کنترل روابط ما، دست قلب است یا ذهن؟

سیستم خلبان خودکار که همچنین به عنوان سیستم اولیه شناخته می‌شود، بخش سریع و شهودی مغز ما است که به طور ناخودآگاه عمل می‌کند. این سیستم مسئول واکنش‌های فوری و احساسات درونی ما می‌باشد . سیستم اولیه‌ی غریزی برای کمک به اجداد ما برای زنده ماندن در یک دنیای خطرناک تکامل یافته است و تصمیمات فوری که این سیستم در گذشته اتخاذ کرده برای اجتناب از شکارچیان و سایر تهدیدات بسیار مهم بوده است. در روابط مدرن، سیستم خلبان خودکار هنوز به قوت خود کار می‌کند. هنگامی که در حین مشاجره احساس خشم فوری می‌کنید، در واقع سیستم خلبان خودکار وارد عمل شده است. این سیستم برای پاسخ سریع به تهدیدات درک شده طراحی شده ، حتی اگر این تهدیدها فقط کلمات تند شریک زندگی باشند. این سیستم واکنش‌های احساسی و رفتارهای معمولی ما را، اغلب بدون اینکه ما متوجه آن باشیم، هدایت می‌کند. به عنوان مثال، اگر شما به طور غریزی به انتقاد شریک زندگی خود پاسخ دهید، سیستم خلبان خودکار شما کنترل امور و واکنش‌ها را به دست گرفته است. در حالی که این واکنش سریع گاهی اوقات می‌تواند سودمند باشد، مانند دفاع از خود در برابر رفتار ناعادلانه، اما اغلب منجر به درگیری‌هایی می‌شود که می‌شد با یک پاسخ سنجیده‌تر، متعال‌تر و منطقی‌تر از بروز آن‌ها جلوگیری کرد.

 سیستم قصدی: عقلانیت در روابط در مقابل سیستم اولیه یا غریزی، سیستم عمدی یا سیستم ثانویه قرار دارد که کنترل آن توسط مغز و واکنش‌های عقلانی، منطقی و آگاهانه انجام می‌گیرد. این سیستم وظیفه تفکر منطقی، حل مسئله و برنامه‌ریزی را بر عهده دارد. سیستم عامدانه زمانی شروع به کار می‌کند که یک قدم به عقب برمی‌داریم تا به همه چیز فکر کنیم، در واقع به جای اینکه بر اساس انگیزه لحظه‌یی و غریزی واکنش نشان دهیم، سعی می‌کنیم زمان مناسبی برای تفکر و واکاوی قضیه در نظر بگیریم. سیستم عمدی و نوع عملکرد آن، به ویژه در مدیریت پویایی‌های اجتماعی پیچیده اهمیت دارد. این سیستم به ما این فرصت را می‌دهد تا پیامدهای بلندمدت اقدامات خود را در نظر بگیریم، گزینه های مختلف را بسنجیم و تصمیمات متفکرانه بگیریم. سیستم ثانویه یا عامدانه همان چیزی است که وقتی تصمیم می‌گیرید به جای بحث و جدل با شریک زندگی خود از طریق راهبردهای مساله محور موضوع را واررسی کنید، یا زمانی که تصمیم می‌گیرید به جای واکنش تدافعی، همدلانه گوش کنید، از آن استفاده می‌کنید. با این حال، درگیر کردن سیستم عمدی نیازمند تلاش ذهنی و صرف زمان و انرژی است. به اندازه سیستم خلبان خودکار اولیه، لحظه‌یی و خودکار عمل نمی‌کند و حتی می‌تواند از نظر ذهنی خسته‌کننده باشد، به خصوص در موقعیت های احساسی. با وجود این، سیستم هدفمند عقلانی نقش مهمی در ایجاد و حفظ روابط سالم ایفا می کند. برای مثال زمانی که بر سر انتخاب چیزی با همسر خود به تضاد برمی‌خورید، راحت‌تر است که به صورت خودکار و غریزی عمل کنید، در مقابل عصبانیت طرف مقابل، عصبی، هیجان‌زده و خودخواه شوید، به نشانه‌ها توجه نکنید و فقط خشم خود را تخلیه کنید؛ راهکاری که منجر به فاصله‌ی عاطفی، برهم ریختگی اوضاع و تخریب اراتباط خواهد شد و نیازی به فکر کردن، تحقیق و عمل کردن به شیوه‌یی متفاوت نخواهد داشت. اما اگر در همین تضاد تلاش کنید و به جای واکنش سریع و غریزی، رفتار خود را به تعویق انداخته و درباره‌ی آن فکر کنید، احتمالا واکنشی که بعدا نشان خواهید داد منطقی‌تر، متعادل‌تر و درست‌تر است، گرچه انرژی زیادی برای مهار هیجانات لحظه‌یی خود صرف کرده‌اید، ذهن خود را به جریان انداخته‌اید، برای واکنش بهتر تلاش کرده‌اید و تمام این‌ها ممکن است در ابتدا بسیار دشوار باشد.

