به نوشته ایرنا، «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران اخیراً به چهار کشور قطر، عراق، عمان و کویت سفر و با مقامات این کشورها گفت وگو کرد. وزیر امور خارجه کشورمان از روز یکشنبه هفته گذشته (۵ اردیبهشت) سفر خود به کشورهای عرب حوزه خلیج فارس را با سفر به قطر و رایزنی با مقام های این کشور آغاز کرد و پس از انتقال پیام دوستی و برادری دولت و ملت ایران به قطری ها و تاکید دوباره برگسترش مناسبات و همکاری های تهران - دوحه راهی بغداد پایتخت عراق شد. وی در دیدارهای فشرده با مقام های دولت و شخصیت های سیاسی شیعه، سنی و کرد عراق در بغداد و اربیل بار دیگر بر توسعه مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با این کشور دوست و همسایه تاکید کرد. مقصد سوم وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی مسقط پایتخت عمان بود. وزیر امور خارجه کشورمان پس از دیدار و تبادل نظر با مقامات بلندپایه عمان، ارتقای همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی را موضوع اصلی گفت‌وگوها در این کشور حاشیه خلیج‌فارس عنوان کرد. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه سفر منطقه ای خود به کشورهای حاشیه خلیج فارس، کویت را به عنوان آخرین مقصد سفر خود انتخاب کرد و پس از رایزنی با مقامات این کشور به تهران بازگشت.
دیپلماسی تعاملی ظریف از وین تا منطقه خلیج فارس
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در روزهای اخیر دیپلماسی منطقه‌ای را همپای دیپلماسی هسته‌ای که در وین جریان دارد، پیش برده است. سفر او به کشورهای منطقه در چارچوب گسترش و تعمیق روابط با کشورهای منطقه، به ویژه پس از تحولات اخیر در سطح منطقه و جهان قرار می گیرد.
«یوسف الحمود» گزارشگر تارنمای «الخلیج اونلاین» امارات نوشت: سفر وزیر امور خارجه ایران به کشورهای منطقه خلیج فارس رکود سیاسی را به حرکت در آورد. این سفر دارای پیام های بسیاری به ویژه در شرایطی است که منطقه شاهد تنش است و تحرکات سیاسی دیگری درباره پرونده هسته ای ایران در وین در جریان است. ظریف در جریان سفر خود به کشورهای منطقه تلاش کرد گفت و گوی منطقه ای را آغاز کند. به ویژه این در شرایطی است که برخی گزارش ها نشان می دهد دیدارهایی میان مسوولان ایرانی و سعودی در عراق صورت گرفته است که برخی تحلیلگران آن را نخستین گفت و گوی سیاسی مهم میان دو کشور دانسته اند.
«اسلام النسی» تحلیلگر مسائل ایران و منطقه هم درگفت وگو با این تارنمای عربی گفت : ایران با هر یک از کشورهایی که ظریف به آنها سفر کرده است دارای منافع دوسویه است. این سفر در چارچوب اقدامات منطقه ای و تلاش ایران برای اطمینان دادن به همسایگان خود در شرایط سرنوشت ساز مذاکرات وین درباره برنامه هسته ای این کشور است. این سفر در شرایطی صورت گرفته است که «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا درباره ایران با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس مذاکراتی را انجام داده است. منطقه شاهد تحرکاتی است که با تلاش ها برای از سرگیری توافق هسته ای ایران در ارتباط است.
«امل عالم» کارشناس مسائل ایران هم به تارنمای الخلیج اونلاین گفت: سفرهای ظریف به برخی کشورهای منطقه ای در چارچوب تلاش های برای از سرگیری توافق هسته ای است. طبیعی است که ایران اقداماتی را که بر روی مذاکرات هسته ای تاثیر مثبتی برجای می گذارد انجام دهد تا حسن نیت و تمایل خود را درباره برقراری ثبات در منطقه نشان دهد. پذیرش وساطت ها و تلاش های ستودنی برای نزدیک سازی کشورهای منطقه و تحرکات عملی در این زمینه نشان دهنده تمایل برای حل بحران های منطقه است.
چرایی تمایل عربستان به دیپلماسی در منطقه
از نظر تحلیلگران، تلاش برای تنش زدایی میان ایران و عربستان در سفرهای وزیر امور خارجه ایران به کشورهای عربی منطقه موضوع قابل توجهی بود و تنش زدایی میان ایران و عربستان، اقدام سازنده‌ای است که می‌تواند امنیت منطقه را تضمین کند.
