جنگل های حر ا میان جهانی شدن و تخریب

صبح ساحل، اجتماعی _پرونده جنگل های حرا در حالی مراحل پایانی  ثبت در میراث جهانی را می گذراند که زیستگاه این درختان دستخوش تهدیدات فراوانی قرار گرفته است. جنگل های بکر و دست نخورده ، پرندگان کمیاب وزیبا ، قابلیت تصفیه آب شور و برگرداندن نمک دریا از طریق برگ هابه طبیعت و داشتن ریشه های خاص با ویژه گی غرق آبی ویژه مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری  از شاخص های لازم برای ثبت حرا به عنوان  میراث   جهانی بشریت  در یونسکو است. "جنگل های مانگرو ایران " که 75 درصد از جنگل های مانگروی خلیج فارس را تشکیل می دهد بطور معمول در گستره جزر و مد دریا ، مصب رودخانه ها (محل تلاقی آب شور و شیرین)، دلتاها و جزایر بین خورها در طول ساحل کشیده شده اند. جنگل های حرا یکی از انواع اکوسیستم مانگرو در سواحل جنوب کشور است كه به طور پراكنده از تنگه هرمز به سمت شرق اقيانوس هند در سواحل عمان كشيده شده است و در سواحل خلیج فارس در اطراف بندرلافت ، شمال جزیره قشم تا بندرخمیر دیده می شود. وسعت جنگل های حرا در استان هرمزگان بیش از 20 هزار هکتار است که بیشترین وسعت رادر میان استان های ساحلی جنوب کشور دارد. به گفته معاون طبیعی اداره کل محیط زیست هرمزگان ،این جنگل هـا زیستگاه بسیاری از پرندگان آبزی و مهاجر نادر و حمایت شده است. ریاضی فر می افزاید : مهمترین دلیل اهمیت این جنگل ها مربوط به آبزیان است زیرا که بیش از 50 درصد از آبزیان خلیج فارس و دریای عمان تخم ریزی خود را در این مناطق انجام می دهند.

اداره کل منابع طبیعی هرمزگان ارزش اقتصادی و اکولوژیکی هر هکتار از جنگل های حرا را در جنوب کشور ، سالانه 9 هزار و 990 دلار اعلام کرده است.  ارزش اقتصادی زیاد و اهمیت حفظ این جنگل هـا موجب شده است تـا اقـدامات خوبی برای گسترش این منابع عظیم طبیعی صورت گیرد.معاون طبیعی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی هـرمزگان می گوید: این اداره کل از سال 70 نخستین بار در کشور مبادرت به تولید و کشت نهال حرا کـرد و پس از آن بطور مستمر سالانه تعداد زیادی نهال تولید و به زیستگاه های این گیاهان منتقل می کند. مهران پور می افزاید: از سال 1370 تاکنون بیش از هفت میلیون اصله نهال حرا تولید و کشت شده است.جنگل هـای حرا در سواحل جنوبی ایران مهد انواع گوناگون پرندگان ، آبزیـان و دوزیستان است بـه همین علت به جنگل های حرا در منطقه قشم سه عنوان جهانی " منطقه حفـاظت شـده بین المللی " ، " ذخیره گاه زیست کره " و " تالاب بین المللی " را داده اند. این جنگل ها نه تنها از نظر کارکردهای اکولوژی بی همتا است بلکه از نظر زیبایی خیره کننده بوده و کانون حیاتی برای تنوع زیستی به شمار می رود. رئيس سازمان ميراث فرهنگي ،صنایع دستی وگردشگری هرمزگان می گوید:ارتفاع اين درختان  تا چهارمتر و قطر تنه آن نيز تا 6 سانتي متر مي‌رسد . دریانورد می افزاید: این درختان  با شاخ و برگ سبز روشن به هنگام بالا آمدن آب دریا (مد) به زیر آب می رود و با پایین رفتن آب دریا (جزر) به مدت 6 تا هفت ساعت مانند جنگل های مناطق خشک نمایان می شود. وی تصریح می کند: از مشخصه های این درختچه ها وجود ریشه های هوایی بـا اشکـال مختلف و وجود پدیده زنده زایی یا شبه زنده زایی و جذب بخش شیرین آب و دفع نمک آن است که به مثابه یک کارخانه آب شیرین کن طبیعی و خدادادی عمل می کند.نام علمی حرا به افتخار ابوعلی سینا حکیم و فیلسوف بزرگ ایرانی اَوْسینا مارینا merina ) avicennia) نام گذاری شده است.همه ساله گردشگران زيادي از كشورهاي خارجي و داخل ایران براي ديدن اين جنگل ها به استان هرمزگان سفر مي كنند و از نزديك شاهد طبيعت زيباي اين جنگل ها مي شوند. که در صورت نبود کنترل این گردشگران می توانند نوعی مها جم برای این طبیعت به شمار روند.

