نقش مسکوت‌مانده استخراج غیرمجاز رمزارز در ناترازی برق کشور؛ ذخیره مخازن نیروگاه‌های بـرق، صفر

لطفا خودتان را برای مخاطبان صبح ساحل معرفی بفرمایید.

   
جواد صباغ هستم و مدت بیست سال سابقه فعالیت در بخش بهره‌برداری نیروگاه برق را دارم و دانش‌آموخته مهندسی برق در مقطع کارشناسی و انرژی‌های تجدیدپذیر در مقطع ارشد هستم. همچنین به عنوان استاد دانشگاه صنعت آب و برق مشغول به فعالیت هستم.

موجودی ذخایر مفید گازوئیل نیروگاه‌ها در حال حاضر چقدر است؟

موجودی ذخایر مفید نیروگاه‌ها در حال حاضر در حداقل مقدار خود است. البته باید توجه داشت که میزان ذخیره نیروگاه‌ها در استان‌های مختلف متفاوت است. به‌طور مثال در استان تهران میزان ذخیره صفر است و تمام سوخت مایع تحویلی به نیروگاه‌های این استان روزانه مصرف می‌شود و عملا فرصت ذخیره در مخازن ایجاد نمی‌شود. بعد از استان تهران، نیروگاه‌های شهرهای شمالی به دلیل اینکه در انتهای شبکه سراسری گاز کشور قرار دارند؛ از کمترین میزان ذخیره سوخت مایع برخوردار هستند. در خصوص ظرفیت تولید گازوئیل پالایشگاه‌های کشور باید گفت که در حال حاضر کل ظرفیت تولید گازوئیل، روزانه 125 میلیون لیتر است که از این مقدار سهم نیروگاه‌ها 50 میلیون لیتر در نظر گرفته شده است و مابقی آن برای تامین سوخت سیستم حمل و نقل و دیگر مصارف، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورتی که در ایام سال این سهمیه روزانه به نیروگاه‌ها تحویل داده نشود و یا کمتر تحویل گردد؛ مانند سال جاری موجودی مفید ذخایر کاهش یافته و جبران آن کار مشکلی خواهد بود. همچنین طی برنامه‌ریزی صورت گرفته نیروگاه‌ها در شش ماه اول سال، باید از سوخت گاز برای تولید برق استفاده کنند. بر همین اساس، سهمیه سوخت مایع برای شش ماه دوم سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. چراکه با کاهش دما مصرف گاز خانگی افزایش می‌یابد و فشار گاز شبکه سراسری افت پیدا می‌کند. در نتیجه در شش ماه دوم سال از ذخیره سوخت مایع در نیروگاه، برای تداوم تولید برق استفاده می‌شود.

چرا ذخایر نیروگاه‌ها با کمبود مواجه شده است؟

بر اساس آمار رسمی اعلام شده از سوی وزارت نفت، موجودی ذخایر مفید گازوئیل نیروگاه‌ها در ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ برابر با یک میلیارد و ۸۱۰ میلیون لیتر بوده است که در مقایسه با زمان مشابه سال قبل (۱۴۰۲)، بیش از یک میلیارد و ۳۶۵ میلیون لیتر معادل ۴۳ درصد افت کرده است. برای این کاهش ذخایر دلایل مختلفی عنوان می‌شود که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم :
1.کاهش تحویل گازوئیل به نیروگاه‌ها: گازوئیل تحویلی به نیروگاه‌ها در شش ماه اول امسال نسبت به سال گذشته حدود ۳۰ درصد افت پیدا کرده است.
2. عدم استفاده از مازوت در تابستان: به‌دلیل مسائل زیست‌محیطی، در ماه‌های خرداد تا مهر امسال از مازوت در نیروگاه‌ها استفاده نشد. این امر منجر به مصرف بیشتر گازوئیل از ذخایر موجود شد؛ به‌طوری‌که اگر در این مدت روزانه ۱۰ میلیون لیتر مازوت مصرف می‌شد؛ ذخایر گازوئیل برای زمستان حدود ۱.۵ میلیارد لیتر افزایش پیدا می‌کرد.
3.افزایش مصرف برق در تابستان: گرمای بی‌سابقه در تابستان امسال باعث افزایش مصرف برق و در نتیجه افزایش مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها شد. این موضوع ذخایر گازوئیل را کاهش داد.
4.کاهش تحویل گاز به نیروگاه‌ها: به‌دلیل تعمیرات اساسی در پالایشگاه‌های پارس جنوبی، تحویل گاز به نیروگاه‌ها کاهش یافت که منجر به افزایش مصرف گازوئیل به‌عنوان سوخت جایگزین شد.
این عوامل در مجموع باعث کاهش ذخایر گازوئیل نیروگاه‌ها و بروز مشکلاتی در تأمین سوخت مورد نیاز برای تولید برق شده است.

قطعی‌های برق برنامه‌ریزی شده بخش خانگی، خرده فروشی‌ها و صنعت تا کجا ادامه دارد؟

بر اساس اظهارات مهندس ذبیحی، معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر، قطعی‌های برنامه‌ریزی‌شده برق در بخش‌های خانگی، خرده‌فروشی و صنعت طولانی نخواهد بود و با تحویل سوخت کافی و بازگشت شرایط به حالت عادی، که احتمالاً طی ۱۰ روز تا ۲ هفته آینده اتفاق خواهد افتاد؛ این قطعی‌ها متوقف می‌شوند. لازم به توضیح است که در حال حاضر نیاز مصرف برق کشور ۴۷ هزار مگاوات و ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌ها فراتر از این نیاز است؛ بنابراین، صنعت برق کشور به شرط تأمین سوخت کافی برای نیروگاه‌ها، مشکلی در تأمین برق ندارد. به عبارت بهتر ناترازی برق یک معادله چندمجهولی است و «ام‌المسائل» آن، ناترازی مالی است. اگر مشکل اقتصاد برق حل شود؛ مشکلات کاهش خواهد یافت. همچنین، برای رفع مشکل ناترازی برق درتابستان سال آینده سازوکارهایی مانند افزایش تولید برق خورشیدی و تجدیدپذیر با همکاری صنایع در نظر گرفته شده است.

