اتصال چین-قرقیزستان-ازبکستان؛ پروژه قرن کلید می‌خورد

سیگنال مثبت

براساس گزارش تارنمای نیوز؛ در ۲۷ دسامبر ۲۰۲۴، ساخت و ساز راه آهن مورد انتظار چین، قرقیزستان و ازبکستان رسما آغاز شد. این پروژه بلندپروازانه که بیش از دو دهه مورد بحث و بررسی قرار گرفت، با مراسمی نمادین در روستای توش کوچو منطقه جلال آباد قرقیزستان افتتاح شد. در این مراسم صدیر جباروف، رئیس جمهور قرقیزستان، ژنگ شانجی رئیس کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی چین و جمشید خوجائف معاون نخست وزیر ازبکستان حضور داشتند. صدیر جباروف از اقدام برای آغاز ساخت این کریدور به عنوان یک نقطه عطف تاریخی استقبال و خط آهن جدید را پل استراتژیک بین شرق و غرب توصیف کرد. به گفته جباروف، این راه آهن به طور قابل توجهی مسیرهای حمل و نقل بین چین، خاورمیانه، ترکیه و اتحادیه اروپا را متنوع می‌کند و همچنین، رقابت لجستیکی کل منطقه را افزایش می‌دهد. در همین حال شوکت میرضیایف رئیس جمهور ازبکستان در پیام تبریکی تاکید کرد که این پروژه به احیای جاده باستانی ابریشم کمک می‌کند. این خط آهن جدید به طول ۴۵۴ کیلومتر، کاشغر (چین)، تورگارت، ماکمال، جلال آباد (قرقیزستان) و اندیجان (ازبکستان) را به هم متصل می‌کند. این پروژه شامل ساخت ۲۰ ایستگاه، ۴۲ پل و ۲۵ تونل به همراه ایجاد پایانه‌های لجستیکی و انبار است. پیش‌بینی می‌شود حجم اولیه حمل بار از این مسیر به حدود ۱۵ میلیون تن در سال برسد. در آینده قطارهای مسافری نیز در این مسیر تردد خواهند کرد. این خط آهن در نهایت با کریدور ترانس افغانستان ادغام می‌شود و دسترسی به خاورمیانه و از طریق ترکیه به بازارهای اروپایی را فراهم می‌کند. هزینه کل پروژه حدود ۵ میلیارد دلار برآورد شده که ۱.۳۴ میلیارد دلار تنها برای بخش قرقیزستان اختصاص یافته و چین متعهد به تامین مالی کامل بخش قرقیزستان از راه آهن است. شرکت پروژه ۲۴.۵ درصد مالکیت آن را به ازبکستان و قرقیزستان اختصاص خواهد داد، در حالی که چین ۵۱ درصد باقی مانده را کنترل خواهد کرد. این ساختار مالکیت بر نقش اقتصادی و سیاسی پکن در منطقه تاکید می‌کند.

