تفسیر وارونـه از آمار اشتغـال

«هادی ابراهیمی» در توضیح آخرین آمار کاهش نرخ بیکاری اعلام شده در استان گفت: کاهش بیکاری نشان‌دهنده بهبود وضعیت اشتغال استان یا ایجاد اشتغال بیشتر نیست و در تایید این موضوع می توان به آمار کاهش نرخ مشارکت اقتصادی اشاره کرد؛ یعنی مخرج کسر کم شده که درنتیجه سبب کاهش نتیجه شده است.این کارشناس افزود: از سال ۹۸ تا الآن بیش از ۱۰ درصد نرخ مشارکت اقتصادی استان کم شده است و در این سه سال هم به‌شدت با کاهش نرخ مشارکت روبرو بوده‌ایم؛ یعنی اگر نرخ بیکاری چهار درصد کم شده، نرخ مشارکت اقتصادی هم ۱۰ درصد کم شده است. نرخ مشارکت بهار ۹۸ در محدوده 50 بود که با کاهش بسیار چشم گیر، نرخ مشارکت بهار ۱۴۰۳ به عدد 39 رسیده است.  وی با اشاره به اینکه در استان هرمزگان موضوع کاهش نرخ بیکاری بسیار بزرگنمایی شده است افزود:معنای دیگر این ارقام این است که جمعیت فعالان اقتصادی ما بسیار کم شده است یعنی جوانان ما از پیدا کردن کار ناامید شده‌اند و مشاغل کاذب مثل قاچاق سوخت را جایگزین کرده‌اند.  این زنگ خطری است برای مردم هرمزگان که نیروی مولد کارو اقتصادی‌اش از چرخه فعالیت و تولید خارج شده است. به گفته این کارشناس، عملاً با این عدد، زنگ خطر گسترش بیکاری به صدا در آمده است و مسئولان بایستی برای حل آن چاره ای بیاندیشند. ابراهیمی در ادامه توصیه کرد: با اعلام نرخ بیکاری استان بایستی نرخ مشارکت اقتصادی هم اعلام ‌شود. نرخ بیکاری از تقسیم جمعیت بیکار در جمعیت فعال اقتصادی به دست می‌آید، پس زمانی که جمع فعالیت اقتصادی کم شود مخرج کسرهم کم می‌شود.

ابراهیمی اضافه کرد: جمعیت فعال اقتصادی در چند سال گذشته رو به نزول بوده است. در کشورهای پیشرفته معمولاً بالای ۶۰ درصد جمع فعال اقتصادی دارند؛ اما در استان هرمزگان متأسفانه چیزی حدود ۳۹ درصد است. وی افزود: نرخ مشارکت در سال ۹۸ چیزی نزدیک به ۵۰ درصد بود. وی افزود: برخی مدیران با آمار سازی غلط می‌خواهند واقعیت اقتصادی استان را پنهان کنند. با یک محاسبه ساده می‌شود تخمین زد که حدود ۱۲۰ هزار نفر از بازار کار استان و جمعیت فعال خارج شده اند. خروج نیروی کار مولد از اقتصاد، نتیجه سیاست های غلط بازار کار استان در چند سال اخیر است.

در تعاریف موجود مركز آمار، افراد 15‌ساله و بیشتر به عنوان جمعیت در سن كار در نظر گرفته می‌شوند. از این گروه جمعیتی، شماری توان و تمایل به اشتغال داشته و با این هدف به جست‌وجوی كار می‌پردازند. این افراد در مفاهیم بازار كار به عنوان «جمعیت فعال» شناخته شده‌اند. از تقسیم جمعیت فعال به جمعیت در سن كار نرخ مشاركت اقتصادی به دست می‌آید. یعنی یكی از متغیرهای مهم بازار كار كه میزان پویایی و عرضه نیروی كار را مشخص می‌كند و به متغیرهایی چون جمعیت فعال و جمعیت در سن كار كه در دل خود جمعیت غیرفعال را نهفته دارد، وابسته است.این شاخص در محدوده 0 تا 100 درصدی قرار گرفته است. هرچه مقدار آن به 100 نزدیك‌تر باشد پویایی بازار كار و تمایل افراد به حضور در بازار كار بیشتر بوده و مقادیر نزدیك به صفر عكس این موضوع را نشان می‌دهد.آمارهای تازه نشان می‌دهد نرخ مشاركت اقتصادی در بهار امسال، حتی در 14 استان نسبت به یك سال گذشته كاهش هم پیدا كرده است. این اتفاق در استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، اردبیل، اصفهان، ایلام، خراسان رضوی، كرمانشاه، كهكیلویه و بویراحمد، گیلان، لرستان، مازندران، هرمزگان، همدان و یزد رخ داده و در این استان‌ها طی یك سال، نرخ مشاركت افت كرده است.ارقام منتشرشده کشوری توسط مركز آمار از سال ۱۳۸۴ تا سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد میانگین نرخ مشاركت در این دوره ۱۹ ساله، ۴۲.۵ درصد بوده است. به‌عبارت‌دیگر طی سال‌های موردبررسی به‌طور میانگین از هر ۱۰ ایرانی فقط ۴ نفر تمایل به كار كردن داشته‌ و به جست‌وجوی شغل پرداخته یا مشغول به كار بوده‌اند.نرخ مشاركت اقتصادی از تابستان 1399 كه در اعدادی بالاتر از 41.5 درصد سیر می‌كرد تاكنون كه نزدیك به چهار سال می‌گذرد، در یك روند سینوسی حركت كرده است. در بهار سال 1400 نرخ مشاركت اقتصادی 41.4 درصد بوده. در تابستان به 41.1 درصد رسیده و در پاییز 40.9 درصد را ثبت كرده و در زمستان 1400 به 40.4 درصد كاهش پیدا كرده است. این شاخص مهم پس از آن دوباره رو به بالا رفته و خود را به سطح 41 درصد در پاییز سال 1401 رسانده، اما دوباره در زمستان 1401 كاهش پیدا كرده و به 40.5 درصد رسید.