مدارس هوشمند را با الکترونیکی کردن اشتباه گرفتیم

 صبح ساحل ، اجتماعی - کارشناس فناوری اطلاعات و تحلیلگر مسایل آموزش و پرورش معتقد است مدارس هوشمند را با الکترونیکی کردن مدارس اشتباه گرفته ایم و برای همین در نهایت این اتفاق کارایی لازم را ندارد.پرنسیلا جهانگیری تحلیلگر مسایل آموزش و پرورش درباره طرح مدرسه هوشمند که چند سالی است در آموزش و پرورش مطرح می شود اما این روزها به صورت یکپارچه در کشور اجرا نمی شود به خبرنگار مهر گفت: بحث اهمیت آموزش های نوین و چند رسانه ای در امر آموزش به شکل بدیهی و ثابت شده درآمده است اما در کشور ما یا چنین طرح هایی اجرا نمی شود و یا با روش های علمی اجرا نمی شود و خالی از محتوای علمی است به طوری که شاید بتوان گفت تنها به صورت نمادین اجرا می شود و نتیجه اش این است که کارکرد ندارد و اصل هوشمند سازی را در امر آموزش زیر سوال می برد.وی ادامه داد: چند سال بودجه و هزینه شد تا درباره این موضوع تحقیق شود و ما دارای شاخص های مدونی در این زمینه شویم. اما هنوز اگر از مسئولان سوال کنید یک تعریف دو خطی از مدرسه هوشمند ارایه دهند، نمی توانند. موضوع فقط گریبانگیر آموزش و پرورش نیست بلکه من با وزارتخانه های زیادی سر و کار داشته ام که می خواستند هوشمند شوند و از سال ۸۲ به این موضوع ورود کرده ام اما از آنجا که این گستره بسیار پهنای زیادی دارد سازمان های ما بیشتر سر در گم می شوند و نهایتا نمی دانند به چه سمتی حرکت می کنند و همین می شود که ما مدرسه هوشمند را با الکترونیکی کردن مدارس و مجهز کردنشان به چند لب تاپ یا کامپیوتر اشتباه می گیریم و همان نسخه چاپی کتاب ها را حالا به صورت الکترونیکی ارایه می دهیم و فکر می کنیم مدارس هوشمند شدند.این کارشناس هوشمند سازی با بیان اینکه نمی توان همان محتوای کتاب های درسی را در همان ساعت های خشک و در همان سیستم سنتی مدارس ارایه داد و ادعای هوشمند سازی داشت، اظهار کرد: در مدارس ما حتی یک مهندس حضور ندارد، معلم های ما به تولید محتوا ورود نمی کنند چون نه وقتی برای این منظور برایشان در نظر گرفته شده است و نه حقوقی بابتش دریافت می کنند. تا محتوای ارایه شده در این مدارس تعاملی نباشد، فن آوری نه تنها کمکی به هوشمند سازی نمی کند که دست و پا گیر است مثل همان کاری که ما با سیستم اتوماسیون در اداره ها کرده ایم و در واقع راه حلی ارایه نداده ایم و کارها را زیاد کرده ایم چون افراد یکبار باید کار را الکترونیکی انجام دهند و یک بار هم دستی.مدرسه هوشمند تفکر تعاملی و خودگستری داردجهانگیری در توضیح بیشتر یک مدرسه هوشمند گفت: ما از کشور مالزی این سیستم را اقتباس کردیم و من از نزدیک سیستم آموزشی این کشور را مطالعه کردم. آنها هوشمند سازی را در چند سطح درجه بندی کرده اند. اول از مدارس چند رسانه ای شروع می شود که محتواهایی را غیر از راه شنیداری و از طریق دیداری و چند بعدی به دانش آموزان ارایه می دهند با میزان یادگیری آنها بالا برود. بعد مدارس پروژه محور دارند که اگر مطلوب باشد به سمت هوشمند شدن پیش می رود. حتی مدل های جدیدتری نیز در حال حاضر در برخی کشورها اضافه شده و شاخص های جدیدی مثل مدرسه انرژی یا فضای سبز و... را نیز به هوشمند سازی اضافه می کنند.وی ادامه داد: هر کدام از این مدل ها باید استانداردهایی داشته باشد و باید با مفاهیم روز در محتوا سر و کار داشته باشد. در واقع بعد زیر ساخت های مفهومی ارزشیابی در این مدارس بسیار مهم است. ما می خواهیم چنین اتفاق بزرگی را با یک اتاق و ۴ کامپیوتر تعریف کنیم. حتی معماری این مدارس طراحی دیگری می طلبد که شخصا روی معماری مدارس هوشمند کار کرده ام. دیگر اینکه نوع محتوای آموزشی در این مدارس حتما باید در فضای آموزشی ارایه شود و نباید برخی آن را با آموزش از راه دور و مجازی اشتباه بگیرند. در واقع اتفاقا بحث تعاملی بودن و اجتماعی بودن در این مدارس بسیار پر رنگ است به طوریکه در هر محله ای مدرسه هوشمند باشد نه تنها خانواده بلکه محله را تحت تاثیر قرار می دهد به عبارت دیگر کارایی را در حد محله گسترش می دهد.