هرمزگان در بین 5 استان برتر از نظر تجارت خارجی

یکی از قدیمی‌ترین گفتمان‌های اقتصادی- اجتماعی در جهان تناسب سیاست‌های کلان اقتصادی با نیازهای محلی، قابلیت‌ها و ویژگی‌های منطقه‌ای است.

80 درصد صادرات ایران از 5 استان

بررسی تطبیقی سالنامه آماری استان‌های کشور (فصل دهم- بخش بازرگانی) و همچنین گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد طی سال 1397 ازمجموع 257 هزار و ۷۲۵ میلیارد تومان صادرات غیرنفتی کشور، حدود 80.6درصد از آن (معادل 206 هزار میلیارد تومان) مربوط به پنج استان کشور یعنی استان‌های بوشهر با سهم 31.9 درصدی، هرمزگان با سهم 19 درصدی، خوزستان با سهم 14.3 درصدی، کرمانشاه با سهم 8.9 درصدی و تهران با سهم 6.8 درصدی بوده است.

خراسان‌رضوی با 3 درصد، کرمان با 2.3 درصد، آذربایجان‌شرقی با 2 درصد، اصفهان با 1.8 درصد و استان قزوین نیز با 1.3 درصد در رتبه‌های ششم تا دهم استان‌های با بالاترین میزان صادرات غیرنفتی قرار دارند.

همچنین برمبنای این آمارها، 14 استان کشور هرکدام به‌تنهایی سهمی کمتر از نیم‌درصد (0.5 درصد) در صادرات غیرنفتی و درمجموع این استان‌ها سهمی 3.1 درصدی در کل صادرات کشور دارند. بین استان‌های کشور خراسان‌جنوبی، همدان، چهارمحال‌وبختیاری، البرز، گلستان، لرستان، اردبیل، خراسان‌شمالی، یزد و کهگیلویه‌وبویراحمد کمترین سهم از صادرات کشور را داشته و به‌ترتیب در انتهای جدول قرار دارند.

در این رده‌بندی چند نکته قابل‌تامل وجود دارد. اولین نکته سهم بالای سه استان جنوبی کشور یعنی استان‌های بوشهر، هرمزگان و خوزستان در صادرات است. در این زمینه دلیل اصلی حجم بالای صادرات این استان‌ها، می‌توان گفت اولا گمرکات این استان‌ها پایانه‌های بزرگ ترانزیت کالایی کشور هستند و ثانیا این استان‌ها به‌واسطه حجم بالای تولید مشتقات نفتی و پتروشیمی، سهم به‌سزایی در تولید ناخالص داخلی کشور دارند. برای مثال استان بوشهر با 4.6 درصد در رتبه ششم تولید ناخالص داخلی بین استان‌های کشور قرار دارد. هرمزگان در رتبه دوم صادرات غیرنفتی قرار دارد که با سهمی 2.2 درصدی رتبه 14 تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص داده است. درمورد این استان نکته جالب‌توجهی نیز وجود دارد، اینکه جابه‌جایی نزدیک به 76 درصد از حجم تجارت خارجی کشور (مجموع واردات و صاردات) از طریق بندر شهیدرجایی استان هرمزگان انجام می‌شود. استان خوزستان نیز سومین استان در صادرات کالایی کشور است که با سهم 5.5 درصدی در تولید ناخالص داخلی بدون نفت، رتبه چهارم را از نظر حجم تولید ناخالص داخلی کشور در اختیار دارد.

به‌جز سه استان مذکور، نکته جالب توجه دیگر، جایگاه استان یزد در انتهای جدول صادراتی است، این در حالی است که یزد با سهمی بیش از 2 درصد در تولید ناخالص داخلی رتبه 15 بین استان‌های کشور را دارد. به‌نظر می‌رسد عملکرد صادراتی این استان بیش از آنکه ناشی از عملکرد تولید باشد، عملا ماحصل عملکرد نامطلوب گمرکات استان است که منجر به ثبت عملکرد صادراتی استان در استان‌های همجوار شده است. همچنین درمورد استان کرمانشاه نیز با سهم 1.8 درصدی رتبه 17 بین استان‌های کشور در تولید ناخالص داخلی را دارد، قرار گرفتن در رتبه چهارم صادراتی سال 97 نیز می‌تواند به‌واسطه حجم بالای ترانزیت در گمرکات باشد.

در این زمینه نگاهی به رتبه کرمانشاه در واردات کالا نشان می‌دهد در سال 1397 این استان با سهم ناچیز 8 صدم درصدی از واردات کالایی کشور در رتبه ۲۴ از نظر حجم واردات بین استان‌های کشور قرار دارد. به عبارت دیگر، رتبه چهارمی کرمانشاه ناشی از حجم بالای ترانزیت کالایی کشور از این استان به عراق است که در سال 1397 حجم آن از 9 میلیارد دلار فراتر رفت.