جستاری بر دادرسی مالیاتی

همان‌طور که می دانید، خروجی فرآیند رسیدگی مالیاتی، برگه تشخیص مالیات در مالیات‌های بر درآمد، یا برگه مطالبه در مالیات‌های تکلیفی و مالیات بر ارزش‌افزوده و جرائم و یا در مواقع بسیار نادر برگه قطعی مالیاتی در زمانی که مالیات قطعی می‌شود و مودی آن را پذیرفته  است، خواهد بود.
برگ تشخیص مالیاتی، پس از صدور، به مودی ابلاغ می‌شود که مبحث ابلاغ خود دارای یک فصل جداگانه‌ای در قانون مالیات‌های مستقیم است و شامل ماده ۲۰۳ تا ۲۰۹ این قانون و در فصل ۸ از باب ۴ آن قرار دارد.

مراحل فرآیند دادرسی مالیاتی 
در صورتی که مودی برگه تشخیص ابلاغ شده از سمت سازمان مالیاتی را بپذیرد، این فرآیند به اتمام می‌رسد و نامه تمکین می‌دهد، اما در حالتی که مودی به برگه تشخیص مالیاتی صادر شده اعتراض داشته باشد و ظرف ۳۰ روز به آن اعتراض کند، ورود به فرآیند دادرسی مالیاتی صورت می‌گیرد.
همچنین در صورت عدم اعتراض مودی به برگه تشخیص مالیاتی ظرف مهلت قانونی ۳۰ روزه، دو حالت به وجود خواهد آمد:
اگر ابلاغ به صورت واقعی صورت گرفته باشد و مودی اعتراض نکرده باشد، برگه تشخیص یا برگه مطالبه قطعی می‌شود؛ یعنی مودی برگه تشخیص را رویت کرده باشد و اعتراضی نکند. اما اگر ابلاغ قانونی بوده باشد و ظرف ۳۰ روز اعتراضی صورت نگیرد، مودی در حکم معترض شناخته شده و پرونده مورد نظر به هیات بدوی احاله می‌گردد. بنابراین تنها در صورتی که مودی اعتراض خود را در موعد مقرر ثبت کند، وارد فرآیند دادرسی مالیاتی می شود.

تعریف دادرسی مالیاتی
دادرسی مالیاتی به زبان ساده، فرآیند رفع و حل اختلاف بین مودی و سازمان امور مالیاتی است که این اختلافات ممکن است بنا به دلایل مختلفی رخ دهد؛ مثلا مبلغ مالیات، ابلاغ، معافیت‌ها، مشوق‌ها، عدم رعایت اجرای احکام و … و در نتیجه آغاز فرآیند دادرسی مالیاتی از اعتراض شروع می شود.

مراجع دادرسی مالیاتی
مراجع دادرسی مالیاتی از نظر نوع رسیدگی به دعاوی و پرونده‌ها به دو گروه تقسیم‌بندی می‌شوند:
1. مراجعی که رسیدگی ماهوی دارند.
2. مراجعی که رسیدگی شکلی دارند.
رسیدگی ماهوی یعنی رسیدگی که در آن مراجع دادرسی مربوطه به ماهیت پرونده ورود می‌کنند و امکان تغییر درآمد مشمول مالیات و مبلغ مالیات را نیز دارند و حتی می‌توانند مبلغ مربوطه را کاهش دهند. اما رسیدگی شکلی بر عکس رسیدگی ماهوی است و در آن مراجع دادرسی مربوطه به ماهیت پرونده ورود نمی‌کنند و صرفا به رعایت قوانین و مقررات و احکام قانونی رسیدگی می‌کنند، در نتیجه امکان تغییر درآمد مشمول مالیات را ندارند و این مرجع دادرسی نمی‌تواند رقم مالیات یا درآمد مشمول مالیات را تغییر دهد و فقط از نظر رعایت قوانین و احکام قانونی بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد، برای مثال معافیت‌ها و مشوق‌ها داده شده را چک می‌کند که اعطا شده باشد. در نتیجه برخی مراجع مالیاتی رسیدگی ماهوی و برخی دیگر رسیدگی شکلی دارند.
از نمونه‌های مراجع رسیدگی به صورت ماهوی، می توان توافق با ممیز کل موضوع ماده ۲۳۸ قانون مالیات های مستقیم، هیات بدوی موضوع ماده ۲۴۴ قانون مالیات‌های مستقیم، هیات تجدید نظر موضوع ماده ۲۴۷ قانون مالیات‌های مستقیم، هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم و برخی مراجع دادرسی دیگر را نام برد. همچنین مراجع رسیدگی به صورت شکلی نیز شامل شورای عالی مالیاتی، هیات موضوع ماده ۲۱۶ قانون مالیات های مستقیم، دیوان عدالت اداری و …می‌شود و این ها مهم‌‌ترین مراجع نام برده شده هستند.

هیات حل اختلاف تجدید نظر
دومین هیات حل اختلاف مالیاتی و سومین مرجع دادرسی مالیاتی، هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر موضوع ماده ۲۴۷ قانون مالیات های مستقیم است. هیات حل اختلاف تجدید نظر از نظر ساختار و ویژگی های شکلی کاملا مشابه هیات بدوی است و به این صورت است که ۳ نفر نماینده بند ۱ و ۲ و ۳ را دارد و حداقل از ۱۰ روز قبل باید اطلاع رسانی شود و … همچنین لازم است بدانید در صدر ماده ۲۴۷ قانون مالیات‌های مستقیم گفته شده است که رای هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر قطعی و لازم‌الاجرا است؛ یعنی مودی موظف به پرداخت یا ترتیب پرداخت مالیات است و در صورت عدم پرداخت یا ترتیب پرداخت، سازمان مالیاتی می‌تواند از طریق عملیات وصول و اجرا برای توقیف اموال و وصول مالیات مربوطه اقدام کند. همچنین این درست است که بعد از هیات حل اختلاف تجدید نظر، مودی می‌تواند مراحل بعدی دادرسی مالیاتی را نیز طی کند، اما با توجه به این که رای هیات تجدید نظر قطعی است، در این مرحله مودی موظف است مالیات مندرج در رای هیات تجدید نظر را پرداخت کند و یا ترتیب پرداخت آن را بدهد و به موازات این پرداخت، ادامه فرآیند دادرسی مالیاتی خود را طی کند که آن مانند یک مسیر جداگانه ای است که طی می کند. در این حالت اگر مودی در سایر مراجع مالیاتی، رایی گرفت که با مالیات مندرج در رای هیات تجدید نظر تناقض داشت، می‌تواند ما‌به‌التفاوت آن را از اداره مالیاتی مطالبه کند و درخواست استرداد بدهد.

روزنامه صبح ساحل