اتفاقا بحث تعاملی بودن و اجتماعی بودن در این مدارس بسیار پر رنگ است به طوریکه در هر محله ای مدرسه هوشمند باشد نه تنها خانواده بلکه محله را تحت تاثیر قرار می دهد به عبارت دیگر کارایی را در حد محله گسترش می دهداین کارشناس مسایل آموزش با بیان این موضوع که در چنین مدارسی اتفاقا مطلوب این نیست که هر دانش آموز یک کامپیوتر در اختیار داشته باشد بلکه ایده آل این است که گروهی از یک کامپیوتر استفاده کنند، گفت: در این مدارس بچه ها گروهی پروژه ها را جلو می برند. مهمترین فاکتور هم این است که هر دانش آموز متناسب با فضای ذهنی و علایق خودش رشد می کند به این معنا که محتوا آنقدر انعطاف پذیر است که در یک کلاس ممکن است دانش آموزی درگیری ذهنی روی مسئله ای در فیزیک داشته باشد و از طریق محتواهایی که در اختیارش گذاشته می شود جواب سوالش را پیدا کند و دانش آموزی دیگر درباره تاریخ. در نهایت میزان رشد هر دانش آموز نیز نسبت به خودش سنجیده می شود نه در یک کلاس و به طور کلی. پس در این مدارس نوع سوال و محتوا از هر دانش آموز به دانش آموز دیگر تغییر می کند.جهانگیری درباره نقش معلمان در چنین مدارسی نیز بیان کرد: در این مدارس معلمان دانای کل نیستند بلکه این توانایی را دارند تا به هر دانش آموز بنا به مسئله ای که برایش ایجاد شده محتوای مناسب را تهیه کند و در اختیارش بگذارد و به نوعی او را هدایت کند.باید پله پله جلو می رفتیموی ادامه داد: در انگلستان این موضوع مطرح است که در مراکز آموزشی همه در حال خود گستری هستند. معلم هم دانای همه علوم نیست اما به منابع غنی دسترسی دارد و به افراد کمک می کند سوال خود را پیدا کنند و ایده های مترقی داشته باشند. ما که یک خط از کتاب های درسی را نمی توانیم در تدریس از قلم بی اندازیم چگونه می خواهیم به این سمت حرکت کنیم؟ حتی در انگلستان این طرز فکر خود گستری را به دانشگاه ها نیز آورده اند. هر روز یک منبع جدید در هر موضوعی اضافه می شود و برای اینکه کسی که امروز از دانشگاه فارغ التحصیل می شود ۴ سال از علم روز عقب نباشد دنبال چنین ایده هایی مثل خودگستری هستند. برای همین می گویند ما به جای اطلاعات زیاد و به درد نخور باید حل مسئله را به فرد یاد بدهیم.ما باید از مدارس چند رسانه ای در کشور کار را آغاز می کردیم و پله پله جلو می رفتیم و در نهایت نیز محتوای درسی مهمترین فاکتور در طرح مدارس هوشمند استاین کارشناس در ادامه با انتقاد از تغییر سیستم آموزش ابتدایی مدارس ایران نیز گفت: ما در مدارس ابتدایی آموزش توصیفی را از فنلاند گرفتیم و جایگزین کردیم تا دانش آموزان با امتحان استرس نگیرند اما نمی گوییم در فنلاند آموزش درست اتفاق می افتد اما اینجا چون اینجا آموزش درست اتفاق نمی افتد ما آزمون را هم نمی گیریم و دانش آموز را به راهنمایی می فرستیم و در نهایت هم می گوییم سیستم ما کنکوری است و کلا یک مغلمه ای درست می کنیم که دانش آموز بیشتر استرس می گیرد. ما نمی توانیم سیستم خودگستری را در کشور پیاده کنیم بعد بگوییم باید کنکور بدهی.جهانگیری معتقد است ما باید از مدارس چند رسانه ای در کشور کار را آغاز می کردیم و پله پله جلو می رفتیم و در نهایت نیز محتوای درسی مهمترین فاکتور در طرح مدارس هوشمند است.وی در پایان گفت: ارزشیابی مدیریتی، زیرساخت ها و تفکر و سواد مدیران ما نسبت به سیستم هوشمند سازی که مثلا در فنلاند دارد اجرا می شود، بسیار انعطاف ناپذیر است و تنها با هزینه کردن بودجه و تبلیغ همان دستگاه سنتی تدریس را هم با چنین طرح هایی از بین می بریم و چون از هوشمند سازی که به شکل ناقص اجرا می شود نتیجه نمی گیریم نهایتا می گوییم به درد نمی خورد.