سال‌ها وعده‌ی جمع‌آوری

به نوشته روزنامه صبح ساحل، سگ های بدون صاحب سرگردان را به‌راحتی در جای جای شهر می‌توانی پیدا کنی. ظهر که آفتاب تابستان بی‌رحم می‌شود، تنی به آب راکد جوی‌ها می‌زنند و زیر سایه درخت یا ماشینی آرام می‌گیرند. شب‌ها هم دور و بر سطل‌ها پرسه می‌زنند تا شاید بتوانند چیزی برای خوردن پیدا کنند و شب را گرسنه نخوابند. سهم‌شان را از شهر، از این سو تا آنسوی روزانه جست‌وجو می‌کنند. بعضی تن زخمی و نحیف‌شان را زیر پل‌ وخورهای نم و تارک شهر پناه می‌کنند. اغلب‌شان همیشه خیس و گل‌آلودند. شانس بیاورند وقتی از خیابان رد می‌شوند، جسم‌شان زیر چرخ‌های بی‌رحم ماشین‌ها گیر نکند. شهروندان از تجمع و حضورشان در میدان‌ها و محله‌های شهر ناراضی‌اند. جمعیت‌شان روز‌به‌روز بیشتر می‌شود. شهرداری تا به امروز بارها از برنامه‌های متعدد جمع‌آوری این سگ‌‌ها خبر داده است. شهرداری اما تاکنون جزئیات دقیقی از طرح جمع‌آوری‌ این ‌حیوانات بدون‌صاحب ارائه نداده است. سال‌هاست این پرسش بی‌پاسخ مانده، طرح جمع‌آوری سگ‌های بدون صاحب بندرعباس چه زمانی به سرانجام می‌رسد؟ 

 سگ‌هایی که به حال خود رها شده‌اند

«محمد»، کودک چهار ساله، درحالی‌که در شهرک پیامبر اعظم بندرعباس درحال بازی بود، سگ خیابانی حمله و  او را زخمی کرد. این حادثه موجب اضطراب و دلهره از حضور سگ‌های خیابانی شد. دلهره‌ای که در جولان کرونا در شهر، گم شد. تعداد سگ‌های سرگردان خیابانی نه تنها در بندرعباس، در استان روزبه‌روز درحال افزایش است. آمار بالای سگ‌گزیدگی و جولان سگ‌ها در کوچه و خیابان نیز از اهمیت رسیدگی جدی به ساماندهی سگ‌های بدون صاحب خیابانی خبر می‌دهد. به گفته‌ی «فاطمه نوروزیان»، روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، در چهارماهه نخست سال 99، هزار و شانزده مورد حیوان گزیدگی در مرکزهای درمانی استان به ثبت رسیده است. هفتاد درصد گزش‌ها مربوط به سگ‌گزیدگی بوده است. با وجود اینکه به گفته‌ی شورای شهر و شهرداری، طرح جمع‌آوری سگ‌های خیابانی بندرعباس درحال انجام است اما همچنان سگ‌ها در سطح شهر سرگردانند.

 جولان سگ‌های سرگردان بدون‌ صاحب در استان

افزایش تعداد سگ‌های خیابانی تنها مشکل شهر بندرعباس نیست. نوروز 98 حمله‌ی سگی بدون‌صاحب به یک کودک سه ساله ساکن یکی از روستاهای قشم، که روایت دیگری از همان روستا در بالا آورده شد، او را به کام مرگ کشاند. معاون امنیتی فرمانداری قشم، در آذرماه سال گذشته از گزارش‌های مردمی و وحشت از افزایش تعداد سگ‌های بدون‌صاحب خبر داده بود. او سگ‌های خیابانی را در دسته‌بندی عجیب، به دو دسته‌ی مفید و غیر مفید تقسیم‌بندی کرد. او از نهادهای دولتی و غیردولتی خواسته بود تا در جمع‌آوری و ساماندهی سگ‌ها کمک کنند. به‌نظر می‌رسد شهرستان قشم نیز تا به امروز برنامه منظمی برای جمع‌آوری سگ‌های خیابانی نداشته است.
گزارش‌های مردمی رسیده به «صبح‌ساحل»، از جولان سگ‌های بدون صاحب در سراسر استان خبر می‌دهد. به نظر می‌رسد نه تنها در بندرعباس، بلکه مسئولان بسیاری از شهرها و روستاهای استان هرمزگان تا به امروز برای ساماندهی سگ‌های بدون صاحب سرگردان برنامه‌ی جدی نداشته‌اند.

