»، «محمد مخبر»، «عباس آخوندی»، «محمدجواد آذری جهرمی»، «مسعود پزشكيان»، «اسحاق جهانگيری»، «محمدجواد حقشناس»، «علی ربیعی»، «محسن رضایی»، «محمد شريعتمداری»، «محمد صدر»، «علی طیب نیا»، «مصطفي كواكبيان» از دیگر چهرههایی هستند که نامشان در بین کاندیدای احتمالی دیده میشود.
روزنامه صبح ساحل