فعالیت‌های شیلاتی در استان هرمزگان توسعه می‌یابد

صبح ساحل ، اقتصادی - مسایل مختلف شیلاتی منطقه هرمزگان، با حضور شاپور کاکولکی، معاون صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات کشور ، مدیرکل شیلات استان هرمزگان و مجری طرح توسعه فانوس ماهیان، ائمه جمعه استان در دفتر آیت‌الله نعیم‌آبادی نماینده ولی‌ فقیه استان هرمزگان  بررسی شد.  

در این جلسه مباحث مختلف شیلاتی موردبحث قرار گرفت که موضوع فعالیت ناوگان صید صنعتی ترال کف کش با نقشی که در تخریب مناطق صیدگاه‌ها داشته و نظر به تجارب یکی از کشورهای همسایه و تخریبی که این ناوگان ترال کش از سه دهه گذشته بر زیستگاه‌های آبزیان خلیج‌فارس و دریای عمان بر سواحل ایران گذاشته و علیرغم تعدیلی که در کاهش این ناوگان صورت گرفته عمده موجبات نارضایتی این روزهای صیادان منطقه را ایجاد کرده است و نیاز است تا با تهیه تمهیداتی از سوی مجلس و دولت نسبت به تعدیل کامل آن‌ها اقدام نمود و آن‌ها را از سیستم صیادی کشور همچون کشور همسایه کویت خارج کرد.

ضروری است شیلات ایران موضوع را بررسی کند و در صورت صحت، این شرایط را تغییر دهد و گزارشی از بررسی و تصمیمات متخذه موضوع به این شورا طی هفته‌های آتی اقدام کند.هرچند که عدم ارائه مجوز صید در مناطق ساحلی منطقه خلیج‌فارس می‌تواند کار درستی باشد ولی این نکته را باید در نظر داشت که در حال حاضر عملا اگر هزار شناور مجوزدار داریم هزار و 300 شناور غیرمجاز هم وجود دارد.و لازم است برای اینکار فکری اندیشیده شود.

درهرحال دریا محل ارتزاق است و نیازمند بررسی بیشتر و نصمیم گیری دارد.در این بحث ذکر شد که صید غیرمجاز زیاد و کنترل آن‌ها نیز سخت است و مباحث متفاوتی می‌تواند به این شناورهای غیرمجاز مترتب باشد درخواست شد تا دریابانی، شیلات و سایر سازمان‌های متولی دریایی برای این موضوع راه‌حلی اساسی داشته باشند و نتایج را گزارش نمایند و برای شناورهای کشتی با مجازات بیشتری برخورد شود.

مطرح گردید آن‌هایی که واقعا صیاد هستند و شغل و آبا و اجدادی‌شان صیادی است و امرارمعاششان از همین راه است را شناسایی کنیم و مجوز دهیم و کسانی که شغل‌های دیگری دارند یا چند قایقی و چند لنجی هستند و یا شغل دیگری دارند و در کنار آن صیادی می‌کنند را مجوز ندهید.

مجوزها و موافقت اصولی‌ها

در خصوص صید فانوس ماهیان، گلایه ائمه جمعه از اینکه شناورها صرفا به افراد غیربومی و یا کارکنان بازنشسته خود شیلات واگذارشده، پرچم ایرانی داشته  و کشتی‌ها در اجاره افراد داخلی هستند؛ لازم است هر چه سریع‌تر عوامل ایرانی در جهت اشتغال بر روی شناورها بروند، آموزش و اشتغال نیروهای ایرانی، توسط شیلات و بخش خصوصی مطرح شد که شیلات قول داد با توجه به برنامه‌ریزی انجام‌شده و ازآنجایی‌که فن آوری این روش صید کاملا جدید و بروز است لازم است تا مدتی ایرانی‌ها در کنار ناخداها و ملوانان زبده آموزش‌دیده تا هدایت شناورها را به‌تدریج خود بر عهده بگیرند.

