تقدیر سر پیری از مِه چه شوات آخر؟

صبح ساحل ، هنری - اینک هزار سال گویی از اولین نگاه عاشقانه ما می گذرد، آری عزیز؛ یک لحظه بدون تو بدون قرنی شقاوت تنهایی است.

 ابراهیم منصفی (1376-1324) از آغازگران شعر نو در هرمزگان بود که با بهره‌گیری از فرهنگ اقلیمی و گرایش به شعر زمانه، نقش مهمی در فرهنگ و هنر مردمی و شعر و موسیقی جنوب ایفا کرد.

امروز 16 آذر سالروز تولد این هنرمند فاخر و تکرار نشدنی استان هرمزگان است.

رامی از اولین شاعرانی بود که راه و رسم شعر نیمایی را در هرمزگان گسترش داد؛ به‌گونه‌ای که پس از مرگش، او را «نیمای جنوب» نامیدند.

او همچنین توانست با اتکا به گویش محلی و رویکرد به موسیقی جهانی، راه بکر، زیبا و پرتوانی را در ترانه‌سرایی بگشاید.

آثار منصفی از آغاز موج نو ادبیات در نشریاتی چون «خوشه» به سردبیری احمد شاملو، « آبنوس»، «تماشا»، مجله‌ی «موسیقی» و همچنین در گفت‌وگوهای سیروس طاهباز با شاعران نوپرداز جنوب در مجله‌ی «فردوسی» به چاپ رسیده است.

می‌گویند هرمزگان را می‌توان در ترانه‌های ابراهیم منصفی لمس کرد. او نسل در نسل، جوانان و مخاطبین تازه‌ای را گرد آثارش جمع می‌کند و موسیقی‌اش به‌عنوان یکی از نادرترین نمونه‌های موسیقی مردمی، سرشار از مفاهیم انسانی، عشق، رنج و سرمستی است.

علی باباچاهی (شاعر، نویسنده و محقق) هم یکی از قوی‌ترین جنبه‌های هنری ابراهیم را ترانه‌هایش می‌داند و می‌گوید: «این آثار از احساسات عمیق انسانی برخوردار است. او شناخت زیادی از فرهنگ، مردم و خرد جمعی و خاطرات نهفته تاریخی ما داشت که آن‌ها را به‌صورت کاملاً نو و تازه بیان کرده است.

منصفی هم مثل اکثر هنرمندان خارج از پایتخت کارش را با دل‌بستگی به موسیقی محلی آغاز کرد ولی به‌جای تکرار نغمه‌های اجدادی و استفاده از سازهای محلی، دست به گیتار برد اما همچنان گویش محلی را در اشعار خود نگاه داشت تا در همه ترانه‌هایش استعداد و قدرت ادراک و ذوق آفریننده را بشنویم و حس کنیم.

با تمام این احوال چه حسرت‌انگیز است که او در پنجاه‌ودوسالگی از دنیا رفت و نخستین آلبوم ترانه‌هایش، ده سال پس از مرگش منتشر شد!

 هرمزگان از زبان رامی 

به‌تمامی نقاط جهان معرفی شد

یک پژوهشگر فرهنگ و هنر استان هرمزگان گفت: ابراهیم منصفی در شناساندن هرمزگان به‌تمامی اقصی نقاط جهان اقدامی کم‌نظیر بوده است.

سید علی حسین افزود: استان هرمزگان همیشه به‌واسطه جغرافیای اقلیمی معروف به آخر خطر بوده است اما در عرصه فرهنگ و هنر با توجه به بروز زیست نابغه‌هایی همچون نصروک و ابراهیم منصفی راه معرفی خود را از طریق موسیقی و شعر آغاز کرده است.

وی تصریح کرد: ابراهیم منصفی باهوش و نبوغ ذاتی خود در عرصه ادبیات با بهره‌گیری از ادبیات جهانی با حداقل کار موسیقی اشعار محلی هرمزگان را به کشور بشناساند و در اقصی نقاط کشور و حتی جهان از اشعار و ترانه‌های رامی در حال حضار استفاده می‌شود.

