چند تکنیک موثر برای ایجاد احترام بین فرزندان و والدین

ارتباط والدین با کودکان، یکی از مسائلی است که این روزها بیش از همیشه تبدیل به چالشی عظیم شده است. والدین همواره از تاثیر فضای مجازی و اینترنت بر فرزندان‌شان واهمه دارند و بیم اینکه تاثیرات دنیای مدرن خلاء غیرقابل جبرانی بین والدین و کودکان بیاندازد، فضای ذهنی خانواده را مملو از ترس آینده نموده است. پژوهشگران حوزه‌‎ی کودک و نوجوان طی مقالات متعددی به تاثیر روزافزون "فرزندپروری مثبت" در ارتقا فضای خانواده و رابطه‌ی والد فرزندی تاکید می‌کنند و معتقدند که فرزندپروری مثبت نه تنها احترام متقابل والد فرزندی را گسترش می‌دهد، بلکه می‌تواند در آینده‌ی روشن کودکان هم تاثیر بالقوه‌یی داشته باشد. فرزندپروری مثبت، که اغلب به عنوان "انضباط مثبت" نیز شناخته می‌شود، سبکی از فرزندپروری است که بر اساس احترام به کودک و بزرگسال شکل می‌گیرد. محور اصلی انضباط مثبت، این ایده است که انسان ها به طور طبیعی موجوداتی اجتماعی هستند و میل به ارتباط با دیگران دارند. وقتی کودکان در جامعه خود احساس مشارکت، احترام و حمایت می‌کنند، رفتار بهتری از خود نشان می‌دهند.

  

 آدولف آدلر یک روانشناس اتریشی بود که در اوایل دهه 1900 در کنار افرادی مانند زیگموند فروید، جنبش روانکاوی را پایه‌گذاری کرد . یکی از ایده‌های کلیدی آدلر این بود که انسان‌ها به دلیل نیاز به ارتباط و احساس ارزشمندی با اطرافیان برانگیخته می‌شوند تا روبه جلو حرکت کنند. 

رودولف دریکورز، روانشناس اتریشی برخی از ایده‌های اصلی آدلر را گرفت و بر اساس آن‌ها ایده‌ی فرزندپروری خود را پایه‌گذاری کرد. دریکورز معتقد بود کودکان زمانی که احساس می‌کنند از دایره‌ی قوانین خانواده و احترام پدر و مادر خارج هستند، بد رفتار می‌کنند. آن‌ها یاد می‌گیرند که بازی کردن‌های نامناسب، شلوغ بازی، مخالفت با والدین و به طور کلی رفتارهای دشوار باعث جلب توجه والدین می شود، حتی اگر به دلایلی درستی نباشد. چندین دهه بعد، در 1980، دکتر جین نلسن، ایده‌ی نظم و انضباط مثبت را ابداع نمود که آثار آدلر و دریکورز را گسترش داد.

او به همراه لین لات، درمانگر خانواده، عناوین بیشتری درباره نحوه استفاده از نظم و انضباط مثبت در خانه و مدرسه ارائه کرد. تفاوت فرزندپروری مثبت با سایر سبک‌های فرزندپروری چیست؟ برخلاف سبک‌های سهل‌آمیز فرزندپروری که انتظارات یا محدودیت‌های زیادی را برای کودک ایجاد نمی‌کنند، اتخاذ رویکرد انضباط مثبت به معنای مهربان و محکم بودن است. انضباط مثبت به جای تنبیه به دنبال راه حل است. به این ترتیب، با سبک‌های تربیتی مستبدانه که در آن کودک به دلیل نافرمانی از قوانین والدین تنبیه می‌شود، بسیار متفاوت است.

  

موارد زیر پنج ویژگی بارز رویکرد انضباط مثبت است: اول از همه تشویق کودک را جایگزین تمجید از کودک کنید. تمجید کودکان اغلب متمرکز بر نتیجه نهایی است و نه تلاش او، تشویق کمک می‌کند تا کودک یاد بگیرد به جای نگرانی در مورد دستیابی به کمال، روی روند کاری که انجام می دهد، تمرکز کند  و با گذشت زمان، تشویق کودک باعث افزایش عزت نفس او  خواهد شد. 

در دومین گام انضباط مولد بزرگسالان به جای تنبیه کودک به خاطر کارهای نادرست را پایه‌گذاری کنید. این دقیقا همان روشی است که باعث می‌شود مهربان اما محکم با کودک رفتار کنید. اگر کودک کاری را انجام دهد که نباید انجام دهد، والدین به او می آموزند که چگونه از انجام همان اشتباه اجتناب کند. وقتی به کودک آموزش داده می‌شود که به جای انتظار برای تنبیه به دنبال راه حل باشد، این فرصت را دارد که موقعیت را تحلیل کند و یاد بگیرد که دفعه بعد متفاوت رفتار کند. این رویکرد، خودآگاهی و مسئولیت‌پذیری را در کودکان تقویت می‌کند و به آن‌ها اجازه می‌دهد تا بدانند که انتخاب‌هایی در گزینش رفتار خود دارند.