متأسفانه در ابتدای واگذاری موافقت اصولی برای این شناورهای فانوس ماهی، هیچ‌یک از بومیان منطقه استقبال نکردند و از خود همکاران بازنشسته شیلاتی و نیز ساکنین اهل بوشهر به استقبال این صید شتافتند که با توجه وضعیت فعلی و تقاضای استان مدت‌ها است، این مجوزها صرفاً به مردم بومی منطقه و بخصوص جاسک داده‌شده که همین روزهای اخیر نیز برای برخی آن‌ها اقدام شده است.

در آب‌های سیستان و بلوچستان نیز تحقیق برای یافتن صیدگاه‌های این آبزی شروع‌شده است. از طرفی دیگر صید تحقیقاتی با همکاری موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور در آب‌های بالای 400 متر عمق برای بررسی ذخایر احتمالی آبزیان آغازشده که در صورت مثبت بودن و وجود آبزی در این عمق مردم منطقه هرمزگان و سیستان و بلوچستان از این مجوزها بهره‌مند خواهند شد.مشکل ما در قشم این است که زمین‌ها خیلی محدود و مسئله منطقه آزاد و محیط‌زیست هم مطرح است. 

البته با توجه به طرح موضوع 400 هکتار زمین پرورش میگو و عدم توسعه و پیشرفت کار قرار شد شیلات استان و ستاد موضوع را پیگیری و گزارش کنند. ضمنا در این جلسه شیلات استان اعلام نمود که در مورد جزایر بیشترین توجه به هرمز و ابوموسی شده و در حال حاضر 140 قایق وجود دارد که اغلب مجوزهای اعطاشده برای قایق‌ها فروخته‌شده‌اند.مقرر شد بررسی وضعیت شیلاتی شرق هرمزگان با حضور مدیران ستادی و استانی، ائمه جمعه و نمایندگان مجلس به‌زودی با حضور در منطقه آغاز شود.

صید اختصاصی فانوس ماهیان

در این جلسه معاون صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران بابیان اینکه تولید 200 هزار تن ماهی پرورشی را برای پایان برنامه ششم توسعه داریم و اکنون 20 تا 25 هزار تن تولیدمان است و حدود 80 هزار تن قفس آماده توسعه داریم، اظهار کرد: یکی از مباحث مهم توسعه، صید فانوس ماهی است، این ماهی که عمدتا در منطقه هرمزگان وجود دارد یک ماهی انگشت قد با عمر حدود یک سال است در مناطق شرق هرمزگان بیشتر در جاسک و در مناطق ایران و دریای عمان ذخیره اصلی آن است.

شاپور کاکولکی تصریح کرد: با اشاره به اینکه مطابق برآوردی که اروپاییان و موسسه تحقیقاتی علوم شیلات کشور کرد اعلام نمود این ماهی ذخیره‌ای حداقل بالغ‌بر 3 میلیون تن در سال دارد و اگر 200 تا 300 هزار تن از فانوس ماهی برداشت شود به ذخیره آسیبی نمی‌رسد که تاکنون به 27 هزار تن صید فانوس ماهی رسیده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه چون فانوس ماهی در زنجیره غذایی از فیتوپلانگتون و موجودات تک‌سلولی گیاهی تغذیه می‌کند بهترین خواص زیستی را دارد، افزود:مقداری مدیریت فراوری آن سخت است و تا امروز از خارج کشور برای فراوری حدود پنج هزار تن فانوس ماهی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، این ماهی در حال حاضر کیلویی 500 تومان است.

کاکولکی بابیان اینکه در حال حاضر حدود 83 هزار تن طبق آمار پایان سال 96 ساردین و موتو صید می‌کنیم، حدود 20 هزار تن هم فانوس ماهی و روی‌هم‌رفته حدود 100 هزار تن صید ریز ماهی داریم که تا نیاز واقعی‌مان برای صنایع تبدیلی پودر ماهی که حداقل 800 هزار تن است فاصله بسیاری داریم، ادامه داد: بحث صنایع پسین آن‌هم مطرح است، مصرف انسانی آن‌هم در آینده می‌تواند باشد، فانوس ماهی در چرخه غذایی هم به‌تدریج می‌تواند وارد شود از این وضعیت درآمد و قیمت آن افزایش یابد و برای صیاد صرفه بیشتری داشته باشد.