حسینی در پایان عنوان کرد: برگزاری همایش‌ها و فستیوال‌های مختلف با نام زنده‌یاد منصفی نشانه اوج کار این هنرمند ارزنده بوده است و در واقع هرمزگان از زبان این هنرمند به‌تمامی نقاط جهان معرفی‌شده است.

زنده‌یاد منصفی را

می‌توان شاعری جهانی معرفی کرد

یک فعال رسانه‌ای در حوزه فرهنگ و هنر گفت: امروزه دیگر مرزهای افتخار به منصفی از کشور خارج‌شده و هنرمندان خارجی به خواندن ترانه‌های منصفی به خود می‌بالند.

عباس رفیعی  افزود: فکر می‌کنم با توجه به گذشت بیست سال از درگذشت این هنرمند، رامی دیگر از محدوده هرمزگان و حتی کشور خارج‌شده است و امروز پا را فراتز از یک شاعر ملی گذاشته و امروز شاهد هستیم، ترانه‌های منصفی در کشورهای خارجی توسط هنرمندان خارجی اجرا می‌شود و این موضوع باعث افتخار ماست.

وی ادامه داد: بعد از گذشت این مدت منصفی به ابعاد تازه‌ای رسیده و می‌توان او را شاعری جهانی معرفی کرد و باید اطمینان داشت هرچه زمان بگذرد، وی بیشتر شناخته‌شده و ابعاد تازه‌ای پیدا می‌کند.

رفیعی تصریح کرد: در این راه شاید بسیاری افراد زحمت کشیدند که منصفی را به‌جامعه معرفی کردند همچون حسام نقوی که بدون ادعا و چشمداشتی در این سال‌ها تلاش بسیاری برای برگزاری سالگردها و انتشار آثار منصفی داشته است.

 همیشه برادرم در دلم جای دارد و

هیچ‌گاه  فراموش نمی‌شود

خواهر زنده‌یاد ابراهیم منصفی گفت: به‌واقع لطف مردم نسبت به رامی با هیچ تشکری جبران نمی‌شود و نمی‌توان قدردان زحمات هواداران بود.

فاطمه منصفی  افزود: خاطرات فراوانی با برادرم دارم و بیشتر از تمامی خانواده با ابراهیم ارتباط داشتم.وی ادامه داد: در آن زمان ماشین در استان هرمزگان وجود نداشت و ابراهیم هرروز با دوچرخه مقابل درب منزل دوستم به دنبالم میامد و همواره مرا به خانم می‌رساند که هیچ‌گاه این خاطره از ذهنم بیرون نمی‌رود.

منصفی تصریح کرد: همیشه برادرم در دلم جای دارد و هیچ‌گاه فراموش نمی‌شود و همواره فرزندانم به داشتن چنین هنرمندی در خانواده به خود می‌بالند.

وی اضافه کرد: روز قبل از فوت برادرم، باهم تماس تلفنی داشتیم که متأسفانه عمرش قد نداد همدیگر را ببینیم و به‌واقع نبودش برای بنده همیشه دردناک بوده و هست.

خواهر زنده‌یاد ابراهیم منصفی در پایان در خصوص استقبال مردم از رامی، عنوان کرد: همواره مردم به برادرم لطف داشته و دارند و نباید از زحمات هنرمندانی همچون حسام نقوی و مسعود پاکدامن به‌راحتی عبور کرد که در زنده نگاه‌داشتن یاد ابراهیم منصفی از هیچ زحمتی دریغ نکرده و همواره مدیون و شرمنده مردم هستیم.

رامی در زمان حیاتش

قدرش را ندانستند و تنها بود

برادر زنده یاد ابراهیم منصفی گفت: در زمانی که برادرم در قید حیات بود چندان توجهی به این هنرمند نشد و قدرش را ندانستند و تنها بود.

مجید منصفی افزود: برادرم خودش خاطره بوده و هست و در سال‌های آخر زندگی‌اش که در بندرعباس زندگی می‌کرد و هرروز باهم ملاقات داشتیم و ترانه‌هایش را برایم اجرا می‌کرد.

