دولت لایحه بودجه سال 1400 را به مجلس فرستاد.  بودجه‌ای که در آن دولت باید ظرف یکسال 199 هزار میلیارد تومان نفت بفروشد و در شرایط کرونا و رکود اقتصادی، 247 هزار میلیارد تومان مالیات بگیرد. در حالی دولت روحانی آخرین بودجه را تقدیم مجلس کرده است که به‌اعتقاد کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی، کسری بودجه به رقم قابل توجهی رسیده و اصلاح ساختار بودجه امروز به مطالبه اجماعی همه از جمله دستگاه‌های دولتی تبدیل شده است.

بودجه حاضر، روحانی غایب

لایحه بودجه سند مالی است که دولت در آن میزان دخل و خرج سال آینده خود را مشخص می‌کند. لایحه بودجه طبق قانون هر ساله باید نهایتاً تا پانزدهم آذر ماه به مجلس تقدیم شود. امسال دولت لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ را سه روز زودتر نسبت به آخرین مهلت قانونی خود به مجلس تقدیم کرد. به نظر می رسد سازمان برنامه و بودجه هم ادعاهایی در خصوص اصلاح ساختار بودجه در لایحه بودجه 1400 داشته است، حال که فرصتی برای تشریح جزئیاتی از اصلاحات انجام‌گرفته در بودجه از سوی رئیس جمهور یا رئیس سازمان برنامه و بودجه فراهم شده بود، متأسفانه دولت از این فرصت استفاده نکرده است، البته ممکن است اصلاحی صورت نگرفته باشد که بخواهند تشریح کنند. با رونمایی از لایحه بودجه ۱۴۰۰ حالا می‌توان ارقام مهم این لایحه را با لایحه بودجه سال ۹۹  مقایسه کرد. از این روی، لایحه بودجه ۱۴۰۰ با لایحه بودجه ۹۹ مقایسه می‌گردد که هر دو با ارقامی که مدنظر دولت بوده است و بدون تغییرات مجلس، بسته شده اند.

از حاشیه های روز تقدیم لایحه بودجه به مجلس، غیبت رئیس جمهور روحانی بود. در غیاب رئیس جمهور، حسینعلی امیری - معاونت پارلمانی رئیس جمهور - لایحه بودجه ۱۴۰۰ را به مجلس برد. برخی کاربران در شبکه های اجتماعی این نکته یادآور شدند که غیبت امروز روحانی نوعی شانه خالی کردن از پاسخ های احتمالی درباره لایحه در اشکال بودجه است و این موضوع بیش از گذشته سطح کارآمدی روحانی را زیر سوال می برد.

رشد ۴.۵ هزار میلیارد تومانی بودجه‌های عمرانی

همه‌ساله رسم بر این بوده است که در زمان ارایه لایحه بودجه، رئیس جمهور ضمن ارائه توضیحاتی از لایحه بودجه آخرین وضعیت شاخص‌های اقتصادی کشور را هم تشریح می‌کرد. مشخص نیست چرا در این برهه که انتقادهای زیادی به مسائلی مانند کسری بودجه، شتابگیری تورم، افزایش نقدینگی و... مطرح شده است نه رئیس جمهور و نه رئیس سازمان برنامه و بودجه، حاضر به دفاع از عملکرد اقتصادی دولت و تشریح بودجه نشدند.

بر اساس مستندات ارائه شده مجلس در خصوص بودجه ۱۴۰۰، لایحه بودجه ۱۴۰۰ کل کشور بالغ بر ۲۴ میلیون و ۳۵۷ هزار و ۷۸ میلیارد و ۹۸۶ میلیون ریال است. بودجه عمومی ۹۲۹,۸۲۱ میلیارد تومان شامل منابع عمومی ۸۴۱ هزار و ۳۴۲ میلیارد تومان و درآمد اختصاصی دستگاه‌ها ۸۸ هزار میلیارد تومان است و بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات غیرانتفاعی نیز ۱,۵۶۱ هزار میلیارد تومان پیش بینی شده است. در لایحه بودجه سال آینده کل کشور به گفته رئیس جمهور، افزایش ۲۵ درصدی حقوق کارمندان و بازنشستگان، افزایش معافیت مالیاتی حقوق کارمندان از ۳ به ۴ میلیون تومان، افزایش حداقل حقوق کارمندان از ۲.۸ به ۳.۵ میلیون تومان، پیش بینی ۱۶ هزار میلیارد تومان بودجه برای کاهش فقر مطلق و ۲ برابر شدن بودجه بخش سلامت در نظر گرفته شده است. نمایندگان به مدت ۱۰ روز فرصت دارند تا نظرات و پیشنهادات خود درباره لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور را به کمیسیون‌های تخصصی ارسال کنند تا مورد بررسی قرار گیرد. مهم‌ترین تصمیماتی که در این لایحه برای خانواده‌های ایرانی گرفته شده است، به صورت خلاصه در ادامه آورده شده است:

حذف دلار 4200 در بودجه

به نوشته ی خبرگزاری مهر وبه نقل از «مژگان خانلو»، سخنگوی بودجه سارمان برنامه‌وبودجه: «در بودجه سال آینده دلار ۴۲۰۰ تومانی نداریم». ازین پس نرخ ارز، در سامانه معاملات ارزی تعیین و بین نرخ ۴۲۰۰ تومانی و نرخ نیمایی محاسبه می‌شود. درنهایت، در صورت تغییر نرخ ترجیحی مورد استفاده، نرخ جایگزین در این قانون نرخ سامانه معاملات الکترونیکی ETS خواهد بود. دولت در این تبصره موظف شده مابه التفاوت ارز چهار هزار و 200 تومانی و نرخ ETS را صرف معیشت مردم و سلامت کند. سخنگوی سازمان برنامه و بودجه درباره جبران فاصله این دو نرخ از سوی دولت گفت: برای قسمت مربوط به سلامت آن احتمالاً از طریق بیمه‌ها اقدام می‌شود و قسمت مربوط به تأمین معیشت مردم نیز یا به صورت مستقیم به مردم و یا به تولید کنندگان پرداخت می‌شود.

گفتنی است؛ نرخ سامانه معاملات بین بانکی نرخی مابین نرخ ارز ترجیحی و نیمایی است. این نرخ همواره متغیر و در حال حاضر حدود ۱۱ هزارتومان است.

پیش‌بینی 3 وام در لایحه بودجه 1400

طبق لایحه بودجه‌ی 1400، وام‌ها رفاهی خانوارها شامل وام ازدواج، فرزندآوری و مسکن است. مبلغ وام ازدواج نسبت به امسال تغییری نکرده، برای خانوارهایی که صاحب فرزند سوم می‌شوند نیز وام 70 میلیون تومان وام فرزندآوری دریافت می‌کنند.

وام ازدواج

تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج در سال 1400 برای هر یک از زوج‌ها 50 میلیون تومان لحاظ شده که نسبت به امسال تغییری نکرده است. بازپرداخت وام ازدواج هفت ساله و نرخ سود آن 4 درصد در نظر گرفته شده برای دریافت این وام یک ضامن معتبر و سفته جز شروط اعلام شده است. همچنین زوج‌هایی که تاریخ عقد ازدواج آنها بعد از مورخ 1397/1/1 است و تاکنون وام ازدواج دریافت نکرده‌اند می‌توانند در سال آینده برای دریافت وام خود اقدام کنند.

وام فرزندآوری

210 میلیارد تومان برای پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ودیعه مسکن برای خانوارهای فاقد مسکن که در سال‌های 1400 و 1399 صاحب فرزند سوم شده‌اند، در نظر گرفته شده است.  این وام 70 میلیون تومانی است و حداکثر باید در 20 سال بازپرداخت شود.

وام‌های قرض‌الحسنه

درباره نحوه توزیع وام‌های قرض‌الحسنه هم دولت اعلام کرده است که بانک‌ها باید 20 میلیون تومان وام ضروری برای کارکنان و بازنشستگان نیروی انتظامی در نظر بگیرند و یک وام  100 میلیون تومانی ساخت یا خرید مسکن با نرخ سود  9 درصد و بازپرداخت آن 20 ساله بپردازند. همچنین وام بیماران صعب‌العلاج، سرطانی و زوج‌های نابارور بخش دیگری از تسهیلات قرض‌الحسنه سال آینده را پوشش می‌دهند.

 یارانه پرداختی در سال 1400

در سال آینده دو یارانه نقدی و معیشتی بنزین پرداخت می‌شود ولی مبلغ آن نسبت به امسال افزایش نیافته است. همچنین وزارت کار برای سال ۱۴۰۰ موظف است که یارانه نقدی سه دهک را حذف کند.