 بیش از 3500 سگ سرگردان در خیابان‌های بندرعباس

معاونت خدمات شهری بندرعباس در سال 97 اعلام کرد که 3500 قلاده سگ خیابانی در شهر بندرعباس وجود دارد. هزینه جمع‌آوری، انتقال، عقیم‌سازی و تغذیه هر قلاده سگ طبق اعلام شهرداری در مهرماه 96، 200 هزار تومان بود. اگر تعداد سگ‌های سرگردان سطح شهر در سال 99 را نیز 3500 قلاده در نظر بگیریم، برطبق هزینه سال 96، بودجه‌ای بالغ بر 700 میلیون تومان نیاز است تا همه سگ‌های سطح شهر بندرعباس جمع‌آوری شوند. درحال حاضر آمار دقیقی از سگ‌های بدون صاحب سطح شهر جود ندارد. طبق بازدیدهای میدانی از محله‌های مختلف بندر و گفته‌ی شهروندان، تعداد سگ‌ها نسبت به دو سال گذشته افزایش یافته است.

 هاری درمان ندارد

«برای خنک‌کردن نان‌های خود از میزهای بیرون نانوایی استفاده نکنید». مدیر گروه سلامت محیط کار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بهمن‌ماه سال گذشته، از خطر آلودگی میزهای بیرن نانوایی‌های شهر بندرعباس خبر داد. مریدی، قرارگرفتن میزهای مربوط به نان در فضای باز بیرون از نانوایی‌ها و وجود حیوان‌های موذی و سگ‌های سرگردان خیابانی در اطراف برخی نانوایی‌ها را علت آلودگی احتمالی این وسیله‌ها عنوان کرد. سگ‌های خیابانی ناقل بسیاری از بیماری‌ها هستند. هاری یکی از مهمترین بیماری‌هایی است که از سگ‌ها به انسان منتقل می‌شود. سگ‌ها منتقل‌کننده بیماری‌های عفونی، روده‌ای و پوستی هستند. در صورت سگ‌گزیدگی باید محل گزش حداقل 20 دقیقه با آب و صابون شسته شود. پس از آن سرم مخصوص و اولین واکسن تزریق می‌شود. در‌صورتی‌که 10 روز بعد از گزش، حیوان بمیرد باید دوره واکسن کامل طی شود. درصورتی‌که برای حیوان اتفاقی نیفتد، نیازی به تکمیل دوره واکسیناسیون نیست. برخلاف آنچه گفته می‌شود، استان هرمزگان کمبود واکسن هاری ندارد. نوروزیان، روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، با بیان اینکه موضوع سهمیه‌بندی واکسن هاری صحت ندارد، گفت که برای گزش حیوان‌های خانگی واکسن تزریق نمی‌شود.

 کم کاری متولی جمع آوری

طبق ماده 15 قانون شهرداری‌ها، دفع حیوان‌های مزاحم بدون صاحب، که سبب بروز بیماری‌های خطرناک به جمعیت دامی و انسانی در سطح شهرها می شود، برعهده شهرداری است. جمع‌آوری سگ‌ها در خارج از این محدوده برعهده بخشداری است. ماده 9 دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد مربوط به بهمن‌ماه 1387 تصدی واحد کنترل جمعیت حیوان‌های ناقل بیماری به انسان زیر پوشش معاونت خدمات شهری شهرداری‌ها قرار گرفته است.

