«بیت‌المال» پَر!

لجن زاری بد بو و بدمنظر که محل زندگی حیوانات موزی و تجمع زباله‌ها است، این تصویری از وضعیت خورهای بندرعباس است که مردم شهر سال‌ها است با آن زندگی می‌کنند. وضعیت خور نایبند و گور سوزان در مرکز شهر همواره یکی از نارضایتی‌های اصلی مردم بندرعباس بوده و هست. همین موضوع باعث شد، شهرداری بندرعباس برای ساماندهی یکی از خورهای اصلی شهر دست‌به‌کار شود. طرح ساماندهی و زیباسازی خور نایبند{شیلات} بندرعباس باهدف توسعه گردشگری، ایجاد پیست قایقرانی، جت اسکی و مکانی برای تفریح و پیاده‌روی شهروندان در تیرماه سال 91 آغاز شد. طراحی پروژه به‌گونه‌ای بود که آب دریا را به‌وسیله پمپ از پایین‌دست به بالادست خور منتقل و باوجود حوضچه‌های تعبیه‌شده در مسیر آب، انجام ورزش‌ها و تفریحات آبی را امکان‌پذیر می‌کرد. در ابتدای کار به گفته شهردار وقت قرار بود این پروژه شش‌ماهه و بااعتبار 6 میلیارد تومان به بهره‌برداری برسد. بعد از تأخیر چهارساله پروژه ساماندهی خور نایبند به گفته عبدالرضا بهادر معاون اسبق امور زیربنایی و عمرانی شهرداری بندرعباس بااعتبار 14 میلیارد تومان در شهریور 95 به بهره‌برداری رسید اما پروژه عمر چندانی نداشت. بخشی از پروژه به‌عنوان یک مانع از حرکت طبیعی آب‌ها جلوگیری می‌کرد. این موضوع بعد از وقوع بارندگی در بندرعباس و سرازیر شدن آب در خانه‌های مردم مجاور خور نمایان شد. به همین علت شهرداری مجبور شد بخشی از پروژه را تخریب کند تا خانه‌های مردم آسیب نبیند. این اتفاق مٌهر پایانی بود بر پروژه میلیاردی خور نایبند. بعدازاین اتفاق بهادر در خصوص علت شکست پروژه به تسنیم گفته بود: «این پروژه یک پیوست تکمیلی داشت که متأسفانه انجام‌ نشد درواقع پروژه تکمیلی که طی تفاهم‌نامه‌ای بین شهرداری و اداره کل منابع طبیعی برای کنترل روان آب‌های بالادست شهر بندرعباس منعقدشده بود، به‌موقع انجام‌نشد. همچنین استفاده از پمپ نامناسب به‌منظور انتقال آب دریا به بالادست خور نیز علت دوم عدم موفقیت پروژه بود.» درواقع پروژه زیباسازی خور نایبند که به گفته بهادر 14 میلیارد تومان بودجه صرف آن شد به دلیل ناهماهنگی و تعلل مسئولین شهرداری و اداره کل منابع طبیعی و استفاده از پمپ نامناسب از بین رفت. شاید اگر بعد از شکست این پروژه مسئولان خاطی مجازات می‌شدند پروژه‌های بعدی کارشناسی‌تر انجام می‌شد و دیگر این‌گونه شاهد هدر رفت بیت‌المال نبودیم. اکنون چهار سال از افتتاح فاز یک این پروژه می‌گذرد و اگرچه شهرداری هرچند وقت عملیات پاک‌سازی این خور را انجام می‌دهد اما در اکثر ماه‌های سال خور نایبند، لجن زاری متعفن است. ساماندهی خورهای بندرعباس عزم جدی و پای‌کار آمدن تمام دستگاه‌های اجرایی را می‌طلبد، رویایی که فعلاً در بندرعباس دست‌نیافتنی است.

