سرنوشت نفت چه خواهد شد؟

صبح ساحل، اقتصادی _ 105 سال پیش با فوران نخستن چاه نفت در مسجد سلیمان دوران جدیدی به روی ایران و خاور میانه باز شد، تمام جهانیان به نسل های آینده ایرانیان و بهره ای که آنها از این نعمت بزرگ خدادادی خواهند برد حتما غطبه می خوردند، آنها هیچ گاه فکر نمی کردند که ایران به نقطه ای خواهد رسید که به دلیل وابستگی شدید به این نعمت خدادادی و تحریمهای سخت بین الملل حاضر است به جای دریافت پول بابت فروش این محصول تنها مبادله تهاتری داشته باشد و کالا از دیگر کشورها دریافت کند.

نفت يک ثروت ملي خدادادي است که متاسفانه به خطاي تاريخي آن را به بودجه عمومي دولت سنجاق کرده‌ايم که در سر سوداي جدايي از نفت به عنوان يک منبع تامين درآمد عمومي داريم و مي‌خواهيم آن را ثروتي براي نسل امروز و فردا بدانيم ليکن چه چاره که با دست خويش آن را به فروش رسانده و دخل و خرج کنيم.

ایران پیش از این نیز تجربه تهاتر نفت در برابر کالا را در دهه 60 داشته است اما در آن زمان شرایط سختی که در زمان جنگ برا ی کشور به وجود امده بود ایران را حاضر به مبادله تهاتری کرده بود اما اکنون چرا؟؟

با این تفاوت که این بار، صادرات نفت نه به دلیل جنگ، که در اثر تحریم‌ها با موانع متعددی روبه‌رو است، مبادلات پولی و بانکی با دشواری بیشتری صورت می‌گیرد و کشورهای واردکننده، پول نفت را با ارز داخلی خود می‌پردازند.

به راستی ما با ثروت ملی مان که نفت است چه کرده ایم ؟ از کجا به کجا رسیده ایم که مجبوریم با معامله نفت و صادارت آن به جای پول اقلام  ضروری چون دارو ، گندم، برنج از دیگر کشورها وارد کنیم؟

چندی پیش بر اساس اظهارت مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران مبنی بر دریافت پول نفت با غذا و دارو بازتاب گسترده ای در میان رسانه ها داشت ، اما شرکت های بزرگی مانند شل تاکنون نتواسته اند بدهی 3/2 میلیارد دلاری خود را به دلیل مخالفت دولت انگلستان  به ایران پرداخت کنند حتی به صورت معامله تهاتری !!!

شهرام رضوی یکی از کارشناسان خبره صنعت نفت در گفت و گو با صبح ساحل می گوید: هم اکنون خیلی از کشورهایی که از ایران نفت دریافت می کنند درصدد دادن کالا به جای پول به کشور هستند که از جمله انها می توان به کشورهایی از جمله هند، پاکستان و ترکیه اشاره کرد.وی اظهار داشت:  علاوه بر این، کشورهایی که واردات نفت کمی از ایران دارند یا درصدد واردات نفت از ایران هستند، همچون پاکستان و کره شمالی نیز درصدد مبادلات تهاتری با ایران هستند. به نظر می‌رسد تحریم‌های جدید آمریکا از بهمن سال گذشته نیز بیش از گذشته کشورها را به سمت در پیش گرفتن تهاتر با ایران سوق خواهد داد.وی ادامه داد: متاسفانه بر اساس این تحریم‌ها، پول نفت حاصل از صادرات نفت، در کشورهای واردکننده نفت از ایران بلوکه می‌شود و در مقابل ایران تنها خواهد توانست معادل آن کالا وارد کند.این کارشناس مسائل صنعت نفت با بیان این که ایران می توانست با مدیریت صحیح این نعمت بزرگ خداددای به جای مصرف مصرف بی رویه و صادرات آن به نقطه ای برسد که نفت را تبدیل به یک پشتوانه بزرگ اقتصاد ملی بکند افزود: با این سیاست ، نه‌تنها امکان تحریم‌های نفتی به‌طور خاص و اقتصادی به‌طور عام از بین می‌رفت، بلکه از طریق افزایش توان رفاهی ملت و بالا رفتن ظرفیت اقتصاد ملی زمینه تأثیرگذاری و قدرت‌نمایی کشور در عرصه بین‌المللی نیز بالا می‌رفت.

بر اساس گزارشی از مهر، به اعتقاد کارشناسان تحریم‌های نفت اتحادیه اروپا بهترین فرصت برای بازسازی و احیای چاه‌های قدیمی نفت و تمرکز بیشتر فنی، مهندسی و لجستیکی برای افزایش تولید گاز بوده که مسئولان شرکت ملی نفت از این فرصت طلایی برای افزایش تولید گاز استفاده نکردند و حتی هم اکنون تولید گاز کشور روندی نزولی پیدا کرده است.

در حال حاضر ایران دارای 22 میدان مشترک نفت و گاز با کشورهای مختلف همسایه بوده به طوری‌که با عراق 8 میدان، عربستان 5 میدان، قطر 3 میدان، امارات 4 میدان و عمان و ترکمنستان هر کدام یک میدان مشترک وجود دارد که به استثنای 3 تا 4 میدان در سایر میادین مشترک نفت و گاز از رقبای عربی عقب مانده‌ایم.اوج عقب ماندگی نفتی و گازی ایران در میادین مشترک به لایه نفت و گاز پارس جنوبی باز می‌گردد که با وجود برداشت چند برابری طرف قطری از نفت، گاز و میعانات گازی این میدان مشترک، ایران حتی با سرمایه‌گذاری 46 میلیارد دلاری هم موفق به راه‌اندازی یک فاز جدید افزایش تولید گاز در پنج سال اخیر نشده است.

آیا زمان آن فرا نرسیده که عزم جدی و قاطع برای بهره‌گیری درست از نفت ایجاد شود تا نسل‌های کنونی ‌و آینده از مواهب آن بهره‌مند شوند؟ منابع نفت وگاز قطعا دیر یا زود به پایان می‌رسد. با این شرایط آنچه می‌ماند اقتصاد بدون پشتوانه ایران و تهیدستی نسل‌های آینده از این نعمت خدادادی است. آنچه در طول یک قرن گذشته بر منابع نفت و اخیرا گاز ایران رفته چیزی جز هدر رفتن این منابع نیست.

منطق اقتصادی و سیاسی حکم می‌کند منابع باقیمانده نفت و گاز و رفع وابستگی روزانه به درآمدهای حاصله، به پشتوانه دائمی اقتصاد ایران و بهره‌مندی پایدار نسل‌های آینده تبدیل شوند.