میزان خسارت وارده به صنایع در اثر قطعی برق چقدر برآورد می‌شود؟

قطعی‌های برق در ایران خسارات قابل‌توجهی به صنایع وارد کرده است. 
بر اساس گزارش‌ها برآورد شده است که این قطعی‌ها سالانه بین ۵ تا 8میلیارد دلار به صنایع خسارت وارد می‌کنند. علاوه بر این با توجه به قطعی‌های گسترده برق در ایران تأثیرات منفی متعددی بر طرح‌های توسعه‌ای صنایع و احداث واحدهای جدید صنعتی دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1.  کاهش تولید و بهره‌وری: قطعی برق منجر به توقف خطوط تولید و کاهش ظرفیت تولید می‌شود. برای مثال، در صنعت فولاد، قطع برق باعث توقف کوره‌های ذوب و سرد شدن فلزات می‌شود که راه‌اندازی مجدد آن‌ها هزینه‌بر است.
2.  افزایش هزینه‌های تولید: استفاده از ژنراتورها و منابع جایگزین انرژی در مواجهه با قطعی برق، هزینه‌های اضافی را به صنایع تحمیل می‌کند. این امر می‌تواند قیمت تمام‌شده محصولات را افزایش داده و رقابت‌پذیری آن‌ها را در بازار کاهش دهد.
3. آسیب به تجهیزات و ماشین‌آلات: قطع ناگهانی برق می‌تواند به دستگاه‌ها و ماشین‌آلات صنعتی آسیب برساند و هزینه‌های تعمیر و نگهداری را افزایش دهد. این مسئله به‌ویژه در صنایعی با تجهیزات حساس، مانند نساجی، مشهود است.
4 . تأخیر در اجرای طرح‌های توسعه‌ای: عدم تأمین پایدار انرژی، سرمایه‌گذاران را نسبت به احداث واحدهای جدید صنعتی مردد می‌کند و می‌تواند به تعویق در اجرای پروژه‌های توسعه‌ای منجر شود.
5. کاهش اشتغال و افزایش بیکاری: توقف یا کاهش تولید به دلیل قطعی برق می‌تواند به تعدیل نیرو و افزایش نرخ بیکاری در مناطق صنعتی منجر شود.
6. اختلال در زنجیره تأمین: کاهش تولید در واحدهای صنعتی به دلیل قطعی برق می‌تواند زنجیره تأمین را مختل کرده و به تأخیر در تحویل محصولات به بازار منجر شود.
به ‌طور کلی، قطعی‌های مکرر برق می‌تواند توسعه صنعتی کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرده و برنامه‌های توسعه‌ای را تحت تأثیر قرار دهد.

نقش استخراج رمز ارزها در تحمیل خاموشی به مردم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

استخراج رمزارزها، به ‌ویژه در مراکز غیرمجاز، تأثیر قابل‌توجهی بر افزایش مصرف برق و بروز خاموشی‌ها در ایران داشته است. بر اساس گزارش‌ها، ایران جزء شش کشور اول در استخراج رمزارزها است که متأسفانه بخش عمده‌ای از این فعالیت‌ها به‌صورت غیرمجاز انجام می‌شود. بر اساس گزارش‌ها، حدود ۸۷٪ از استخراج رمزارزها در کشور به‌صورت غیرقانونی انجام می‌شود که این مراکز غیرمجاز با استفاده از برق یارانه‌ای، فشار زیادی بر شبکه برق کشور وارد کرده و منجر به خاموشی‌های گسترده شده‌اند. تاکنون بیش از ۲۲۲ هزار دستگاه استخراج رمزارز غیرمجاز با مصرف برقی معادل دو نیروگاه حرارتی بزرگ کشف شده است. این میزان مصرف برق، تأثیر مستقیمی بر ناترازی تولید و مصرف برق در کشور داشته و به خاموشی‌ها دامن زده است. در مقابل، مراکز قانونی استخراج رمزارز با دریافت مجوزهای لازم و استفاده از برق با تعرفه‌های غیر یارانه‌ای فعالیت می‌کنند و در زمان‌های اوج مصرف، فعالیت خود را متوقف می‌کنند تا به شبکه برق فشار وارد نشود. بنابراین، این مراکز نقش کمتری در بروز خاموشی‌ها دارند. مصرف برق دستگاه‌های رسمی استخراج رمزارز در کشور حدود ۸۵۰ مگاوات برآورد شده است. با توجه به سهم کمتر از ۳٪ مصرف برق استخراج رمزارزها در ایران، می‌توان نتیجه گرفت که این فعالیت‌ها تأثیر مستقیمی بر پایداری شبکه برق کشور ندارند. به‌طور کلی، فعالیت‌های غیرمجاز استخراج رمزارزها با مصرف بالای برق و استفاده از تعرفه‌های یارانه‌ای، نقش مهمی در تحمیل خاموشی‌ها به مردم داشته‌است. برای کاهش این تأثیرات منفی، نیاز به نظارت و برخورد جدی با مراکز غیرمجاز و همچنین ترویج فعالیت‌های قانونی در این حوزه است.
  

روزنامه صبح ساحل