کوتاه‌ترین زمان رسیدن از بندرعباس به قشم و لزوم سرمایه‌گذاری در این مسیر؛ امکان تردد لندینگ‌کرافت‌ها در اسکله شهید حقانی

وقتی دورترین مسیر، تنها گزینه سفر می‌شود! در مسیریابی بین بندرعباس و قشم، به جای انتخاب کوتاه‌ترین و بهینه‌ترین راه، دورترین مسیر در بندر پل به اجبار انتخاب شده است. نبود اسکله‌ای اختصاصی برای تردد با خودرو در بندرعباس، سفری را که می‌توانست از نظر زمانی و اقتصادی کارآمد باشد، به چالشی پرهزینه تبدیل کرده است. کوتاه‌ترین گراف در مسیریابی همواره معقول‌تر است. 
بنادر هرمزگان به عنوان یکی از مهم‌ترین بنادر ایران، نقش کلیدی در جابه‌جایی بار، خودرو و مسافر دارند. وجود شناورهای لندینگ‌کرافت که قابلیت حرکت در آب‌های کم‌عمق را دارند، امکان جابه‌جایی به جزایر اطراف مانند قشم، هرمز و کیش را فراهم کرده است. با این حال، عدم وجود اسکله مناسب در بندرعباس و قشم برای تردد این شناورها، مشکلاتی را برای ساکنان بندرعباس ایجاد کرده است. در حال حاضر، ساکنان بندرعباس و مسافران این شهر، مجبورند برای رسیدن به قشم، مسافت 85 کیلومتری تا بندر پل را طی کنند و سپس از بندر لافت به قشم سفر کنند. این مسیر طولانی و زمان‌بر، نیاز به احداث یک اسکله ویژه در بندرعباس را به وضوح نشان می‌دهد. متأسفانه، مسائل مختلفی از جمله عدم تمایل بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در بندر شهید حقانی و وعده‌های معلق در مورد پروژه‌های بزرگی مانند پل خلیج فارس، مانع از تحقق این نیاز شده است. به نظر می‌رسد که با توجه به اهمیت این موضوع، مسئولان باید هر چه سریع‌تر به فکر راه‌حل‌هایی برای تسهیل تردد و بهبود زیرساخت‌های دریایی در این منطقه باشند.

کوتاه ترین مسیر،  بهینه ترین مسیر

مسافری در گفتگو با صبح ساحل گفت: «قصد داشتم به جزیره‌ی قشم بروم و تجربه‌ی تماشای طبیعت و دیدن جاهای دیدنی جزیره را از دست ندهم؛ اما همین‌ که با خودرو به شهر بندرعباس آمدم حس ‌کردم سفرم قرار است طولانی و طاقت‌فرسا باشد. می‌دانستم برای رسیدن به قشم، باید مسیری را طی کنم که شاید برای گردشگران مرارت‌بار باشد. باید با خودرو مسیری یک ساعته را طی می‌کردم تا به بندر پل برسم. وقتی به بندر پل رسیدم، متوجه شدم که باید زمانی را در اسکله منتظر بمانم. اسکله‌ی پل، شلوغ و پر از مسافرانی بود که در انتظار لندینگ‌کرافت بودند، با خود اندیشیدم چرا واقعا مسیر ترددی مستقیم بین بندرعباس و قشم برای خودروها ساخته نشده؟ با این همه متقاضی که دوست دارند سریع‌تر و راحت‌تر به مقصد برسند، چرا هنوز هم مجبوریم راه‌های طولانی و طاقت‌فرسا را طی کنیم؟ پس از مدتی انتظار، بالاخره سوار لندینگ‌کرافت شدم و روی آب‌های نیلگون خلیج فارس حرکت کردم. وقتی به لافت رسیدیم، دوباره راهی پیش رویم بود؛ یک ساعت رانندگی دیگر تا خود قشم. مسافر با خود گفتم اگر روزی مسیری مستقیم برای خودروها بین بندرعباس و قشم ساخته شود، این سفر برای هزاران نفر راحت‌تر خواهد شد. شاید آن روز دیگر مجبور نباشیم تا این همه مسافت را طی کنیم.»