یارانه نقدی

در کشور حدود 78 میلیون نفر یارانه نقدی می‌گیرند. دولت در بودجه سال آینده معادل 42 هزار و 800 میلیارد تومان برای پرداخت این یارانه در نظر گرفته است. مبلغ این یارانه تغییر نکرده و همان 45 هزار و 500 تومان به‌ازای هر نفری که از ابتدا تصویب شده، در سال آینده نیز پرداخت می‌شود.

یارانه معیشتی بنزین

دولت برای اجرای طرح حمایت معیشتی خانوارها 31 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است. 60 میلیون نفر از جمعیت کشور یارانه معیشتی را دریافت می‌کنند. ارقام بودجه تخصیص یافته برای یارانه نقدی و معیشتی در سال 1400 نسب به سال 1399 تغییری نکرده است.

حذف یارانه سه دهک

علی‌رغم این که ارقام بودجه این دو یارانه تغییر نکرده اما در بند یک تبصره 14 از حذف سه دهک گفته شده است. طبق این بند، «وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است با استفاده از کلیه بانک‌های اطلاعاتی در اختیار و بر اساس معیارها و ضوابطی که توسط این وزارتخانه تعیین می‌گردد نسبت به شناسایی و حذف سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانه‌بگیران، با ارائه دلیل و مدرک به افراد، اقدام کند.»

طبق گفته مژگان خانلو، سخنگو ستاد بودجه سازمان برنامه‌وبودجه، 78 میلیون نفر یارانه نقدی دریافت می‌کنند که به نظر می‌رسد طبق لایحه بودجه برآورد می‌شود اگر شناسایی‌ها صورت گیرد احتمالا یارانه 20 میلیون نفر آن در سال آینده حذف شود که از این طریق در حدود 10 هزار میلیارد تومان از منابع صرفه‌جویی می‌شود.

سه سالی می‌شود که در لایحه بودجه موضوع حذف سه دهک از جمعیت کشور درج می‌شود، اما فقط در سال 98 یک میلیون نفر از یارانه‌بگیران حذف شدند. امسال نیز یارانه هیچ کس قطع نشد. باید دید در سال آینده این بند اجرایی می‌شود یا خیر.

دولت دوم «حسن روحانی» در آخرین بودجه پیشنهادی خود ضمن برآورد رشد ۹.۹۷ درصدی مجموع درآمدهای خود در سال آینده، امیدوار است که از محل واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی با رشد عایدی ۱۰۹ و ۷۰ درصدی در مقایسه با قانون بودجه سال ۱۳۹۹ مواجه شود. به گفته‌ی روحانی دولت سال آینده روزانه دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت و معیانات گازی خواهد فروخت. بر همین اساس، در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ درآمد حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های آن ۱۹۹.۲ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته‌شده که در مقایسه با رقم مندرج در قانون بودجه سال جاری خورشیدی ۲۵۰ درصد افزایش نشان می‌دهد. اما در مورد هزینه کرد بودجه سال آینده هرچند دولت ایران هزینه‌های جاری خود را ۴۶ درصد افزایش داده و بودجه نهاد ریاست جمهوری نیز ۵۶ درصد بالاتر برده اما در مقایسه با لایحه بودجه سال ۱۳۹۹، در قبال مجموعه نهادهای موازی حکومت نیز گشاده دستانه رفتار کرده و بودجه آن‌ها را به‌جز مرکز خدمات حوزه‌های علمیه و صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی، افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داده که رشد مجموع بودجه این نهادها را به ۹۶ درصد رسانده است. در این میان بودجه عقیدتی سیاسی وزارت دفاع، دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی کل قوا، ستاد مرکزی راهیان نور، سازمان عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی، سپاه پاسداران و سازمان بسیج بیش از ۱۰۰ درصد افزایش‌یافته است. در مقابل ستاد احیای امربه‌معروف و نهی از منکر با ۱۲ درصد کمترین افزایش بودجه سالانه را داشته است. درمجموع در صورت تأیید پیشنهاد دولت روحانی توسط مجلس ایران، بودجه این نهادها از ۲۴ هزار و ۱۲ میلیارد تومان در لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ به ۴۷ هزار و ۱۴۳ میلیارد تومان در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ رسیده‌است.

منابع: ساعت 24/ تجارت‌نیوز/ مهر/ عصر ایران