مسیری جدید از آفریقا تا هرمزگان

کشورهای آفریقایی را  شاید با فقر و جنگ‌های داخلی و قبیله‌ای بشناسیم، شاید هم برخی تصاویر زیبا از مراتع و جنگل‌های بکر آفریقایی را به یاد داریم اما آفریقا فارغ از مشکلات بسیارش در حال تحول بزرگی است.

کشورهای آفریقایی برای بهبود دسترسی کودکان به آموزش ابتدایی تلاش زیادی تا به امروز کرده‌اند، اما کارهای قابل توجهی دیگری در این منطقه در حال انجام است. امروزه، 32.6 میلیون کودک در سن ابتدایی و 25.7 میلیون نوجوان در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، قادر به رفتن به مدرسه نیستند.

جدا از این معضل های بزرگ اجتماعی آن، کیفیت آموزش و پرورش نیز بسیار پایین است. بسیاری از دختران هنوز در دو راهی سنت و مدرنیته مانده‌اند. تمامی این موارد برای ما هرمزگانی‌ها هم چیز عجیبی نیست. تنها در بندرعباس با کمبود هزار و صد کلاس درس مواجه هستیم. این را مقایسه کنید با شهرهای بسیار کم درآمد و یا حتی شهرستان‌های کوچک و  بسیار محروم استان. به احتمال زیاد ارقام در قیاس با جمعیت در این مناطق بدتر است.

اما به آفریقا برگردیم. بسیاری از روشنفکران و صاحبان فکر در آفریقا منتظر کمک‌های خارجی و داخلی نماندند و با ایده‌های ساده از طریق تکنولوژی، آموزش ارزان اما باکیفیت را به سیستم آموزشی کشورهای آفریقایی تزریق کرده‌اند.

در واقع فناوری را به عنوان بخش بزرگی از راه حل در نظر گرفته‌اند. آن‌ها این طرح را انقلاب دیجیتال در آموزش آفریقا نام نهاده اند.

مطالعات انجام شده توسط آژانس توسعه فرانسه (AFD)، آژانس بین المللی کار و امور خارجه فرانسه (AUF)، نارنجی و یونسکو نشان می‌دهد که فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش بسیار کم هزینه و با ارزش افزوده بسیارکم می‌تواند در اختیار دانش آموزان قرار بگیرد و هم کمک بزرگی باشد به معلمان که با حداقل امکانات در حال تدریس هستند.

حتی تکنولوژِی می‌تواند به کسانی که از آموزش حذف شده‌اند کمک شایانی بکند. مردم محرومی که در مناطق دور افتاده توان دسترسی به آموزش را ندارند. برخی از دولت‌های آفریقایی با  گذاشتن تبلت های ارزان قیمت در اختیار دانش آموزان وعرضه کردن اینترنت‌های ماهواره‌ای به بخش‌هایی که زیرساخت آموزشی ندارند، آموزش و پرورش خود را دچار تحول کرده‌اند. حتی دور افتاده‌ترین نقاط خود را تحت پوشش شبکه‌های 3 جی و 4 جی قرار داده‌اند.

استفاده از چنین زیر ساخت‌هایی نه تنها آموزش و پرورش، بلکه توسعه اجتماعی و اقتصادی و حتی بهداشت منطقه را نیز ارتقا می‌دهد. برای مثال در مواقع بحرانی و یا هشدارهای پزشکی، به جای انتظار برای رسیدن نیروهای متخصص، توصیه‌ها و هشدارهای بهداشتی مدام از طریق رسانه‌های دیجیتال برای مردم ارسال می‌شود.

این تغییرات مثبت را می‌توان در زمینه کشاورزی مناطق آفریقایی که دچار انقلاب دیجیتال شده‌اند را هم دید. در بسیاری از مناطقی که ساخت مدرسه  یا آموزشگاه برای کودکان صرفه اقتصادی ندارد، دولت تنها با تجهیزات چند لپ تاپ و تبلت و یک معلم ، وضعیت را بهبود بخشیده است.

حتی از سال 2005 در افریقا پروژه‌ای به نام one laptop per child یا همان هر کودک یک لپ تاپ اجرا شده است که به بسیار موفقیت آمیز بوده است. این لپ تاپ‌ها بسیار ارزان هستند ولی قابلیت اجرای اپلیکشن های آموزشی را دارند. دیگر در دور افتاده‌ترین نقاط آفریقا، کودکان می‌توانند از طریق اپلیکشن ها پیچیده ترین بخش های آناتومی بدن انسان یا زبان‌های انگلیسی و آلمانی را بدون داشتن تجهیزات یا معلم‌های متخصص بیاموزند.