این مقام مسئول بیان کرد: با تخلفات صیادی بخصوص برای شناورهای صنعتی ترالر و فانوس ماهیان ابلاغیه‌های متفاوتی داشته‌ایم و دست استان را در این خصوص کاملا باز گذاشته‌ایم تا هر شناوری بخصوص شناورهای بزرگ تخلف کرد و در محدوده خودش صیادی نکرد یا از ابزار غیرمتعارف استفاده کرد تا سه ماه شناورش را تعلیق کنند.

وی بابیان اینکه شیلات در حال حاضر بر روی تمامی 118 فروند شناور بزرگ سیستم جی‌پی‌اس و مونیتورینگ ماهواره‌ای نصب‌کرده است، اضافه کرد: تشکیل دادگاه ویژه جرائم شیلاتی از سوی قوه قضاییه به استان‌های ساحلی ابلاغ‌شده و عزیزان لازم است تا با پیگیری موضوع در تشکیل این دادگاه‌ها اقدام نمایند تا در برخورد با متخلفین دریا بخصوص شناورهای ترال کش اقدام عاجل به عمل آید.

کاکولکی در پایان گفت:در این جلسه تقاضا شد تا نمایندگان محترم مجلس نیز موضوعاتی مثل سخت و زیان‌آور بودن شغل صیادی، کاهش حق بیمه از 27 درصد به 17 درصد و مشمولیت 8 نفر به‌جای 4 نفر در لنج و 4 نفر به‌جای 2 نفر در قایق

فانوس ماهیان ، فرصت جدید در توسعه صید و صیادی 

مجری طرح توسعه پایدار صید فانوس ماهیان گفت : اگر به لنج‌ها و قایق‌ها مجوز نمی‌دهیم علت این است که ظرفیت محدود است و اینکه چرا درزمینه» فانوس ماهیان متمرکز شدیم این است که تنها فرصت جدید در توسعه صید و صیادی برای ما فانوس ماهیان است.

حسینی اضافه کرد: در خصوص فانوس ماهیان، اگر دریا را به دو قسمت آب‌های کم‌عمق و عمیق تقسیم کنیم، آب‌ها کم‌عمق وابسته به نور طبیعت است و آب‌های عمیق تاریکی مطلق دارد.

وی تصریح کرد: یعنی موجوداتی که در آب‌های عمیق نور گریز هستند، نمی‌توانند به آب‌های کم‌عمق بیایند و بالعکس، تصریح کرد: 670 هزار تن در  آب‌های کم‌عمق که صید می‌شود که از این مقدار 270 تن آن سطح زیان درشت و 80 هزار تن آن سطح زیان ریز هستند که با قایق و لنج و از شناورها سنتی برداشت می‌شود.

ایشان گفت امکان افزایش صید در آب‌های کم‌عمق وجود ندارد و افزایش مجوز صید سهم صید شناورهای سنتی را کاهش می‌دهد، اضافه کرد: آب‌های عمیق طبق فرمان امام راحل در سال 64 برای توسعه صید و صیادی به کار گرفته می‌شود و این رابطه بیولوژیکی و اکولوژیکی با آب‌های کم‌عمق وجود ندارد، به خاطر وجود سن کم این آبزیان ریز که فانوس ماهیان هستند، آن‌ها را چه برداریم چه  برنداریم از دسترس ما خارج خواهد شد.

حسینی بابیان اینکه فانوس ماهی به علت تولید نور فلورسانسی که خاصیت تولید نور در تاریکی آب‌های عمیق دارد مثل فانوس می‌درخشد و امکان برداشت آن با شناورهای کوچک حتی کشتی‌های کوچک وجود ندارد، اضافه کرد: سه و نیم برابر عمق 200 متر باید سیم بوکسل انجام شود یعنی 700 متر تور پایین رود و بتواند این آبزی را صید کند و به‌طورکلی نیاز به یک امکانات و مهارت خاص و فناوری جدیدی است که ظرف سه چهار سال اخیر توانسته‌ایم سرمایه، تکنولوژی و فناوری آن را به کشور بیاوریم. در حال حاضر در مسیر انتقال تکنولوژی و بومی‌سازی آن هستیم.

