روزه قضاوت

صبح ساحل، اجتماعی _ حتما این روزها شاهد تبلیغی در پخش شبکه‌های سراسری سیما بوده ایدکه مضمون آن پرهیز از قضاوت عجولانه درباره اطرافیان(شخصی که به تازگی بینایی اش را به دست آورده و بدبینی ترین پرسشها را درباره آ‌نچه دریک قاب نقاشی می بیند می پرسد) است. این مطلب به این موضوع از زاویه دیگری پرداخته اما باید گفت انصافاً پدیده قضاوت پددیه ایست که همه ما ایرانیان اگرنه قریب 99 درصد به آن دچار بوده و هستیم. قضاوت های اجتماعی ما اگرچه قدرت اثرگذاشتن بر زندگی اطرافیانمان را ندارد اما تاثیر آن برنحوه رفتار نگرش وتفکر ما درباره آنها بسیار قوی  و اثرگذار است.

اصولا این قضاوت همان است که باعث می شود به عنوان مثال اگر شخصی آشنایی در خیابان از مقابل ما رد شد و سهواً متوجه نشدکه برای سلام و احوالپرسی بایستید او را محکوم می کنیم به انواع واقسام اتهام ها نظیر بی ادبی یا قهر بودن  ومانندآن یا اگر تازه آشنایی که با فرهنگ دیگری دور از فرهنگ شهر و دیار ما به دلیل نا آشنایی با آداب و رسوم ما،درمعاشرت و در مراودات اجتماعی آنچه را ما پسندیده و واجب می دانیم رعایت نکرد بازهم به انواع اتهام ها در ذهنمان اورامحاکمه ودرنهایت حتی حکم صادر می کنیم وازآن پس براساس همان حکم خیالی با او رفتار می کنیم.ذکر این مثالها مارا به این نکته می رساندکه قضاوت همیشه ازانتظارات بر می آید و به تاثیر بر رفتار ما می انجامد.

قضاوتی که به تعداد انسانها می تواند قضاوت باشد. و از انتظار برآمده است ،انتظاری که به عواملی همچون تربیت، فرهنگ و آداب و رسوم خانوادگی قومی و حتی فردی هر شخص بستگی دارد. از آنجاکه انسانها برای زندگی اجتماعی شان قراردادهایی بنام آداب و رسوم راتدوین کرده اندو قرنها و سالها براساس آن رفتار کرده اند قضاوت آنها براین اساس شکل می گیردکه در موقعیت معین باید رفتار معینی از اشخاص سربزند.حال اگر شخصی مطابق آن انتظار تعریف شده در فرهنگ ما رفتار نکند نتیجه محکوم کردن و اتهام زدن به شخص مقابل است.در دنیای یکه روز به روزبرتنوع سلایق، گسسته شدن اجتماعات بزرگ، افزوده می شود وهرچه بیشتر افراد به فرد گرایی روی می آورندوحتی با جابه جایی های گسرتده از اجتماعات قبلی به اجتماعات جدید وارد می شوند با تحرک افراد و دور شدن از سنتهای گذشته انسان مدرنی سر برمی آورد که استانداردهای رفتارش را خود تعریف می کندو نه آداب و رسوم گذاشته اش.بسیاری از ما تمام مظاهر مدرنیت را به زندگی مان وارد کرده وحتی از بسیاری آداب سنتی دست کشیده ام اما عملکرد ذهنی مان هنوز همان انسان سنتی است  که اطرافیان را براساس خودمان و عادتهای خودمان می سنجیم.نتیجه این گونه رفتارها وعملکرد ذهنی جز این نیست که بخش عمده ای از فکر و وقت و انرژی انسانی که می تواند جهت رشد وتعالی خود وجامعه اش به کار گرفته شود، صرف قضاوت های غیر مستند سطحی وغیر واقعی و خیالی شده ونیز ریشه بسیاری آسیب های روحی و اجتماعی می شود کافی است اندکی به خود بیاییم وتجربه ها را مرور کنیم. چندبار مواردی که براساس شواهد خیالی با تفسیرهای نابه جا افراد دور وبر را محکوم کرده ایم وبعداز مدیت به اشتباه پی برده ایم رابه خاطر می آوریم.

قضاوت دربین ایرانیان امری بسیار شایع ومتداول است. قضاوت نسبت به رفت وآمد همسایه، مکالمات تلفنی  همکار، دیدارها وملاقاتهای دوخانواده و...ماه رمضانی که گفته می شود و همه می دانیم ماه تزکیه نفس وپرهیز از عادتهاو رفتارهای ناشایست است می تواند ازاین جبنه فرصتی برای پرهیز از قضاوتهای ناشایست یا اصلا به طور کلی قضاوت باشد. روزه ما روزه غیبت، روزه پرهیز از همه کارهای ناشایست و نیز روزه قضاوت باشد. واقعا آیا نمی توانیم همه آدم ها را ببنیم وقضاوتی نکنیم. کسانی راکه در طول روزمراوده ای کوتاه ومختصر داریم تنها از همان جنبه ای که با آنها سر وکار داریم ببنیم بدون آن که خوب  یا بد بودنشان را قضاوت کنیم.

قضاوت کردن عادتی است درماه که بدون آن که مبنای واقعی داشته باشد واقعیت زندگی ما را می سازد.چراکه همین عادت نحوه رفتار مارا با اطرافیان تعیین می کند. اینکه شخص غریبه چه لباسی پوشیده، چه مکالمه ای با تلفن همراهش داشته، شب تا چه ساعتی به خانه اش برنگشته ومانند آن برای یک انسان امروزی و مدرن هیچ معنایی ندارد جز اینکه اویک انسان است که استانداردها و نحوه رفتار اجتماعی اش را خودش تعیین می کند البته تا جایی که به آزادی وآسایش دیگری آسیبی وارد نکرده است.