پیشروی آلودگی‌های نفتی در سواحل خلیج‌فارس

به گزارش صبح ساحل، این لکه‌های نفتی گسترش یافته و در سطح و زیر آب شناور شده اند. با گذشت زمان ضخامت این لایه‌های نفتی بیشتر شده و به اکوسیستم دریا نفوذ می‌کند. آلودگی‌های سطحی و عمقی زیادی در سطح خلیج‌فارس وجود دارد که با باقی ماندن در دریا دیگر جزیی از این اکوسیستم شده و به نوعی با محیط عجین شده اند.

طبق اطلاعات دریافتی از منابع محلی و کارشناسان لایه سیاهی اطراف جزیره خارگ به وجود آمد و در هفته آخر شهریور و پس از گسترش آلودگی، بخش وسیعی از خلیج فارس درگیر این پدیده شده است که شاید نتوان برای آن چاره فوری پیدا کرد، اما با به کار بردن تدابیری می‌توان از وقوع اتفاقات این چنینی در آینده پیشگیری کرد.

نفت‌هایی که به دریا ریخته می‌شود

احسان گلستانی، رییس اداره ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر در خصوص آخرین وضعیت لکه‌های نفتی در خلیج‌فارس عنوان کرد: در ساحل و نقاطی که پلاژ هست امنکان پاکسازی وجود دارد، اما در نقاطی که سنگ است کار سخت می‌شود. در حال حاضر دو حالت وجود دارد، یا با استفاده از دستگاه شستشوی فشار قوی برای جدا کردن نفت با امکان جمع آوری آن و یا با استفاده از بوم جاذب اقدام به برداشتن لکه‌های نفتی می‌شود که پَد جاذب با جذب لکه‌ها از پیشروی آن جلوگیری می‌کند.

وی افزود: با این حال در سراسر ساحل امکان این کار وجود ندارد، و لکه‌های نفت نیز با این دستگاه‌ها به طور کامل جدا نمی‌شود؛ لذا روش دیگری که به کار می‌رود استفاده از مواد خورنده بیولوژیک است، اما به دلیل گران بودن آن و اینکه ساحل در معرض استفاده مردم است نباید کل ساحل را با آن شستشو داد. خورنده مواد نفتی به شکل مایع در مخزن ریخته می‌شود و برای شستشوی نفت در مناطق آلوده استفاده می‌شود که ترکیب هیدروکربنی نفت را شکسته و به دی اکسید کربن و آب تبدیل می‌کند که ضرری برای موجودات ندارد.

این مسئول خاطرنشان کرد: در بعضی از قسمت‌های ساحل امکان این کار وجود ندارد، برای نمونه لابلای سنگ‌هایی که در فرودگاه خارگ ریخته شده پر از نفت است و شما نمی‌توانید هیچ دسترسی به آن داشته باشید، و یا در اسکله‌های فلات قاره و شرکت نفت سنگ‌ها روی هم ریخته است که اگر نفت لابلای این سنگ‌ها نفوذ کند دیگر امکان پاکسازی آن وجود ندارد و در صورت جدا شدن آن نیز به دریا ریخته می‌شود.

رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی استان بوشهر تصریح کرد: ما اعلام کردیم و نامه زدیم که عملیات پاکسازی ادامه یابد. به بخشداری خارگ هم نامه فرستادیم که این داستان تمام نشود. اما همچنان نفت‌های شناور روی ساحل غلطیده و با سنگ ترکیب شده و به سنگ نفت (قیر) تبدیل می‌شود. در این شرایط یا باید سنگ تراشیده شود که سخت است و یا اینکه مجسمه‌سازی انجام شود که نیاز به نیروی زیادی دارد.

تبخیر مواد نفتی و تبدیل به گلوله‌های قیری

احسان گلستانی تاکید کرد: من در مصاحبه رادیویی هم اعلام کردم کاری که باید در ابتدا انجام میشد این بود که می‌تواند خیلی کمک کند به محض به وجود آمدن نشتی سریعا اقدام شود. بوم ساخته و جمع‌آوری حداکثری انجام شود، و اگر زمان اطلاع رسانی و اقدام عقب بیفتد نفتی که جمع نشده و لایه نفتی به ضخامت ۴ یا ۵ سانتی متر به طور متمرکز بر روی آب شناور است شروع به گسترش و پهن شدن کرده و می‌بینید لایه‌ای که در یک مایل بود، به یکباره ۳۰۰ کیلومتر مربع را با لایه یک میکرونی آلوده می‌کند که ماهواره این را نشان می‌دهد و دیگر قابل جمع آوری نیست. چون وسعت زیاد است و دستگاهی وجود ندارد که این کار را انجام دهد، علاوه بر این با گذشت زمان مواد نفتی تبخیر شده و در مجاورت آب حالت اَرده مانند پیدا می‌کند که دیگر دستگاه‌ها قدرت مکندگی آن را از دست می‌دهند.

وی ادامه داد: در مراحل بعدی مواد نفتی در مجاورت گرمایی، چون منطقه ما تبخیر و به تاربال یا گلوله‌های قیری تبدیل می‌شود، که یا در کف دریا می‌نشیند و امکان هیچ کاری نیست؛ و اگر در روی دریا نیز باشد که یا از لابلای سنگ‌ها بیرون آمده و یا در عمق ۳۰ سانتیمتری شناور و نیمه شناور بوده و در اثر موج‌ها و جریان و تلاطم آب حرکت می‌کنند، البته اگر به کف نچسبیده باشند.

نیاز به بهسازی تاسیسات میادین نفتی

رئیس ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی بوشهر تصریح کرد: در حال حاضر تصاویر ماهواره‌ای هیچ آلودگی در دریا را نشان نمی‌دهد و نفتی در دریا نیست بلکه به ساحل و یا کف دریا نشسته‌اند.

گلستانی خاطرنشان کرد: این موضوع تلنگری شد تا درخواست تجهیزات بیشتری برای مقابله با شرایط بحرانی داشته باشیم و توانایی خود را بالا ببریم. ضمن اینکه تاسیسات نفتی نیاز به تجهیزات مقابله با آلودگی متناسب با ریسک دارند و قرار است بازرسی‌هایی هم برای پیگیری و رسیدگی به این موضوع انجام شود.

از نگاهی دیگر سنگ‌های نفتی ایجاد شده در سواحل دریا می‌تواند در دسترس آبزیان و ماهی‌ها قرار گرفته و در اثر نوک زدن به سنگ‌های آلوده و تغذیه از آن، وارد زنجیره‌ی غذایی می‌شود که این تنها یکی از اثرات منفی و عوارض آلودگی‌ها است که به سلامت انسان‌ها نیز ارتباط پیدا می‌کند. رشد موجودات در زیستگاه‌های آلوده مناطق درگیر آلودگی و از بین رفتن مرجان‌ها نیز از دیگر آسیب‌های وقوع آلودگی‌ها است.

به گفته رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی استان بوشهر آلودگی‌های نفتی در خلیج فارس معمولا اتفاق می‌افتد و پاکسازی نیز صورت می‌گیرد؛ در واقع مواد نفتی در محیط ماندگار شده اند.

گلستانی پیش از این نیز به ایسنا گفته بود که علّت عمده آلودگی‌ها در محدوده حوالی خارگ و فراساحل این جزیره از خطوط لوله و تاسیسات میادین نفتی این منطقه است که به صورت مکرر رخ می‌دهد و نیاز به بهسازی دارد.