 جمع‌آوری که سال‌ها به طول انجامیده است

«آبتین امیری»، یکی از اعضا شورای شهر بندرعباس در دی‌ماه سال گذشته بار دیگر از فاز جدید جمع‌آوری سگ‌های بدون صاحب در بندرعباس خبر داده بود. او فقدان پیمانکار متخصص در حوزه جمع‌آوری سگ‌های بدون صاحب و محدودیت‌های حقوقی و قانونی نسبت به جمع‌آوری و نگهداری این سگ‌ها، را بزرگترین مشکل در جمع‌آوری سریع سگ‌ها از سطح شهر عنوان کرد.
پیش از این «اسماعیل موحدی نژاد»، معاون خدمات شهری وقت شهرداری، در مهرماه 97 نیز از جمع‌آوری سگ‌های سرگردان در شهر خبر داده بود. او جمع‌آوری به روش زنده‌گیری، عقیم‌سازی و سامان‌بخشی به مسئله سگ‌ها را از برنامه‌های شهرداری دانست. پس از گذشت یک‌سال از مصاحبه امیری، اما همچنان سگ‌ها در سطح شهر، بیش از گذشته حضور دارند. عکس‌ها و فیلم‌های متعددی که شهروندان، از حضور سگ‌ها در سطح شهر برای صبح‌ساحل ارسال کرده‌اند، این پرسش را مطرح می‌کند که طرح جمع‌آوری این حیوانات همچنان به‌درستی اجرا نمی‌شود؟

 عضو شورای شهر بندرعباس، از وضعیت ساماندهی سگ‌های بدون‌صاحب سرگردان سطح شهر بندرعباس می‌گوید

سگ‌ها باید پلاک‌گذاری و رهاسازی شوند

«فیصل دانش»، یکی از اعضای شورای شهر بندرعباس است که طرح ساماندهی سگ‌های بدون‌صاحب د شهر بندرعباس را پیگیری می‌کند. او می‌گوید که طرح ساماندهی سگ‌های خیابانی در گذشته مشکلاتی داشت که با نظارت و پیگیری‌ها، این نواقص برطرف شده‌است. دانش از معدود کسانی است که باور دارد پس از جمع‌آوری و درمان، سگ‌ها باید رهاسازی شوند. دانش برنامه ساماندهی و برخورد سایر کشو‌رهای دنیا با سگ‌های سرگردان خیابانی را مورد توجه می‌داند. رویکردی که حیوان‌آزاری و سگ‌کشی را ممنوع می‌داند. او بر این باور است که باید تلاش کنیم که حیوان‌‌های سرگردان و بدون صاحب به شرایط خوبی برسند و به محیط زندگی‌شان باز گردند. فیصل دانش در گفت‌وگو با «صبح‌ساحل»، از طرح جمع‌آوری سگ‌های سرگردان خیابانی در سطح شهر بندرعباس بیشتر توضیح می‌دهد.

سگ‌های سرگردان خیابانی بلاخره جمع‌آوری می‌شوند؟  

جمع‌آوری سگ‌ها درحال انجام ‌است. پناه‌گاه‌هایی درحال حاضر برای نگهداری سگ‌ها وجود دارد اما به کلینیک پزشکی مخصوص حیوانات نیازمندیم. مشکلاتی در طرح جمع‌آوری سگ‌ها وجود داشت. این موارد در جلساتی با پیمانکار طرح، مطرح و برطرف شد. درحال حاضر نیز بخش پسماند بر این طرح نظارت دارد. تلاش شده از افراد متخصص در این طرح استفاده شود. سگ‌ها ابتدا باید دسته‌بندی شوند. سگ‌هایی که بیمار هستند، حتما باید واکسینه شوند. عقیم‌سازی سگ‌ها، از راه‌حل‌های دیگر کنترل تعداد سگ‌هاست. درحال حاضر سگ‌ها در پناهگاه‌ با کیفیت مناسبی نگهداری‌ و غذادهی می‌شوند. عقیم‌سازی سگ ها، از 10 روز گذشته، با همکاری کلینیک های دامپزشکی درحال انجام است.