  علل عدم احداث اسکله ویژه تردد خودرو به جزیره قشم

یکی از مهم‌ترین مشکلات در مسیر تردد خودروها از بندرعباس به جزیره قشم، عدم وجود اسکله اختصاصی برای این منظور است. دلایل این مسئله از جهات مختلفی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. یکی از دلایل اصلی، نیاز مداوم به تعمیر و نگهداری شناورهای لندینگ‌کرافت است. این شناورها، مانند سایر وسایل نقلیه، نیاز به سرویس‌های دوره‌ای دارند و در برخی موارد به دلیل کمبود قطعات یا تأخیر در تعمیرات، به‌طور موقت از سرویس خارج می‌شوند که این مسئله به کاهش شناورها منجر می‌شود. همچنین، عوامل اقتصادی و مدیریتی بر دسترسی به لندینگ‌کرافت‌ها تاثیرگذار است. سرمایه‌گذاری ناکافی در خرید شناورهای جدید یا نبود تجهیزات مناسب، باعث کمبود این شناورها شده و عدم توزیع صحیح و برنامه‌ریزی نامناسب نیز، دسترسی به شناورهای کافی را برای بندرعباس محدود می‌سازد.  از سوی دیگر، در مواقعی شناورهای لندینگ‌کرافت به دلیل نیاز فوری به سایر بنادر منتقل می‌شوند که این جابجایی‌ها به کاهش تعداد شناورهای موجود در بندرعباس می‌انجامد. گفته می‌شود سازمان بنادر و دریانوردی و شرکت‌های کشتیرانی مرتبط باید برنامه‌ریزی بهتری برای تامین نیاز روزافزون تردد بین بندرعباس و قشم انجام دهند تا مسیر دسترسی برای مسافران و گردشگران این جزیره آسان‌تر و بدون مشکلات فعلی فراهم شود.

تمرکز خدمات لندینگ‌کرافت در بندر پل  

در این رابطه به گفتگو با شناورداران پرداختیم. آن‌ها دلایل عمده را نبود اسکله‌ای اختصاصی برای لندینگ کرافت‌ها در بندرعباس به مقصد قشم و تمرکز خدمات لندینگ‌کرافت در بندر پل عنوان می‌کنند. به اعتقاد آن‌ها بندر پل که در نزدیکی بندرعباس و در منطقه خمیر قرار دارد، به عنوان اصلی‌ترین اسکله برای حمل خودرو و بار با لندینگ کرافت به جزیره قشم طراحی شده است. به گفته‌ی برخی از شناورداران این بندر به جزیره قشم نزدیک‌تر بوده و در نتیجه زمان سفر را کوتاه‌تر می‌کند که هم برای مسافران و هم برای کاهش هزینه‌ها مفید است. دلیل دیگر کاهش تراکم در بندرعباس عنوان می شود. بندرعباس یکی از پرترددترین بنادر ایران است و اسکله‌های آن به دلیل واردات و صادرات گسترده به شدت شلوغ هستند. ایجاد اسکله‌ای جدید برای لندینگ کرافت‌های قشم، می‌تواند این ترافیک را بیشتر کند و بازده عملیات در این بندر مهم تجاری را کاهش دهد. از سویی فاصله بین بندر پل و جزیره قشم حدود ۲ کیلومتر است که زمان سفر با لندینگ کرافت را به حدود ۲۰ دقیقه کاهش می‌دهد. این در حالی است که فاصله بندرعباس تا قشم بسیار بیشتر است و طی مسیر از بندرعباس به قشم حدود ۱ تا ۱.۵ ساعت طول می‌کشد که به اعتقاد آنها از لحاظ مصرف سوخت و زمان اقتصادی و مقرون به صرفه نیست. از سویی مسافران از بندرعباس می‌توانند از طریق قایق‌های تندرو به قشم سفر کنند که سفر را سریع‌تر و راحت‌تر می‌کند. این راهکار برای حمل خودرو مناسب نیست، اما برای مسافران بسیار بهینه است. در نهایت به این دلایل، بندر پل به عنوان اسکله اصلی برای لندینگ‌کرافت‌ها به مقصد قشم انتخاب شده و تمرکز خدمات در آنجا صورت می‌گیرد. البته برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که احداث اسکله تردد خودرو در بندرعباس قابل اجراست و اتفاقا بسیار حائز اهمیت است.