شهرداری بندرعباس علی‌رغم اینکه در تلاش بوده پروژه‌هایی ایده‌آل و نوین را در بندرعباس احداث کند اما ضعف این نهاد در انتخاب پیمانکار و نظارت بر پروژه‌ها باعث شده موفقیت چندانی در این مسیر کسب نکند. آب‌نمای موزیکال پارک شهر یا به گفته امینی زاده شهردار بندرعباس بزرگ‌ترین آب‌نمای موزیکال جنوب کشور، بااعتبار 3 میلیارد و 300 میلیون تومان شهریور 96 افتتاح شد. این پروژه روح تازه‌ای به شهر بخشید و با استقبال مردم و شادی کودکان مواجه شد. شهرداری برخی از تجهیزات این پروژه را از کشور دانمارک وارد کرد تا این پروژه با بهترین کیفیت ساخته شود اما این حرکت نیز افاقه نکرد و فواره پارک شهر نیز بعد از مدتی از کار افتاد. اکنون بیش از یک سال است که فواره پارک شهر خاموش و خشکیده شده است. علت را از مسئولان شهرداری جویا شدیم و پاسخی نیافتیم؛ اما امینی زاده در تازه‌ترین اظهارات خود در مورد فواره پارک شهر گفته است: «آبنمای موزیکال پارک شهر در حال بازسازی و تعمیر است که پس از انجام این امور و رفع محدودیت در ارائه خدمات به شهروندان در پارک‌ها، مجدداً راه‌اندازی می‌شود». برای آگاهی از آخرین وضعیت فواره پارک شهر خبرنگار صبح ساحل از مکان این پروژه بازدید کرد آنچه مشاهده شد پیکر ازکارافتاده فواره بود که به نظر نمی‌رسید فعالیتی برای تعمیر و بازسازی آن در دست اقدام است. درهرصورت سرنوشت بزرگ‌ترین آب‌نمای موزیکال جنوب کشور در هاله‌ای از ابهام است و مشخص نیست چه زمانی تعمیرات آن به اتمام می‌رسد و برای بازسازی دوباره آن چقدر هزینه شده است و بعد از تعمیر فواره برنامه شهرداری برای حفاظت از آن چیست، چگونه می‌توان مطمئن شد که با پرداخت هزینه پس از مدتی دوباره از کار نیافتد. سوالاتی که انتظار می‌رود شهرداری بندرعباس برای آن‌ها پاسخ قانع‌کننده‌ای داشته باشد.

دریا، پتانسیلی عظیم برای جذب گردشگر و رونق اقتصاد یک منطقه است. کشورهایی که روی این ظرفیت سرمایه‌گذاری کردند درآمدهای هنگفتی به دست آوردند. پروژه متوقف‌شده پارک آکواریوم بندرعباس می‌تواند در مسیر جذب توریسم تأثیرگذار باشد. ساخت بزرگ‌ترین پارک آکواریوم کشور با 4 هزار متر زیربنا در انتهای بلوار امام سجاد و ساحل غربی بندرعباس«سورو» با رویکرد معماری سنتی همراه با برکه‌ها و لنج سنتی، رستوران و سایر امکانات رفاهی و بااعتبار ۲ میلیارد تومان در سال 1395 آغاز شد.دهه فجر 1395 اولین تاریخی بود که شهردار سابق منطقه سه بندرعباس برای افتتاح این پروژه اعلام کرد. پایان سال 96 و دهه فجر 97 تاریخ‌های بعدی بود که مسئولین شهری برای اتمام پروژه اعلام کردند. اکنون بعد از 4 سال پروژه با پیشرفت 85 درصد هنوز به بهره‌برداری نرسیده است. علت را از مدیر پروژه آکواریوم جویا شدیم که حاضر به مصاحبه نشد؛ اما طبق گفته یکی از کارکنان پروژه، کمبود بودجه علت توقف آن به مدت دو سال بوده است. امیرحسین خورگویی مسئول روابط عمومی معاونت عمران شهرداری بندرعباس بابیان اینکه پروژه آکواریوم مربوط به معاونت عمران شهرداری نیست و به سازمان زیباسازی مربوط می‌شود، گفت: «پروژه‌های شهرداری در حال حاضر به دلیل افزایش قیمت‌ها به‌صورت نیمه فعال هستند و در آینده نزدیک با تأمین اعتبار مجدد دوباره فعال می‌شوند». با این اوصاف مشخص نیست پروژه آکواریوم چه زمانی به بهره‌برداری برسد.