تا به امروز دو میلیون کودک آفریقایی زیر پوشش این طرح قرار گرفته‌اند و دو و نیم میلیون لپ تاپ ارزان قیمت (تقریباً 200 دلار) به این سازمان‌ها داده شده است.

قرار بر این است که این کودکان در سال‌های آتی کامپیوتر را در خانه نیز داشته باشند و تنها به مدرسه بسنده نکنند؛ حتی کیندل یا کتاب خوان الکترونیکی (kindle) به راحتی در اختیار این کودکان قرار گرفته است. هر کیندل خود به مشابه یک کتاب خانه بزرگ و با صدها هزار کتاب است که می‌توانند بازدهی به اندازه یک کتاب خانه بزرگ شهری داشته باشد که فقط در اختیار تعداد محدودی شهرنشین است. حتی رادیو وارد حوزه حرفه‌ای آموزش زبان و کامپیوتر به مردم محلی شده است.

پروژه چهل هزار کامپیوتر که تا سال 2020 اجرایی می‌شود نیز برنامه بعدی یونسکو برای ارتقا سطح کیفیت آموزش آفریقاست که در این پروژه 40 هزار کامپیوتر به همراه آزمایشگاه کامپیوتر وارد مدارس افریقا می‌شود.

حتی برنامه نویسی و طراحی وب بخشی از دروس کشورهای افریقایی شده است. که در گام بعدی دروس سخت افزاری کامپیوتر و الکترونیک نیز در مقاطع بسیار پایین در  آفریقا  تدریس می‌شود.

ساختار معیوب تکنولوژی در هرمزگان

تلخ است اما در استان هرمزگان، صد روستا حتی به شبکه مخابرات هم دسترسی ندارند. در واقع وضعیت آموزش و پرورش در کل ایران چندان مطلوب نیست با توجه به آشکار شدن جایگاه و نقش آموزش و پرورش در ارتقا و پیشرفت کشورها ولی در کشور ما بهای چندانی به این مساله داده نمی‌شود و نگرشی علمی و مدرنی نسبت به مساله تعلیم و تربیت در ایران وجود ندارد.مسئولین نقش تکنولوژی را در این زمینه آنچنان جدی نمی‌گیرند. در حالی که کشورهای فقیری چون نیجیریه و ساحل عاج و حتی مناطق فقیر نشین هند تا حدودی با تکنولوژی این مسائل را حل کرده‌اند.هنوز دو هزار دانش آموز هرمزگانی در کپر درس می خوانند این وضعیت با تشدید خشکسالی ها بدتر نیز شده است. چون مردم به کوچ اجباری از روستاهایی به روستای دیگر روی اورده اند.

هنوز کامپیوتر و تبلت وارد سیستم آموزشی ایران به طور جدی نشده است. دروسی چون ای سی دی ال که باید از دوره ابتدایی وارد چرخه آموزش شود به کل کنار رفته است. در واقع کامپیوتر در کشورهای پیشرفته به اندازه زبان و ادبیات مهم است. حال که مسئولین همیشه خود را با بودجه های بزرگ و کلان آموزشی درگیر میکنند که به ندرت نیز محقق می شود، چرا راه حل های ساده را امتحان نمی کنند . 

بردن چندین معلم به مناطق محروم شاید امروز میسر نباشد، اما سیستم «آموزش از راه دور» با یک کامپیوتر و یک دستگاه مودم و چند تلبت جایگزین بسیار مفیدی است. همین امروز در استان هرمزگان برنامه نویسان بسیار موفقی هستند که می توانند ایده های بسیار مفید آموزشی را ارائه دهند و حتی اجرا کنند.

دیدیم که کشورهای فقیر در آفریقا بدون داشتن درآمد های هنگفت، سیستم نوینی در آموزش خود بنا نهادند، حال سوال اینجاست که چرا کشوری چون ایران که به اقتصاد منطقه ای خود افتخار میکند، یکی از استان های پردرآمدش با حجم بالایی از محرومیت آموزشی طرف است ؟ چرا  آموزش و استفاده ازتکنولوژی، گزینه ی روی میزما نباشد ؟ چرا هرمزگان با الگو بردرای از آفریقا ، الگویی نباشد برای دیگر مناطق محروم ایران ؟