05

آذر

1403


اجتماعی

06 خرداد 1397 09:33 0 کامنت

صبح ساحل ، اجتماعی - صبح ساحل//سامیه طهورنیان:حاشیه‌نشینی پدیده‌ای است که مردم با اسکان غیررسمی و بدون مجوّز گروه بزرگی از مردم در مکانی در کناره شهرها ایجاد می‌شود.

درحالی‌که در کشورهای پیشرفته اطراف شهر یک مکان مناسب جهت زندگی است در کشورهای درحال‌توسعه و جهان سوم این خود تبدیل یک بحران بزرگ محسوب شده است.

طبق آمارهای سازمان ملل، از هفت میلیارد جمعیت کره زمین، یک میلیارد آن حاشیه‌نشین هستند که این جمعیت 50 درصد جمعیت شهری کشورهای درحال‌توسعه را تشکیل می‌دهند.

اخیراً یک آمار تکان‌دهنده منتشرشده است که بزرگ‌ترین مکان‌های زاغه‌نشین یا حاشیه‌نشین در جهان را معرفی کرده است. برای مثال شهر ارانگی در کنار شهر کراچی پاکستان 2400000 نفر زاغه‌نشین دارد.

سرپناه این حاشیه‌نشینان به‌صورت آلونک، کپر، زاغه، حلب، گرگین (دارای دیوار معمولی ولی سقفی حصیری)، خشت و گل است.

دلایل به وجود آمدن آن‌ها:

پائین بودن درآمد قشر کم‌درآمد،

کمبود مسکن در شهرها، تفاوت‌های نژادی که موجب رانده شدن گروه‌های خاص در برخی شهرها و نواحی شده است،

نرخ بالای زادوولد و پایین بودن سن ازدواج.

 گرانی غیرمتعارف زمین شهری در کلان‌شهرها

 نگاه تمرکزگرای سیستم دولتی و مردمی و افزایش بیشتر امکانات به شهرنشینان و فراموش کردن روستاییان

- گسترش شکاف طبقاتی، به‌ویژه فقر و بیکاری و برنامه‌ریزی غلط و توجه نکردن به نیازهای پایه دیگر شهروندان

به دلیل شرایط ویژه و متفاوت این مناطق آن‌ها همیشه دچار بحران فرهنگی و اجتماعی و اخلاقی هستند. تصور کنید که در یک فضای آلوده و کم‌نور 12 نفر انسان باهم دیگر زندگی کنند.

قاچاق مواد مخدر، جنایت‌های مبتنی بر هیچ‌انگاری جامعه، رواج مشاغل کاذب غیررسمی، فقر مفرط اقتصادی، عدم وجود مهارت فنی، سطح پایین سواد که منجر به بدوی‌ترین شکل ممکن آموزش شده است.

معضلاتی چون بلوغ زودرس، گرایش شدید به اعتیاد به دنبال مشاهده مصرف عادی مواد مخدر در اطراف، رواج روسپی‌گری و هزاران مشکل دیگر.

حاشیه‌نشینی در ایران

حمد حسین اژدری (متخصص شهرسازی) در ایران 58 شهر دارای معضل حاشیه‌نشینی هستند. وزارت راه و شهرسازی ایران تعداد حاشیه‌نشینان در ایران را ۱۹ میلیون نفر اعلام کرد؛ یعنی از هر چهار نفر ایرانی یک نفر در سکونت‌گاه غیررسمی سکونت دارد و حاشیه‌نشین است.

البته به باور خیلی از کارشناسان و با استانداردهای جهانی آمار حاشیه‌نشینی در ایران بسیار بالاتر از آمار کنونی است.

اما در بین تمامی 48 شهر یادشده در ایران که با معضل حاشیه‌نشینی دسته و پنجه نرم می‌کنند، نام استان هرمزگان و در صدر آن شهر بندرعباس یادشده است.

طبق استانداردها 40 درصد جمعیت استان هرمزگان را حاشیه‌نشین‌ها تشکیل می‌دهند که در 15 سال گذشته بسیار رشد داشته است.

همچنین تقریباً 40 درصد از بافت شهر بندرعباس به‌شدت فرسوده است که همین معضل حاشیه‌نشینی را به کمربند شمالی شهر وارد کرده است...

حتی محله‌های اصلی شهر چون دو هزار، محله چاهستانی، شیر اول نیز با استانداردهای به‌شدت پایین‌شهری هستند و حتی ازلحاظ سازه‌ای نیز بسیار ناامن هستند.

هم‌چنین قرار گرفتن بندرعباس بر روی گسل زاگرس این شهر را در ردیف یکی از شهرهای زلزله‌خیز کشور قرار داده است. با وقوع زلزله بسیاری از بافت اصلی شهر و مناطق مرتبط با آن از بین خواهد رفت که با گسترش حاشیه‌نشینی میزان خسارات و تلفات قطعاً بیشتر خواهد شد.

البته زلزله تنها تهدید این شهر نیست. امنیت پایین اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین، نبود آب سالم، ریز گردها، برق‌دزدی، بیکاری، اعتیاد، بی‌سوادی، اخاذی و افزایش کودکان دوره‌گرد همه از مشکلات این مناطق هستند.

با افزایش خشک‌سالی و کمبود بارندگی در سال‌های گذشته و مهاجرت مردم شهرها و استان‌های هم‌جوار به سمت شهرهای بزرگ استان هرمزگان، این بحران رو به وخامت خواهد گذاشت.

برای مثال در سال‌های گذشته بسیاری از روستاهای استان سیستان و بلوچستان و کرمان به دلیل بی‌آبی و نبود امکانات زندگی به استان هرمزگان مهاجرت کرده‌اند.

همچنین مردم روستاهای بی‌آب استان هرمزگان نیز به سمت شهرهایی چون میناب، بندرعباس و حاجی‌آباد سرازیر شده‌اند؛ که این مهاجرت کنترل نشده امنیت شغلی و اجتماعی دیگر شهروندان را نیز به خطر انداخته است.

در سطح جهانی راه‌کارهای زیادی جهات مقابله با حاشیه‌نشینی ارائه‌شده است از تخریب این مکان‌ها گرفته تا توانمند کردن ساکنین و حتی تشویق سرمایه‌داران به سرمایه‌گذاری در این نقاط.

اما بنا بر گزارش کار شناسان داخلی برخورد قهری با این ساکنین جواب نداده است. بهروز اکرمی، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری هرمزگان با تأکید بر اولویت معضل حاشیه‌نشینی در هرمزگان و بندرعباس اظهار داشت: این معضل با اقدامات مقطعی و ضربتی برطرف نمی‌شود چراکه باید برای مردمی که در این مناطق به‌اجبار زندگی می‌کنند فکر اساسی و ریشه‌ای کرد.

پیدایش بندرهای آزاد در هرمزگان باعث مهاجرت سیر کثیری از مردم به اطراف شهرها شد. اقتصادی که بر پایه واردات در این مناطق شکل گرفت و به‌جای توسعه اقتصادی، قاچاق، فرار مالیاتی و اقتصاد بر پایه مصرف را شکل داد. با افزایش قیمت دلار و کم شدن معاملات و واردات و فرار سرمایه از منطقه ما قطعاً شاهد رشد بیکاری فزاینده خواهیم بود.

 

 

 

دیدگاه ها (0)
img