مسیری دو ساعته یا رفت و آمد چند صد کیلومتری؟

سرعت حرکت لندینگ‌کرافت‌ها برای حمل خودرو و بار از بندرعباس به جزیره قشم معمولاً بین ۷ تا ۱۲ گره دریایی یا معادل ۱۳ تا ۲۲ کیلومتر در ساعت است. البته سرعت دقیق به نوع و مدل لندینگ‌کرافت، شرایط آب و هوایی، میزان بار و شرایط دریایی بستگی دارد. 
فاصله تقریبی بندرعباس تا قشم هم حدود ۲۰ کیلومتر است و بسته به‌سرعت لندینگ‌کرافت، مسیر را در حدود 1.5 تا 2 ساعت طی می‌کنند. در حال حاضر هرمزگان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بنادر ایران، معمولا شناورهای لندینگ‌کرافت که نوعی شناور حمل بار و مسافر باقابلیت حرکت در آب‌های کم‌عمق را دارد، در اختیار دارد. 
بر اساس توضیحات احمدی‌زاده، معاون فنی و نگهداری اداره کل بنادر و دریانوردی هرمزگان، هم اکنون برای راه‌اندازی خط ویژه انتقال خودرو از بندرعباس به قشم برنامه‌ای وجود دارد. این پروژه به منظور تسهیل تردد خودروها و کاهش زمان سفر بین این دو نقطه مهم دریایی طراحی شده است. با این حال، برای تحقق این طرح، نیاز به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تامین زیرساخت‌های لازم احساس می‌شود تا پروژه به لحاظ اقتصادی جذاب گردد. معاون فنی و نگهداری اداره کل بنادر و دریانوردی هرمزگان افزود: این دیدگاه می‌تواند برای سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به توسعه حمل‌ونقل دریایی جذاب باشد، به ویژه با توجه به تقاضای موجود برای خدمات مستقیم و ویژه بین بندرعباس و قشم. با توجه به اهمیت این خط دریایی و نیاز مبرم به بهبود زیرساخت‌ها، انتظار می‌رود که مسئولان و سرمایه‌گذاران به سرعت به این فرصت توجه کنند و اقداماتی را در جهت راه‌اندازی این خط ویژه انجام دهند. توسعه این خط می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی منطقه کمک کرده و به تسهیل جابه‌جایی مسافران و کالاها بین بندرعباس و قشم منجر شود.

پل سی ساله معلق 

پروژه ساخت پل خلیج‌فارس که قرار است جزیره قشم را به بندر پل در ساحل جنوبی ایران متصل کند، یکی از طرح‌های بزرگ عمرانی ایران به شمار می‌رود. این پروژه از سال‌ها پیش مطرح بوده و هدف اصلی آن ایجاد یک‌راه ارتباطی ثابت بین قشم و سرزمین اصلی ایران برای تسهیل حمل‌ونقل بار و مسافر است. هزینه ساخت این پل به دلیل ویژگی‌های فنی و چالش‌های محیطی و اقتصادی به‌طور قابل‌توجهی افزایش‌یافته است. طبق برخی برآوردهای اولیه، هزینه ساخت پل خلیج‌فارس در ابتدای برنامه‌ریزی در حدود یک میلیارد یورو برآورد شده بود؛ اما باگذشت زمان و افزایش هزینه‌های مصالح و تغییرات در شرایط اقتصادی، هزینه‌ها افزایش‌یافته‌اند و ممکن است به ۲ میلیارد یورو یا بیشتر نیز رسیده باشد. دلایل افزایش هزینه‌ها عبارت‌اند از چالش‌های فنی و محیطی. زیرا ساخت پل روی آب‌های عمیق و طوفانی خلیج‌فارس نیاز به فناوری‌های پیشرفته و هزینه‌های سنگین دارد. افزایش قیمت مصالح و تجهیزات و تحریم‌های اقتصادی و تورم و مشکلات مالی بااین‌حال، این پروژه هنوز به مرحله اجرا و تکمیل نهایی نرسیده و ممکن است هزینه‌ها در صورت اجرایی شدن کامل پروژه تغییر کند.

عکاس: حسین عباس‌نسب