دستورکار، از شورای سوم خارج شد

صبح ساحل، اجتماعی _ وقتی آمدند پیام آورسرزندگی بودند،باخود هیجان به ارمغان آوردند و امید،امیداز آن نوع که در دایره تنگ مدیریت متصلب از بین رفته بود، بنابراین پیامشان ازنوع اعتماد بود و دعوت از همه مخاطبان برای حضور داشتن در سرنوشت،سرنوشت شهر.آنها همانهایی بودند که قراربود مشارکت را به صورتی ملموس درزندگی مردم محقق کنند.مشارکت عموم در اموراجرایی ، برای اکثرمردم باورنکردنی بود و غریب یا شاید هم دوراز انتظار، آخربرای این راه آماده نشده بودند، پیکارهای تبلیغاتی چندانی هم از قبل اجرانشده بود، اما آنها قراربود همه این مقدمات را حین حضورشان فر اهم کنند. نمایندگان شوراهای اسلامی شهرها با ایده هایی بسیار تازه و نو برای ایجاد تحولی در زندگی شهروندان آمده بودند.

آمده بودند تا کم کم حس کنیم شهروندانی واقعی هستیم. آمده بودند تا ما را به بدنه اجرایی بسیاری از امور اجرایی از جمله شهر که در برگیرنده بسیاری جنبه های حیات انسانی است نزدیکتر کنند .آمده بودند تا مدیریت از گونه ای دیگر را به ارمغان آورند، مدیریتی که با مشارکت شهروندان صورت می گیرد. نمایندگان دوره های اول ودوم آمدند و رفتند.شورای شهر شکل گرفت و تثبیت شد. دو دوره ای که می توانست پایه گذار بسیاری از مقدمات برای فعالیت مقتدرانه و موثرشوراها در سالهای آینده باشد بدون تحقق چنین انتظاری به پایان رسید ودوره سوم شوراها هم کمتر از یکسال دیگربه پایان می رسد بی آنکه منجربه تثبیت جایگاه شورا و نهادینه کردن ملزومات یک شورای واقعی شده باشد. 

از اقدامات شورا در جلوگیری از فلان اتفاق و بهمان اتفاق تلخ در شهر شنیده ایم.اینها را مرورنمی کنم. اینها بدیهیات است و یا نه، اینها اتفاقاتی از سرتصادف است که به عنوان عملکرد خورانده می شود.اینها حوادثی است که عکس العمل می طلبد وگرنه اقدامی که شورایی باشد نه،نیست . خبری که از آغاز فعالیتی ابتکاری خبردهد به گوش نرسید. و اگر این اتفاق ها نبود شورای شهر چگونه مدعی می شد که سرنوشت شهر را به دست گرفته بود؟ اما یک سوال جدی آیا اصلا شورای شهر سرنوشت شهر را به مردمش سپرده است؟

 حقیقتا آنچه از اخبار می شنویم و چندسالی است می شنویم بیش از آنکه خبر اقدامات شورا ی شهر باشد عکس العملی است در رابطه با اقدامات جاری شهرداری یا نهایتا بازدیدهایی از برخی پروژه های شهر. انگارشورای شهر ابتکار عملی ندارد گویی دستورکار جای دیگری تعیین می شود و شاید هم اصلااین شورا دستورکاری ندارد و به روزمرگی دچارگشته است! این را از اخبار منتشره مربوط به این نهاد می توان فهمید. اخبار یا مربوط به نماینده ای خاص است که گاه تک خوانی می کندوگاه مخالف خوانی و یا حواشی شورا.(که البته روند این مخالف خوانی ها بیشتر به تبلیغ شبیه است تا مخالفت )نه اینکه اخبار موثر دیگری نباشد، البته که هنگام تدوین بودجه شهرداری و مثلا دفاع بسیار دلنشین از تخریب ساختمان قاچاق کالا و ارز شاهد اقدام ها یی قابل توجه بوده ایم، اما دریغا که اینها استثنایی است بر قاعده. بحث برسربودجه بندی هم بماند برای بعد. حتی از زاویه ای دیگر می توان گفت شورا حرکت برنامه دار و منسجمی که رنگ ابتکار داشته باشد را به اجرا در نیاورده است. تلاشها یی که مردم شاهد بودند یا فردی بوده یا نهایتا سه نفره و چهارنفره . حرکت جمعی اعضای شورای شهر را تنها در مقاطعی خاص و معدود شاهد بوده ایم. انرژی شورا هیچ گاه یک انرژی جمعی نبود، بنابراین عمدتا انرژیهای فردی ای بود که نتوانست جمع شود و رویه ای مشخص و آشکار درعمرشش ساله اش پیگیری کند. بی تعارف می توان گفت همین که شورایی طی این مدت طولانی نتواند اراده ای مبنی بر حرکتی منسجم و مبتکرانه در خود ببیند، می تواند خود را ناکام بخواند.

