یک پایان تلخ برای شروعی شیرین

صبح ساحل ، اجتماعی - سامیه طهورنیان//ده سال از ساخت درباره الی  یکی از فیلم‌های بلند اصغر فرهادی می‌گذرد؛ فیلمی که حتی بسیاری از کارشناسان داخلی و خارجی، آن را آغازکننده یک جریان رئالیسم در سینمای ایران می‌دانند همانند سینمای مهرجویی.وقتی درباره الی ساخته شد مردم فرهادی را با فیلم‌های مطرحی چون «فروشنده» یا «جدایی نادر از سیمین» می‌شناختند.

این چندین فیلم‌نامه خوب در کارنامه‌اش داشت ازجمله ارتفاع پست و یا یک فیلم کاشانه‌ای بسیار خوش‌ساخت چون چهارشنبه‌سوری. درواقع می‌توان گفت که این درباره الی بود که فرهادی را فرهادی ساخت.

پای او را به جشنواره بزرگی چون برلین و کن باز کرد حتی تا جایی که سینمای ایران را به اسکار برد.درواقع می‌توان گفت که درباره الی یک نقطه برای شکوفا شدن سینمای ایران در عرصه بین‌الملل بود.

بسیاری از منتقدان داستان درباره الی را یک ساختار کاملاً خطی می‌دانند که در آن درام با افت‌وخیز شدیدی همانند دریایی که در کنار آن داستان گم‌شدن اتفاق می‌افتد، پیش می‌رود.درواقع می‌توان گفت که سکانس‌هایی فیلم فرهادی پر از لحظات فرار زندگی روزمره است و اینکه فرهادی هنوز از معدود فیلم‌سازانی است که این‌چنین عاشق جنایات مینیاتوری شهروندان قانون‌مدار و اعضای سربه‌زیر طبقه متوسط است.

قضاوت، اتهام، دروغ، خیانت، تردید، شجاعت همه و همهٔ موارد با فرهادی عالی به تصویر کشیده می‌شود بهر روی در حق این فیلم که سینمای ایران را تکان اساسی داد جفاهای بسیاری شد. درحالی‌که فیلم از وزارت ارشاد پروانه نمایش داشت و در برنامه اکران نوروز بود و حتی با گروه سینمایی آفریقا قرارداد بسته بود به دلایل ناشناخته‌ای از اکران آن‌که قرار بود ۲۸ اسفند ۱۳۸۷ صورت گیرد، جلوگیری شد و که کسانی که بلیت این فیلم را پیش‌خرید کرده بودند به این اقدام غیرمنتظره اعتراض کردند.

گفته می‌شد دلیل این اقدام، اکران «اخراجی‌ها» ساخته مسعود ده‌نمکی برای ایام نوروز بوده است. این فیلم، سرانجام در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۸۸ اکران شد.دیگر تقریباً همه می‌دانند که درباره الی یک گرته‌برداری از فیلم تحسین‌شده آنتونیونی، یعنی ماجرا است. فرهادی در درباره الی، با اقتباس از یک اثر خارجی، فضای بومی و فرهنگ ایرانی را به نمایش می‌گذارد و نشان می‌دهد که یک اقتباس درست چگونه باید باشد.

البته همین گرته‌برداری، باعث شد خیلی‌ها فرهادی را متهم به کپی‌برداری کنند، اما همان خارجی‌ها، با دیدن درباره الی انگشت‌به‌دهان ماندند و این اقتباس را ستودند. دیوید بوردل، منتقد و مؤلف شناخته‌شده سینمایی، درباره الی را یک شاهکار خواند و درباره این فیلم چنین نوشت: نمی‌توانم فیلم دیگری را به یاد بیاورم که آن‌قدر عمیق به خطرات دروغ گفتن برای تخفیف غم و اندوه کسی پرداخته باشد.

همچنین بعد از تمجید رابرت دنیرو از این فیلم و دعوت برای حضور در جشنواره ترابیکا، مایکل مور کارگردان مطرح آمریکایی، درخواست نمایش این فیلم را در جشنواره‌اش اعلام کرد.

فیلم درباره الی در سال ۲۰۱۵ در آمریکا به نمایش درآمد و در فهرست ۱۰ فیلم برتر سال ۲۰۱۵ میلادی توسط جک کویل منتقد سینمایی خبرگزاری آسوشیتدپرس قرار گرفت.

همچنین این فیلم در چندین کشور به نمایش درآمده است و تا امروز نیز مردم درباره این فیلم می‌نویسند و صحبت می‌کنند.

در پایان فیلم ندانستیم او المیرا بود الهام بود الناز بود النا یا هر اسم دیگری، فقط دانستیم که او یک انسان بود که هیچ‌گاه در موردش قضاوت درست صورت نگرفت آن‌هم از سوی کسانی که نمی‌شناختن و الی را راه‌حلی برای بحران‌های درون خود می‌یافتند.

فرهادی برای درباره الی موسیقی متن نگذاشت و از صدای دریا استفاده کرد. دریا هم نقش موسیقی ملایم و هم نقش موسیقی تند با هیجان فزاینده و گاه دل‌خراش را در این فیلم دارد.

دریا نه خوب است و نه بد.چون هیچ‌چیز مطلق نیست؛ و صدها جزییات دیگر در مورد این فیلم می‌توان نام برد. حقیقتی که تماماً این فیلم رو پوشش می‌داد نیز همین بود. هیچ‌چیز مطلق نیست.