کلید یک رابطه موفق در ایجاد تعادل بین دو سیستم غریزی و عقلانی نهفته است. در حالی که سیستم غریزی خودکار می‌تواند بینش‌ها و واکنش‌های سریع ارزشمندی را ارائه دهد، تکیه بیش از حد بر آن منجر به سوءتفاهم و درگیری خواهد شد. از سوی دیگر، استفاده انحصاری از سیستم عمدی می‌تواند برای تعاملات روزمره خسته‌کننده، بسیار زمان‌ بر و غیرعملی باشد. یکی از راهبردهای موثر برای ایجاد تعادل در این سیستم‌ها، توسعه خودآگاهی است. با تشخیص اینکه چه زمانی سیستم اولیه یا غریزی خودکار شما شروع به کار می‌کند، می‌توانید تلاشی آگاهانه برای درگیر کردن سیستم عقلانی و آگاهانه‌ی خود انجام دهید. به عنوان مثال، اگر احساس می‌کنید در طول مکالمه عصبانی می‌شوید، قبل از پاسخ دادن، لحظه‌ای نفس بکشید و فکر کنید. این مکث می تواند به شما کمک کند از یک واکنش تکانشی به یک پاسخ متفکرانه‌تر تغییر جبهه دهید.

 یکی دیگر از تکنیک های مفید، تمرین ذهن آگاهی است . ذهن آگاهی شامل توجه به افکار و احساسات خود بدون قضاوت است. این تمرین می‌تواند به شما کمک کند تا از واکنش‌های خودکار خود، آگاه‌تر شوید و به شما فضای مناسبی برای انتخاب پاسخ آگاهانه‌تر می‌دهد. تمرین منظم ذهن آگاهی می‌تواند مغز شما را آموزش دهد تا حتی در موقعیت‌های استرس‌زا از سیستم هدفمند به طور موثرتر استفاده کند . بهبود مهارت‌های ارتباطی نیز ضروری است. ارتباط شفاف و همدلانه می‌تواند از بسیاری از درگیری‌های ناشی از واکنش‌های سیستم خلبان خودکار جلوگیری کند. با گوش دادن فعالانه به شریک زندگی، دوست، همکار و خانواده خود و بیان احساسات خود با آرامش، می‌توانید رابطه‌ای همراه با درک و حمایت بیشتر را ایجاد و حفظ کنید. درک تعامل بین خلبان خودکار و سیستم های هدفمند می‌تواند روابط شما را متحول کند. با ایجاد تعادل بین شهود و عقلانیت، می‌توانید به طور مؤثرتری بر تعارضات غلبه کنید، تصمیمات بهتری بگیرید و ارتباطات قوی‌تر و انعطاف‌پذیرتری ایجاد کنید. هر دو سیستم را پذیرفته و در آغوش بگیرید، ذهن خود را برای استفاده از حداکثر توانایی‌های ذهنی آموزش دهید و شاهد شکوفایی روابط خود باشید.