 سومین کلید فرزندپروری مثبت ارتباط است. ارتباطات متقابل بین والد و فرزند مانند هر رابطه‌ای در زندگی، مساله‌یی کلیدی است. به یاد داشته باشید که کودکان از طریق اعمال و رفتارشان  با شما صحبت می‌کنند، پس اگر مشکلی در رفتار آن‌ها وجود دارد، باید ارتباط بین خودتان و کودک را بازنگری کنید. چهارم این‌که درک علل رفتار اغلب در تلاش برای تغییر رفتار کافی نیست. ما به عنوان بزرگسالان وظیفه داریم ببینیم که آیا می‌توانیم علت رفتار یک کودک را کشف کنیم و اگر رفتار مخربی صورت می‌گیرد، با توجه به منشا اصلی آن نسبت به تغییرش اقدام کنیم. در پنجمین مرحله همواره به یاد داشته باشید که احترام بزرگسال به کودک با نشان دادن مهربانی نسبت به کودک و همچنین احترام به نیاز به اصلاح رفتار، راه مناسب را به کودک نشان می‌دهد. از طریق نشان دادن احترام، احساس ارزشمندی کودک رشد می‌کند، عزت نفس آهسته آهسته شکل می‌گیرد و در نهایت کودک این احساس ارزشمندی را به والدین خود منتقل می‌کند.

  

دکتر جی نلسن، در کتاب خود به نام  نظم و انضباط مثبت در سه سال اول، راه‌های کارگشایی  را برای فرزندپروری مثبت پیشنهاد می‌کند که به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد. با فرزند خود ارتباط برقرار کنید. 

به جای وارد شدن به جنگ قدرت با فرزندتان، سعی کنید خودآگاهی خود را حفظ کرده و به خود یادآوری کنید که این شما هستید که باید ارتباط را مدیریت کنید و راه درست را به کودک خود نشان دهید و همواره به یاد داشته باشید که یک بزرگسال با یک کودک بسیار متفاوت فکر می‌کند. به فرزندتان گزینه ها و راه هایی برای کمک ارائه بدهید. یک تصور غلط رایج وجود دارد که کودکان عمدا بد رفتار می‌کنند. اما اغلب آن‌ها به علت  ناامیدی از دنیای اطراف و والدین، به صورت کاملا ناآگاهانه بد عمل می‌کنند. اگر بتوانید فرصت‌هایی را برای فرزندتان ایجاد کنید تا انتخاب کند و درگیر محیط اطراف شود، هم حس ارتباط و هم استقلال او را تقویت می‌کنید. از آنها بپرسید که چه چیزی را برای ناهار ترجیح می‌دهند یا به آنها اجازه دهید در تهیه ساندویچ‌ها به شما کمک کنند و گاهی اجازه دهید لباس‌ها را خودشان انتخاب کنند. روال‌ها و نظم‌های خاصی در امور  داشته باشید و به آن‌ها پایبند بمانید. اکثر ما ممکن است اهمیت روتین‌های روزانه  را در تربیت کودک بدانیم، اما بسیار مهم است که به برنامه‌هایی که می‌گذاریم پایبند باشیم. کودکان زمانی یاد می‌گیرند که به قول خود عمل کنند یا برنامه‌‌ها را اجرا کنند که در دل نظم و پایداری والدین احساس ثبات می‌کنند، حتی اگر بخواهند تا دیروقت بیدار بمانند، مهم است که حد و مرزها را بدانند. احترام الگوی ایجاد کننده‌ی احترام متقابل است. اگر دوست دارید فرزندتان با حس احترام بزرگ شود، ابتدا نشان دهید که معنی احترام چیست. صحبت و ارائه پند و اندرز درباره‌ی احترام کاری از پیش نمی‌برد، هر وقت که برایتان  ممکن است، به فرزند خود "نشان دهید" که احترام چیست و چگونه عمل می‌کند. در روش تربیتی خود جنبه‌های خنده‌دار را پیدا کنید. شوخ طبعی راه قدرتمندی برای غلبه بر موانع است. قالب بندی مجدد وظایف و کارهای خانه با کمی شوخ طبعی می‌تواند کمک زیادی به تغییر سطح همکاری کودک شما کند. مسائل را از دید فرزندتان ببینید .  برای تکمیل ارتباط با فرزندتان، سعی کنید پا درکفش او بگذارید، گرچه این مساله صرفا از نظر کلامی راحت است، اما به مرور زمان و با تمرین می‌آموزید که دنیا از دید فرزندتان چگونه است. همانطور که می‌گویید عمل کنید. اگر به کودک بگویید که بعد از ساعت 7 بعد از ظهر نمی‌تواند تلویزیون تماشا کند، اما هر از چند گاهی تا ساعت 9 شب به او اجازه تماشای تلویزیون را بدهید، متوجه می‌شود که منظور شما چیزی نیست که می گویید و قواعد شما همیشه قابل کارشکنی است. اعمال بلندتر از کلمات صحبت می‌کنند، به خصوص برای کودکان.  نکته‌ی بسیار مهم در فرزندپروری مثبت این است که خونسردی خود را حفظ کنید، کودکان ممکن است عمق صبر شما را آزمایش کند، اما مهم است که خونسردی خود را حفظ کنید.  کودکان نسبت به پاسخ‌های شما بسیار حساس هستند و اغلب آینه رفتار ما هستند. به طور کلی فرزندپروری می‌تواند چالشی کلافه‌کننده یا مسیری شیرین برای شما باشد، این که کیفیت مسیر برای شما چگونه باشد، بستگی به نوع برخورد شما با موضوع و آگاهی شما درباره‌ی چند و چون آن دارد. 

روزنامه صبح ساحل