پژوهشگر تارنمای تحلیلی «العرب» چاپ لندن نوشت: سفر منطقه ای ظریف در شرایطی صورت گرفته است که تلاش هایی در منطقه برای کاهش دامنه اختلاف ایران و عربستان و آغاز گفت و گو میان آنها صورت می گیرد. با وجود نبود هیچ گونه اطلاعات رسمی، کارشناسان مسائل خاورمیانه سفر منطقه ای ظریف را با تلاش ها برای آغاز گفت و گو میان عربستان و ایران با وساطت عراق که چند روز پیش روزنامه «فایننشال تایمز» از آن سخن به میان آورد در ارتباط دانسته اند. پیش از این، ایران پیشنهاد عربستان برای حضور ریاض و همپیمانان آن در هرگونه مذاکره درباره پرونده هسته ای ایران را رد کرده، اما ایران آمادگی خود را برای برگزاری گفت و گوی منطقه ای اعلام کرده است. همچنین برخی منابع سفر روز دوشنبه گذشته «فیصل به فرحان» وزیر امور خارجه عربستان به دوحه را به تحرکات دیپلماسی درباره گفت و گوی احتمالی ایران و عربستان در ارتباط دانسته اند. کشورهای که ظریف به آنها سفر کرده است دارای روابط خوبی با ایران هستند. «فهد بن محمود آل سعید» معاون پادشاه عمان در مسقط از ظریف استقبال کرد و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی با «بدر البوسعیدی» وزیر امور خارجه این کشور دیدار کرد. او در پایتخت عمان با «عبدالسلام صلاح» رییس هیات مذاکرات صنعا و سخنگوی جنبش انصارالله یمن دیدار کرد. ظریف در این دیدار موضع تهران را برای برقراری آتش بس و آغاز گفت و گوهای سیاسی برای پایان دادن به جنگ یمن اعلام کرد. اینگونه موضع گیری، بیانگر ارسال پیام های آرامش بخش به عربستان است. عربستان و ایران برگزاری گفت و گو میان نمایندگان خود در بغداد را تایید نکرده اند، اما قراین بسیاری درباره تمایل آنها برای گفت و گو وجود دارد و «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سه شنبه گذشته گفته است ایران کشوری همسایه است که ما برای داشتن روابط خود با آن تمایل داریم.
«جاسم الصفار» تحلیلگر روزنامه «المدی» عراق نوشت: موافقت عربستان برای مذاکره با ایران از موضع آمریکا درباره توافق هسته ای ایران و تمایل دولت «بایدن» برای کاهش شدت تنش ها در منطقه تاثیر پذیرفته است. عامل دیگری که ریاض را به مذاکره به تهران سوق داده است ،تمایل ریاض برای پایان دادن به جنگ یمن و کسب تایید دولت بایدن است که وعده بازنگری در روابط آمریکا با عربستان را داده است.
این تحلیلگر در بخشی از گزارش خود آورد: ریاض و تهران باید برای رسیدن به توافق به مذاکرات سختی وارد شوند و به مخالفت های داخلی و دشمنان خارجی در این زمینه توجهی نکنند. اسراییل در راس طرف هایی است که برای سنگ اندازی در مسیر گفت و گوی عربستان و ایران تلاش می کند. اسراییل افزون بر استفاده از روابط گسترده خود با عربستان تلاش می کند از همه ابزارهای خود برای تاثیرگذاری بر روی بحرین و امارات به عنوان همپیمانان عربستان استفاده کند تا به اهداف خود در این زمینه برسد. ایران و عربستان این موضوع را درک می کنند که تنش زدایی در منطقه خلیج فارس در راستای منافع همه کشورهای منطقه است. همچنین منافع کشورهای بزرگ و کشورهای منطقه در تضمین امنیت تجارت جهانی و صادرات نفت از کشورهای خلیج فارس است. ایران همواره برای بهبود روابط خود با کشورهای منطقه تلاش کرده است و «حسن روحانی» طرح چند بعدی را برای تقویت صلح و امنیت در منطقه خلیج فارس پیشنهاد کرده است.این طرح به طور کامل با تلاش ها برای کاهش تنش سازگار است.
الصفار افزود: واقعیت های بین المللی و منطقه ای، عربستان را ناچار کرده است در موضع خود در قبال ایران بازنگری کند. جنگ یمن به منشاء تهدیدی برای امنیت و منابع نفتی عربستان تبدیل شده است و همواره انصارالله با موشک ها و پهپادهای خود عربستان را هدف قرار می دهند. دیگر دشمنی با ایران هم از اولویت سیاست های بایدن در منطقه خاورمیانه نیست. همچنین موضع آمریکا درباره نادیده گرفتن حقوق بشر در عربستان مانند گذشته نیست و واشنگتن اعلام کرده ست که به حمایت خود از عربستان در جنگ یمن پایان خواهد داد. انتخاب بغداد به عنوان مرکز گفت و گوی ایران و عربستان هم از روی تصادف نیست، بلکه عراق برای هر دو کشور از نظر ژئوپلتیکی و مذهبی دارای اهمیت بالایی است و دولت «مصطفی الکاظمی» مورد پذیریش آمریکا، ایران و عربستان است.