روش عقیم‌سازی سگ‌ها منتقدان بسیاری دارد. توجیه شهرداری برای این روش کنترل و جمع‌آوری سگ‌ها چیست؟

این راه‌حلی است که انجمن حمایت از حیوانات نیز با آن موافق است. سرعت تولیدمثل سگ‌ها بالا است. اگر اینکار انجام نشود، در ظرف کمتر از چندماه، تعداد سگ‌های پناهگاه‌ها، به چند برابر می‌رسد. سگ‌ها زود بالغ می‌شوند. در هر زایمان هم توله‌های زیادی متولد می‌شود. نگهداری از این جمعیت بالای سگ‌ها، که اغلب بیماری‌های پوستی و غیرقابل درمان دارند، نیز مشکل است. پناهگاه ها درحال تغییر به فضای استاندارد است. سلامت سگ‌ها ابتدا بررسی می‌شود. پس از واکسیناسیون، سگ‌هایی که بیماری غیرقابل درمان دارند، برای جلوگیری از انتقال بیماری به نسل بعد، باید عقیم شوند.

انجمن‌های حمایت از حیوانات چقدر با طرح ساماندهی سگ‌های بدون‌صاحب سطح شهر همکاری داشته‌اند؟

برخی انجمن‌های حمایت از حیوانات نیز برای نگهداری سگ‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند. انجمن‌های حمایت از حیوانات را باید فعال‌ کنیم. این انجمن‌ها از شیوه برخورد با این حیوانات، آگاهی بیشتری دارند. تلاش می‌شود که کیفیت نگهداری سگ‌ها و وضعیت پناهگاه‌ها به سطح بالایی برسد. اگر کس تمایل به نگهداری و درخواست نگهداری سگ‌ها داشت، بتواند به‌راحتی از پناهگاه، سگ‌ها را تحویل بگیرد.

به نظر شما بهترین شیوه جمع‌آوری سگ‌های سرگردان خیابانی چیست؟

این حیوان‌ها باید پلاک‌گذاری و رهاسازی شوند. خدمات بهداشتی بگیرند و مجدد به محیط اصلی زندگی‌شان باز گردند. اینکه سگ‌ها را در پناه‌گاه‌ها برای همیشه نگه‌ داریم، شیوه درستی نیست. در کشورهایی مانند ترکیه، سگ‌ها بعد از واکسیناسیون و پلاک‌گذاری، از پناه‌گاه‌ها به محل زندگی‌شان بازگشت داده شوند. حیوان‌ها نیز مانند انسان‌ها حق زیستن دارند. در کنار دریافت خدمات بهداشتی، باید امکان زندگی مجدد در طبیعت برایشان فراهم شود.

رهاسازی مجدد سگ‌ها چقدر قابل اجرا است؟

این کار نیازمند فرهنگ‌سازی بسیاری است. ابتدا نگاه جامعه را به سگ‌ها باید تغییر دهیم. ما درمورد رفتار با حیوانات فرهنگ‌سازی نکرده‌ایم. بخش زیادی از فرهنگ‌سازی را باید حامیان حیوانات انجام دهند. اگر جامعه بداند چگونه با حیوانات رفتار‌کند، آنها هم رفتار مسالمت‌آمیزی خواهند ‌داشت. این سگ‌ها، پس از عقیم سازی، پلاک گذاری و واکسیناسیون رها می‌شوند. در این حالت نه مجدد تولیدمثل می‌کنند و نه آسیبی برای اعضای جامعه خواهند داشت. در این حالت این حیوانات بدون‌آزار، در شهر می‌توانند زندگی کنند.