یکتاپور مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری هرمزگان ورود شناورهای گردشگری را یک عامل تهدید جنگل های حرا می داند و می افزاید: این شناورها درصورت رعایت نکردن سرعت در این منطقه باعث جابه جا شدن  حجم زیاد آب  و برخورد با دیواره ها می شود که عامل نابودکننده درختان است.معاون طبیعی اداره کل محیط زیست هرمزگان هم در این باره می گوید:شناورهایی که وارد جنگل های حرا می شوند باید مجوز اداره محیط زیست را داشته باشند و استاندارد سرعت را رعایت کنند.ریاضی فر می افزاید: محیط بانان برای کنترل این امر به نظارت و گشت زنی در این منطقه می پردازند .اما خطرات و تهدیداتی دیگر این جنگلها به گفته معاون طبیعی اداره کل محیط زیست هرمزگان افزایش جمعیت در مناطق ساحلی ،ورود آلودگی نفتی و قاچاق سوخت، برداشت بی رویه از ذخایر آبزیان، توسعه صنعتی استان ، سرشاخه بری برای دام، وجود گونه های غیر بومی موش سیاه و گربه های اهلی و  ورود انواع فاضلاب های انسانی است. ریاضی فر مـوش سیاه را مهمترین تهدیدکننده تنوع زیستی در جنگل های حرا می داند و می گوید: این گونه یکی از عـوامل کـاهش تخم ها و جوجه های پرندگان در جنگل های حراست و همچنین از بذر درخت حرا در ماه های اردیبهشت و خرداد تغذیه می کند که این امر تاثیر منفی در تجدید حیات جنگل های حرا دارد.وی می افزاید: این موشها که گـونه غیربـومی درمنطقه است که از طریق کشتی هـای خارجی عبوری از خلیج فـارس در زمان تخلیه آب توازن به این منطقه نفوذ پیدا کرده است.

معاون طبیعی اداره کل محیط زیست هرمزگان تصریح می کند: برای نابودی این تهدید ، مکانهای موشها شناسایی و تله گذاری شده است ولی کنترل آنها با وجود تکثیرشان بسیار مشکل است. ریاضی فر در مورد سرشاخه بری درختان حرا توسط مردم محلی می گوید: سرشاخه بری اگر درحد هَرَس باشد مشکلی پیش نمی آورد اما هَرَس کنترل نشده و بیش از حد باعث نابودی این درختان می شود. ریاضی فر معاون طبیعی اداره کل محیط زیست هرمزگان راهکارهای دیگر مقابله با این تهدیدات را سرشماری سالیانه پرندگان و آبزیان این جنگل ، نصب تابلوهایی در این مناطق  و انتشار پوستر برای  اطلاع رسانی و فرهنگ سازی  و  کنترل مستمر در این مناطق می داند. تيلمن هگرل بازرس و ارزياب يونسکو پارسال در بازدید از جنگل های حرا گفته بود: نحوه زندگي مردم محلي و تلاش آنان براي محافظت از جنگلهاي حرا براي ما ارزشمند است، چرا که مردم مي توانند در پايداري آثار طبيعي کمک بسياري کنند.در محدوده ژئوپارک قشم به ويژه جنگلهاي حرا به منظور رعایت مسائل زیست محیطی و حفظ آثار ارزشمند این جزیره  ، مجوز فعاليت صنعتي، انرژي و دفع پسماند صادر نمي شود. آنچه مسلم است در صورت نابودی جنگل های حرا ، خسارت های جبران ناپذیری مانند نابودی ذخایر عظیم آبزیان ، نمکزار شدن و فرسایش خاک های ساحلی بوجود می آید که برای جبران بخشی از آن متحمل هزینه های بسیاری خواهیم شد که این امر نشاندهنده این است که  این جنگل ها نیازمند حفاظت بیشتری است.