وقتی خوره به جان آدم می‌افتد

قدمتش به سال‌های دور برمی‌گردد و افسانه‌ها و ماجراهای زیادی در رابطه با آن وجود دارد. خیلی‌ها از گذشته تا به امروز، در اثر ابتلا به این بیماری طرد شده‌اند و بسیاری از مردم نسبت به آن ترس و نگرانی دارند. جذام که با نام‌های دیگر خوره یا هانسن نیز شناخته می‌شود، یکی از بیماری‌هایی است که برخی افراد را درگیر خود می‌کند. گاهی برخی آمارها در رابطه با ابتلا، نگرانی‌هایی را به وجود می‌آورد. متن زیر به شما کمک می‌کند تا آگاهی بیشتری نسبت به این بیماری پیدا کنید و به نگرانی‌های خود در این رابطه پایان دهید. 

جذام از نمای نزدیک!

جذام یک بیماری عفونی و عامل به وجود آورنده آن نوعی باکتری است که باعث زخم‌های پوستی شدید، بد شکل، آسیب عصبی در بازوها، پاها و اطراف بدن می‌شود. جذام از دوران باستان وجود داشته است و در سال 1873، دانشمندی به نام هانسن آن را کشف کرد به همین دلیل جذام با نام این دانشمند نیز شناخته می‌شود. با وجود اینکه ابتلا به جذام نادر است ولی هنوز هم برخی افراد این بیماری را می‌گیرند. آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهند که حدود 208 هزار نفر در سراسر جهان به جذام مبتلا  شده‌اند که بیشتر آن‌ها در آفریقا و آسیا زندگی می‌کنند. کودکان بیش از بزرگسالان مستعد ابتلا به این نوع بیماری هستند. 

                         

جذام عمدتا روی پوست و اعصاب محیطی ( اعصاب خارج از مغز و نخاع)، تاثیر می‌گذارد. علاوه بر این، ممکن است به چشم‌ها و بافت نازک داخل بینی نیز آسیب وارد کند. علائم اصلی جذام، زخم‌ها، توده‌ها یا برآمدگی‌های پوستی هستند که پس از چند هفته یا چند ماه از بین نمی‌روند. زخم‌ها می‌توانند صاف و رنگ پریده‌تر از پوست اطراف‌شان باشند. علاوه بر این، علائم دیگری چون پوست سفت، ضخیم یا خشک در بیمار دیده می‌شود. همچنین احتمال بروز توده یا تورم روی صورت یا گوش نیز وجود دارد. جذام پیشرفته علائمی چون از دست دادن ابروها یا مژه‌ها را به همراه دارد گاهی برخی افراد به هر دو مبتلا خواهند شد. علاوه بر این، زخم‌هایی در کف پا ایجاد می‌شوند که بهبود پیدا نمی‌کنند. از دیگر علائم جذام پیشرفته، درد، قرمزی و سوزش محسوب می‌شود. فلج دست و پا نیز گاهی ممکن است در جذام پیشرفته به وجود آید. 

                      

به طور کلی، معمولا 3 تا 5 سال طول می‌کشد تا علائم، پس از تماس باکتری عامل جذام ظاهر شوند. برخی افراد حتی تا 20 سال بعد، علائمی از خود بروز نمی‌دهند. زمان بین تماس با باکتری و بروز علائم را نهفتگی (کمون) می‌نامند. دوره نهفتگی طولانی، تعیین زمان و مکان ابتلای بیمار به این بیماری را برای پزشکان دشوار می‌کند. دقیقا مشخص نیست که جذام به چه شکل منتقل می‌شود اما زمانی که فرد عطسه یا سرفه می‌کند، این احتمال وجود دارد که قطرات حاوی باکتری را پخش کند و توسط فرد دیگری این قطرات تنفس شود. اگر چه انتشار عطسه و سرفه در هوا باعث پخش باکتری خواهد شد ولی آن دسته از افرادی که تحت درمان قرار می‌گیرند (حتی یک روز پس از شروع درمان)، باعث انتقال جذام به دیگران نخواهند شد. برای انتقال جذام، تماس فیزیکی نزدیک با فرد آلوده لازم است. این بیماری از طریق تماس‌های معمولی مانند دست دادن، در آغوش گرفتن یا نشستن در کنار شخصی که به بیماری مبتلا شده، قابل انتقال نیست. حتی در شرایطی که فرد سالم با فرد بیمار در کنار یکدیگر روی یک میز غذا بخورند، احتمال انتقال بیماری وجود ندارد. علاوه بر این، مادران باردار مبتلا به جذام نمی‌توانند آن را به نوزادان خود منتقل کنند. باید توجه داشت که این بیماری از طریق تماس جنسی نیز منتقل نخواهد شد. تماس گاه به گاه با فردی که به جذام مبتلاست، نمی‌تواند منجر به ابتلا شود. افراد زیادی وجود دارند که در رابطه با ابتلا به جذام نگران هستند اما باید گفت که حدود 95 درصد از مردم در سراسر جهان در برابر این بیماری مصونیت طبیعی دارند و این بیماری چندان مسری به حساب نمی‌آید، در واقع یک سیستم ایمنی قوی مانع از ابتلای فرد خواهد شد. احتمال ابتلا در مناطقی از جهان که این بیماری شیوع دارد، بیشتر است.