از سوی دیگرشوراها که قراربود نه تنها پل ارتباطی بلکه زمینه ساز ارتباط مستقیم مردم با مسئولان شهری و در نگاهی کلان تر حکومت و دولت باشند ، گویی تنها به ارتباطی جسته گریخته با مردم و تماسهای بیشتر با مسئولان و مقامات بسنده کرده است. گویا نزدیکی به اداره شهرها فقط به سالن شوراها محدود ماند و به محلات نرسید . به جای آنکه این شورا مردم را مستقیما درگیر امورشهری کند و رابطه با مسئولان را نزدیکتر ، نمایندگان شورا از مردم دورتر و به مقامات نزدیکتر شدند. طرفه آنکه صرفنظر از آندسته از شهروندان که به واسطه پیوندهای سببی و نسبی با نمایندگان شورا مستقیم و غیرمستقیم در ارتباط بوده و هستند، مسیرارتباط برای سایرشهروندان چندان تسهیل نگردیده است.

وظایف شوراها در یک دسته بندی کلی به دوگروه تقسیم می شود،بخشی که ناظر بر وظایف و عملکرد شهرداری است و با تشکیل شوراها این وظایف با نظارت و صلاحدید و با طرح وبرنامه های شورا اجرایی می شود و بخشی دیگر که به وظایف شوراها در رابطه با ایجاد زمینه های مشارکت و تشکیل نهادهای اجتماعی ، شناسایی مشکلات و کمبودها در  محلات مربوط است.

در گروه اول که با توجه به ساختار و تشکیلات موجود شهرداری ها ، زمینه تحقق وظایف فراهم و کافی است که اراده ای در این رابطه وجود داشته باشد، اما در گروه دوم با توجه به گستردگی شهرها و محلات و تنوع گروه های اجتماعی در شهرها که هیچگونه ابزارساماندهی مردم وجودندارد، بدون شکل گیری نهادهای اجتماعی(آنچنان که درقانون وظایف و تشکیلات شوراها قیدشده است) نمی توانند اراده ای مبنی بر انعکاس و شناسایی مشکلات وکمبودها را تحقق بخشند. درواقع در رابطه بین شهروندان و مسئولان شهری خلایی وجود دارد که سه دوره گذشته شورای شهرنتوانسته آنرا پرکند. چرا که این امر مستلزم ابزاری است به نام شورایاری ها. طرحی که سالهاست قرار است این خلا را جبران کند شورایاری است که علی رغم گذشت یک دهه از عمر آن در بسیاری شهرهای کشور هنوز در بندرعباس اجرایی نشده است. این طرح که می تواند نقش موثری در شکل گیری یک ارتباط منسجم ومنظم با شهروندان داشته باشد بی شک می تواند بیش از هر شعار و وعده ای که مبنی برکارآمدی شوراها و انتقال مدیریت شهر به مردم  باشد باور واقعی را در مردم ایجاد کند. شورایاری ها زیرساخت اجتماعی تعامل برای بهتر کردن محیط زندگی و ارتباط همدلانه بین شهروند و مسئولان شهری است. شورایاری ها موثرترین ابزار در تحقق حس تعلق شهروندی و باور به حضور شهروندان در عرصه اجرایی است. تشکیل شورایاری ها یعنی درگیرشدن شهروندان با طرحهای توسعه ای شهروبرنامه های شهری.شورایاری ها یعنی شناسایی مشکلات از نگاه مردم ، یعنی تسهیل گرارتباطات با مسئولان و شهرداری ها. بدون این طرح هرگونه ادعایی مبنی بر ارزیابی نمایندگان و شهردار از اولویت مردم دراجرای برنامه ها و رفع مشکلات محلات بی اعتبار است. تازمانی که این طرح اجرا نشود نه حس تعلق به شهر ایجادخواهد شد و نه تعارض شهروند- مسئول که در بسیاری محلات شاهد هستیم برطرف خواهد شد (نگاهی بیندازید به اقدامات تخریب کنندگان پله های برقی پل عابر و.. در گوشه و کنار شهر).

به مواردی استثنایی که مردم از طریق مکاتبات  و حرکتهایی خودجوش خود را به شورا و شهرداری نزدیک کرده اند مفتخر نباشید.

زمانی که مردم به دنبال مسئولان  باشند و ملتمسانه از آنها کاری بخواهند، مربوط به دوره ارباب رعیتی بود و بگذشت، عملکرد مناسب هرگونه نهاد اجرایی،انتخابی در قرن بیست و یکم آنجایی است که خود زمینه مشارکت آسان،بدون زحمت و بی دغدغه مردم را فراهم کنند. آری این نمایندگان و مقامات و مسئولانند که باید به دنبال شناسایی مشکلات و نگرانی های مردم و رفع آن باشند.