بررسی اهداف چهار کشور غربی از صدور قطعنامه علیه ایران؛ مکانیزم ماشه فعال می‌شود؟

چهار قدرت غربی فرانسه، انگلیس ،آلمان، آمریکا در هفته‌های اخیر قطعنامه‌ای ضد ایرانی را با هدف فشار بر ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تصویب رساندند. پیرامون علت صدور این قطعنامه،پیامدهای صدور آن و پاسخ ایران نسبت به صدور این قطعنامه گفتگویی با «عارف دهقاندار» پژوهشگر امنیت بین الملل انجام داده‌ایم.

علت صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران چه بوده است؟ آیا می توان آن را مقدمه ای جهت فعال سازی اسنپ بک یا مکانیزم ماشه علیه ایران دانست؟
این روند کاملا با برنامه ریزی از سوی غربی‌ها انجام می‌شود. اکتبر 2025 سررسید برجام خواهد بود و پس از آن می بایست تحریم های ایران در سازمان ملل برداشته شده و قطعنامه 2231 پایان یابد. با توجه به این مسئله شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در نشست اخیر خود با پیشنهاد تروئیکای اروپایی و بازیگری انگلستان قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب کرد. در این قطعنامه که با ۱۹ رای موافق، ۱۲ رای ممتنع و ۳ رای مخالف به تصویب رسید، از تهران خواسته شده تا به ادعاهای پادمانی آژانس با فوریت پاسخ دهد و شرایط را برای اجرای رژیم های بازرسی و بازدید ماموران آژانس فراهم نماید. 
این قطعنامه به خودی خود نمی‌تواند مستقیماً منجر به فعال‌سازی مکانیسم ماشه شود، زیرا مکانیسم ماشه تنها از طریق اعضای برجام قابل فعال‌سازی است. ولی می‌تواند مقدمه‌ای شود که در نشست بعدی شورای حکام، پرونده‌ی ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع شده و فرآیند فعال‌سازی مکانیزم ماشه توسط کشورهای عضو برجام آغاز گردد.

پیامدهای صدورقطعنامه شورای حکام چه خواهد بود؟ آیا با وجود تصویب این قطعنامه می توان به طی شدن موضوع هسته‌ای ایران از مسیر مذاکرات امیدوار بود؟ و اساسا تاثیر تصویب این قطعنامه بر چشم انداز مذاکرات هسته ای دارد؟ و تاثیرش بر تعامل میان ایران و آزانس به چه صورتی خواهد بود آیا روابط را تغییر خواهد داد؟
طبیعتا این قطعنامه با هدف فشار بر ایران انجام شده است. تروئیکای اروپایی و آمریکا به دنبال این هستند که با تصویب این دست قطعنامه‌ها و افزایش تحریم‌ها همچون تحریم هواپیمایی ایران ایر و کشتیرانی ایران، ایران را در برنامه‌ی هسته‌ای خود مجبور به عقب نشینی کرده و او  را به پای میز مذاکره بکشانند و امتیازات بیشتری از ایران اخذ نمایند. 
این که تصویب این قطعنامه می‌تواند مسیر مذاکره میان ایران و غرب را هموار کند یا نه، می بایست گفت که این قطعنامه ممکن است که حتی منجر تیره‌تر شدن روابط ایران با آژانس و کشورهای غربی شود و سطح همکاری‌های ایران و آژانس را کمتر نماید. دستور رئیس سازمان انرژی اتمی ایران مبنی بر راه اندازی مجموعه‌ای از سانتریفیوژهای جدید و پیشترفته را نیز می‌بایست در همین چارچوب تحلیل کرد. لازم به ذکر ست که این قطعنامه در شرایطی تصویب شد که ایران نهایت همکاری را با آژانس در سفر آقای گروسی به ایران داشت و امکان بازدید از دو سایت فردو و نطنز را فراهم نمود. همچنین ایران پیش از تصویب قطعنامه امتیاز قابل توجهی را در مورد غنی سازی 60 درصد داد و اعلام نمود که بیش از مواد موجود، دیگر اورانیوم 60 درصد را انباشت نمی کند. با وجود همه ی این همکاری ها، این قطعنامه علیه ایران تصویب شد. لذا ممکن است که شاهد بازی با حاصل جمع صفر باشیم. 
ولی با این حال به نظر می‌رسد که راه گفتگوهای سیاسی میان ایران و تروئیکای اروپایی برای چشم انداز روند مسئله برای چند ماه آینده تا اکتبر 2025 فراهم بوده و طرفین به سمت یک توافق جدید حرکت کنند، ولی فعلا نمی توان چشم‌انداز دقیقی را متصور بود.

با توجه به سخنان آقای غریب آبادی پیش از تصویب این قطعنامه مبنی بر پاسخ ایران در صورت تصویب و سخنان اخیر آقای قالیباف چه پاسخی از سوی ایران صورت خواهد پذیرفت؟
همانطور که اشاره شد، دستور آقای اسلامی مبنی بر راه اندازی سانتریفیوژهای جدید و پیشترفته را می بایست اولین پاسخ ایران به صدور قطعنامه دانست. در نهایت می‌بایست گفت که احتمالا مذاکراتی شکل خواهد گرفت که نتیجه‌ی آن یا حصول یک توافق جدید خواهد بود یا ایران را به سمت اجرای پلن B سوق خواهد داد.
پلن B می تواند کاهش سطح تعهدات ایران در چارچوب پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای ( NPT) باشد  یا حتی در صورت پیچیده‌تر شدن وضعیت، ایران را به سمت تغییر در دکترین هسته ای سوق دهد.

روزنامه صبح  ساحل