افسانه‌ها و داستان‌های زیادی در رابطه با جذام در گذشته شکل گرفته که ناشی از عدم آگاهی افراد نسبت به این بیماری است. برای مثال، در گذشته باور مردم بر این بود که جذام باعث افتادن انگشتان دست و پا می‌شود. اما واقعیت این است که انگشتان دست و پا نمی‌افتند بلکه در اثر حمله باکتری عامل بیماری، اعصاب انگشتان بی‌حس خواهند شد. صدماتی مانند سوختگی، زخم و بریدگی در قسمت‌های بی‌حس شده می‌تواند مورد توجه قرار نگیرد که این مسئله ممکن است منجر به آسیب دائمی یا عفونت شود و در نهایت انگشتان از بین بروند. گاهی اوقات آسیب عصبی، عضلات انگشتان دست و پا را چنان ضعیف می‌کند که ماهیچه‌ها و استخوان‌ها شروع به متلاشی شدن می‌کنند. 

جذام یک بیماری کشنده نیست اما چنانچه درمان نشود، می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. برای مثال، عدم درمان جذام برای همیشه به پوست، اعصاب ، بازوها، پاها و چشم‌ها (نابینایی یا ابتلا به آب سیاه) آسیب می‌رساند. تغییر شکل صورت (از جمله تورم دائمی، برجستگی و توده) برخی از عوارض عدم درمان هستند. اختلال نعوظ در مردان و ناباروری ، نارسایی کلیه و ناتوانی در خم کردن پاها، برخی دیگر از عوارض عدم درمان جذام محسوب می‌شوند. آسیب دائمی به داخل بینی که می‌تواند منجر به خونریزی بینی و گرفتگی مزمن بینی شود نیز در اثر عدم درمان ممکن است بروز کند. 

تشخیص و درمان زودرس جذام بهترین راه برای جلوگیری از گسترش آن است. در حالی‌که خطر ابتلا به این بیماری کم است ولی اجتناب از تماس نزدیک با پوست و مایعات بدن بیماران، احتمال ابتلای سایر افراد را کاهش می‌دهد. چنانچه یکی از اعضای خانواده به جذام مبتلا شود، سایر افراد خانواده نیز باید سریعا به پزشک مراجعه کنند. به طور کلی، درمان جذام به نوع آن بستگی دارد. برای درمان جذام از آنتی بیوتیک‌ها کمک گرفته خواهد شد. درمان جذام، طولانی مدت است و معمولا حدود 6 ماه تا یک سال طول می‌کشد.

 البته در موارد شدید بیماری، احتمال درمانی طولانی‌تر نیز وجود دارد و گاهی درمان تا 2 سال طول می‌کشد. آسیب‌های عصبی ناشی از جذام با آنتی‌بیوتیک درمان نمی‌شوند و برای کنترل درد و آسیب عصبی از داروهای ضد التهاب کمک می‌گیرند. داروهای سرکوب ایمنی یکی دیگر از مواردی هستند که برای درمان از آن‌ها استفاده خواهد شد، این نوع داروها منجر به درمان گره‌های پوستی می‌شوند. البته تمامی دسته داروهای یاد شده باید تحت نظر پزشک استفاده شوند چون در صورت عدم مصرف صحیح، باعث عوارض جدی خواهند شد. 

مبتلایان به جذام به مدت 5 سال باید تحت نظر پزشک باشند و بررسی‌های لازم را انجام بدهند.