پارک آکواریوم از پروژه‌های شاخص شهرداری در زمینهٔ ایجاد فضای تفریحی در بندرعباس است که به نظر می‌رسد در صورت افتتاح با اقبال عمومی روبه‌رو شود همچنین بهره‌برداری موفق از این پروژه می‌تواند در جلب رضایت مردم بندرعباس از شهرداری تأثیرگذار باشد.گفتنی است که تخریب بخشی از پروژه در خرداد سال 96 به دستور قوه قضاییه از حواشی دیگر پارک آکواریوم بود. با حکم قضایی قسمتی از پروژه به دلیل عدم رعایت حریم 60 متری دریا تخریب شد. درواقع این اتفاق نمود عینی حیف‌ومیل شدن‌های بودجه عمومی به دلیل سهل‌انگاری است.

گفت و گو با «زینب علی‌یاس» عضو هیات علمی گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی بندرعباس درباره راهکارهای استفاده بهتر از ظرفیت های بندرعباس

صرف هزینه کرد برای گسترش بلوارها و خیابان ها باتوجه به کمبود فضاهای تفریحی عمومی در شهر یکی از انتقادهایی است که به عملکرد شهرداری بندرعباس وارد می شود، «علی‌یاس» دکتری طراحی شهری از دانشگاه پوترا مالزی نیز معتقد است در توسعه شهری تنها عریض کردن خیابان ها و احداث روگذر ها ملاک نیست و نمی توان شهری که صرفا روگذرهای فراوانی دارد را توسعه یافته دانست. آنچه در ادامه می خوانید صحبت های علی‌یاس در این خصوص است.  «وقتی از توسعه در یک شهر صحبت می‌کنیم تنها ساخت‌وسازهای درون شهر ملاک نیست. شهرسازی مقوله‌ای است که ارتباط تنگاتنگی با مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهر دارد. باوجود اینکه فعالیت‌های مثبت و خوبی در جهت توسعه شهری از شهرداری بندرعباس شاهد هستیم اما هنوز راه طولانی را پیش رو داریم. درروند توسعه شهری بندرعباس شاهد هستیم بیش از آن‌که به مردم شهر توجه شود یا به‌اصطلاح، شهرسازی بر مبنای مقیاس انسانی طراحی شود به مباحث ترافیکی توجه شده درواقع بندرعباس امروز شهری برای ماشین‌ها است و نه برای مردم. تا زمانی که در مقوله توسعه شهر توجهمان به عریض‎شدن خیابان‌ها و کم کردن ترافیک شهر باشد؛ استفاده مردم روزبه‌روز از ماشین بیشتر شده و معضل ترافیک نیز هیچ‌وقت حل نمی‌شود». علی‌یاس،  بی مدیریتی را اصلی‌ترین مشکل بندرعباس می‌داند و بر تغییر رویکرد مدیران از اجرایی به رویکرد مطالعاتی و تحقیقی تأکید می‌کند. او سنجش میزان موفقیت مدیران بر اساس تعداد پروژه‌های اجرایی را یک ضعف می‌داند و معتقد است با تغییر در رویکرد تغییرات اساسی در شهر خواهیم دید. «مطالعه و تحقیق اولین و مهم‌ترین قدم قبل از ایجاد تغییر یا انجام پروژه‌ای در شهر است. خیلی وقت‎ها تحقیقات چندین سال طول می‌کشد اما متأسفانه ما همیشه از این مرحله خیلی سریع می‌گذریم؛ به همه می‌گوییم طرح‌هایتان را بیاورید از بین طرح‌ها یک طرح را انتخاب کرده و آن را اجرا می‌کنیم و این‌گونه می‌شود که شهرداری علی‌رغم هزینه‌های هنگفت برای بسیاری از طرح‌ها، موفقیتی به دست نیاورده است. نیاز هست دیدمان را عوض کنیم و طرح‌هایی را انجام دهیم که پشتوانه علمی داشته باشد. مطالعات پروژه‌ها بسپاریم به متخصص و مسئولیت را به کسی که عملکرد و کارنامه موفقی داشته است، بدهیم، تخصص علمی و کارنامه اجرایی وی را موردبررسی قرار دهیم چیزی که در بندرعباس کمتر اتفاق می‌افتد».