پروژه قرن قرقیزستان

در قرقیزستان، از این راه آهن به عنوان «پروژه قرن» یاد می‌شود، زیرا فرصت‌های بی‌سابقه‌ای را برای این کشور فراهم می‌کند که از مدت‌ها پیش در حاشیه زیرساخت‌های حمل و نقل آسیای مرکزی قرار داشت. این راه آهن نه تنها درآمدهای ترانزیتی را افزایش می‌دهد، بلکه سرمایه‌گذاری خارجی و ادغام در یک بازار منطقه‌ای واحد را نیز تقویت می‌کند. در واقع، برای قرقیزستان که در حال حاضر فاقد شبکه ریلی توسعه یافته است، این پروژه می‌تواند آغاز دوره جدیدی از رشد اقتصادی باشد. این پروژه با اتصال شبکه‌های ریلی سه کشور، یک سیستم حمل و نقل یکپارچه ایجاد می‌کند که آسیای مرکزی را به خاورمیانه، اروپا و فراتر از آن متصل می‌کند. این توسعه به طور قابل توجهی اهمیت آسیای مرکزی را به عنوان یک مرکز لجستیکی کلیدی و دسترسی به مسیرهای دریایی از طریق چین را افزایش خواهد داد. با این حال، مسیر تکمیل راه آهن بدون چالش نخواهد بود. این مسیر مستلزم ساخت تونل‌های متعدد و پل‌های مرتفع است که بر پیچیدگی و جدول زمانی پروژه می‌افزاید. همچنین، تفاوت در گیج خطوط راه آهن بین کشورها مسائل را پیچیده‌تر می‌کند. باوجود این موانع، چین مصمم است که راه‌آهن را در سریع‌ترین زمان ممکن تکمیل کند و جباروف نیز برای یک جدول زمانی ۴ تا ۵ساله برای ساخت ابراز امیدواری کرده است. با این وجود، کارشناسان هشدار می‌دهند که بازه زمانی واقعی ممکن است بسیار طولانی‌تر باشد. برای قرقیزستان که دارای دومین نرخ فقر در آسیای مرکزی است، اهمیت این پروژه را نمی‌توان انکار کرد. انتظار می‌رود راه آهن به توسعه صنعتی، به ویژه در بخش معدن که سنگ بنای اقتصاد کشور است، کمک کند. همچنین، این پروژه باعث ایجاد مشاغل جدید، تحریک توسعه زیرساخت‌ها و جذب سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر خواهد شد. توسعه حیاتی دیگر ساخت مرکز تجاری و لجستیک ماناس در نزدیکی بیشکک است که توسط چین نیز تامین مالی می‌شود. این مرکز با هزینه ۴ میلیارد دلاری به عنوان یک مرکز اصلی برای ذخیره سازی، پردازش و حمل و نقل کالا عمل خواهد کرد. همچنین با راه آهن جدید ادغام و فرصت‌های اقتصادی بیشتری برای قرقیزستان ایجاد خواهد کرد. در حالی که مزایای اقتصادی آن غیرقابل انکار است، این پروژه همچنین نفوذ چین را در منطقه تقویت می‌کند. برخی از کارشناسان خطرات سیاسی بالقوه مرتبط با چنین همکاری نزدیک با پکن را گوشزد کرده‌اند. به باور تحلیلگران قرقیز اشاره می‌کنند، مزایای شرکت در این پروژه بسیار بیشتر از هرگونه چالش بالقوه است. چین مدت‌هاست که تعهد خود را به ثبات و توسعه آسیای مرکزی از طریق ابتکارات متعددی منطقه نشان داده است. جباروف در این مراسم ابراز اطمینان کرد که تکمیل راه آهن نماد احیای جاده ابریشم خواهد بود. وی تصریح کرد: من متقاعد شده‌ام که این پروژه نه تنها روابط بین مردم شرق و غرب را تقویت می‌کند، بلکه کمک شایانی به توسعه منطقه ما خواهد کرد.

نتیجه‌گیری

به طور خلاصه، پروژه راه آهن چین- قرقیزستان- ازبکستان احتمالا طرحی بیش از یک تلاش زیرساختی بوده و در آستانه تبدیل شدن به پیشرفت ژئوپلیتیکی برای آسیای مرکزی است. این منطقه که مدت‌ها در حاشیه رویدادهای تجارت جهانی قرار داشت، سرانجام خود را به عنوان پل مهمی بین بزرگترین اقتصادهای جهان قرار داد. همچنین، یکی از جنبه‌های مهم این مسیر جدید فراتر از ارتباط مستقیم آن با چین، اینکه اگر روابط بین روسیه و اروپا تشدید و ترانزیت از طریق بلاروس و روسیه به خطر بیفتد، می‌تواند به عنوان جایگزینی برای کالاهای چینی به سمت اروپا عمل کند.