وی خاطرنشان کرد: رامی به‌واقع چون برای دلش می‌خواند در دل مردم جا دارد و همواره مورد لطف مردم بوده هست گرچه در زمانی که در قید حیات بود چندان توجهی به این هنرمند نشد و قدرش را ندانستند و تنها بود.

منصفی تصریح کرد: هرچه نسل‌های جدید رشد می‌کنند پی به وجود ابراهیم منصفی می‌برند و از اینکه پس‌ازاین مدت هرروز شاهد مطرح‌شدن برادرم هستم، به خود می‌بالم.

 تأثیرگذاری منصفی بر هیچ‌کس پوشیده نیست

یک فعال عرصه فرهنگ و هنر استان هرمزگان گفت: منصفی در هرجایی از خود ردپایی گذاشته توانسته تحولی ایجاد کرده است.

منصور نعیمی افزود: زنده‌یاد منصفی چهره‌ای شاخصی در ادبیات و موسیقی هرمزگان است و هم در زندگی و هم پس از درگذشتش به‌عنوان هنرمندی محبوب شناخته می‌شود و همچنان باقی‌مانده و حتی افزون‌تر شده است.

وی خاطرنشان کرد: تحولی که زنده‌یاد منصفی در زمینه شعر نو یا سپید در استان هرمزگان ایجاد کرد شاید بی‌بدیل باشد و حتی در زمینه ترانه‌سرایی بی‌نظیر بوده است و جز کسانی است که موسیقی هرمزگان را متحول کرد بدون شک زنده‌یاد منصفی بوده و امروزه هر خوانندگی دوست دارد یک اجرا از رامی داشته باشد.

نعیمی بابیان اینکه تأثیرگذاری منصفی بر هیچ‌کس پوشیده نیست و همگی بر آن اذعان دارند، اظهار کرد: منصفی در هرجایی از خود ردپایی گذاشته توانسته تحولی ایجاد کرده است.

وی تصریح کرد: از جمله معروف‌ترین برنامه‌های صداوسیمای مرکز خلیج‌فارس برنامه «هنروران» بود و جز برنامه‌های پرطرفدار آن زمان تلویزیون بود که مخاطبانش هر هفته منتظر آغاز برنامه بودند.

این فعال فرهنگ و هنری اضافه گرد: بعدها فیلم مصاحبه من با منصفی در کمال تعجب در بین مردم پخش و ندیدم فردی که بگوید این گفت‌وگو را ندیده است و حتی بنده را هم به‌واسطه همان مصاحبه بسیاری از افراد می‌شناسند.

وی بیان کرد: آن مصاحبه تنها گفت‌وگوی جدی با زنده‌یاد منصفی بود و به‌واسطه شناختی که از وی داشتم و از کودکی باهم در ارتباط داشتیم، گفت‌وگوی جالبی بود و همگان از آن مصاحبه نیکی یاد می‌کنند.

52 سال زندگی پر از سرگشتگی منصفی، اگرچه پر از تلخی و دشواری بود اما آنچه در موسیقی کشورمان به‌جا گذاشته، مثل هر هنرمند بزرگ دیگری، قطعاً تا سال‌های سال به یادگار خواهند ماند.

تمام کسانی که ابراهیم منصفی را از نزدیک می‌شناختند معتقدند که او زندگی عجیبی داشت که در خلق آثارش تأثیر بسزایی داشته است.

این تأثیر تا حدی بوده که اگر نوع دیگری زندگی می‌کرد و این‌همه تلخی و رنج را در زمان حیات خود تجربه نمی‌کرد، این ویژگی‌ها در اشعار و ترانه‌هایش متبلور نمی‌شدند.

در میان آثار او، ترانه «مردن مردانه» هم یکی از ده‌ها ترانه‌ای است که می‌توان گفت به خودش ارجاع دارد؛ ترانه‌ای سرشار از تلخی و حسرت که در بخش پایانی آن می‌گوید: "تقدیر سر پیری از مِه چه شوات آخر؟ یا زندگی بِختِر یا مردن مردُنه"/ایسنا