وی ادامه داد: 80 درصد این موضوع محقق شده و 20 درصد دیگر هم ظرف 3 تا 4 سال آینده با یک زمان‌بندی این انتقال تکنولوژی بومی نهایی خواهد شد. علت برداشت فانوس ماهی این است که پروتئین آبزیان که محدودیت‌هایی در آب‌های کم‌عمق دارد به‌اندازه همان 2.3 میلیون تنی است که بیومس این فانوس ماهیان است و در حال حاضر با حداکثر میزان قابل‌برداشت بسیار بااحتیاط و  حداقل با همین فضا برداشت 300 هزار تن در فاز نسخت را برنامه‌ریزی کرده‌ایم.

حسینی تصریح کرد: پرورش آبزیان می‌تواند صید و صیادی را از بن‌بست خارج کند و سیل متقاضیان صیادی را به این سمت گسیل دارد.این مقام مسئول بابیان اینکه برای این 100 هزار تن، 500 هزار تن ماهی نیاز داریم که پودر شود، اضافه کرد: در صورت رسیدن به این هدف تمام کارخانه‌های آرد ماهی (اگر فقط آرد ماهی تولید کنیم که در آینده استخراج پروتئین هم در برنامه است) خودکفا می‌شوند.

این مقام مسئول بیان کرد: امکان برداشت از عمق 200 متر با لنج هم وجود ندارد چه برسد به قایق، اضافه کرد:  امکان نزدیک شدن آبزیان آب‌های عمیق که از نور فراری‌اند در آب‌های کم‌عمق وجود ندارد و از این سمت هم مهاجرتی به آن سمت وجود ندارد؛ درواقع جمعیتی مستقل با اکولوژی و بیولوژی مستقل وجود دارد، گاهی کم شدن صید که به علت صید بی‌رویه، قاچاق، صید صیادان غیرمجاز، و ... ربطی به برداشت آبزیان آب‌های عمیق ندارد.

حسینی در پایان بابیان اینکه نیاز به 300 نفر نیروی جایگزین داریم که اگر بومی‌ها وارد گود شوند و کار را یاد بگیرند جایگزین خواهند؛ به کشتی‌هایی که ملوانان خارجی دارند هم الزام کردیم هرسال 20 درصد از ملوانانشان را ایرانی کنند، تصریح کرد: در مسئله تکمیل چرخه بحث خودکفایی را داریم یعنی در پرورش میگو، پرورش ماهی و آرد ماهی و تمرکز  برای برداشت فانوس ماهیان برای ما بسیار کمک‌کننده‌اند.در این جلسه معاون صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران با جمع‌بندی مباحث و موضوعات مطروح شده ، قرار شد که کمیته توسعه شیلاتی هر شهرستان تشکیل و ضمن تشویق مردم به تشکیل تعاونی‌های بومی هر منطقه، نسبت به فرآیندهای جدید شیلاتی از جمله اخذ مجوز صید پرساین، صید رشته قلاب با اخذ مجوز و توسعه ناوگان جهت صید در آب‌های شمال غرب اقیانوس هند، توسعه صیادی جزایر استان (از برنامه‌های در دست اقدام این روزهای شیلات که با استانداری هرمزگان در حال تدوین نهایی است)، تجارت بین‌المللی آبزیان، تأسیس شرکت فروش آنلاین ماهی و سایر آبزیان، تشکیل شرکت‌های خدمات صیادی از جمله توربافی، تعمیر تور، تهیه ادوات، تشکیل تعاونی‌های پرورش ماهی در قفس که استان هرمزگان پیشرو در کشور است، تشکیل تعاونی‌های پرورش میگو، تشکیل تعاونی‌های بخش پسین صید آیزیان از جمله صنایع پسین مصارف انسانی فانوس ماهیان، شهرک‌های شیلاتی و صنایع تبدیلی و ... اقدام لازم صورت گیرد و جلسات مستمری با حضور مدیران ستادی و استانی شیلاتی چه در منطقه یا در تهران به‌منظور تسریع در اجرا آن‌ها و اخذ مجوز و تسهیلات صورت گیرد.