منشأ آلودگی، مخازن آبِ خانگی

به نوشته روزنامه صبح ساحل، تعدد و پراکندگی روستاهای هرمزگان موجب شده که پس از گذشت سالیان همچنان بسیاری از روستاها با معضل تأمین آب‌دست و پنجه نرم کنند. به همین علت استفاده از آبِ باران، چاه و آب‌انبارها در مناطق مختلف هرمزگان مرسوم است. همین موضوع سبب بروز مشکلات بهداشتی فراوانی شده است. ۹ اردی‌بهشت ماه خبر شیوع هپاتیت A در روستای هلر قشم به دلیل مصرف آب غیر‌استاندارد منتشر شد. بیماری هپاتیت A به‌ندرت کشنده است؛ اما در بین افراد شناسایی‌شده یک مورد دچار نارسایی کبد شده است که از قشم به بندرعباس و سپس برای پیوند به شیراز منتقل شد. «علی رحیمی» دهیار هلر با تائید این خبر توضیح داد: «یک مورد با علائم حاد شناسایی شد که کبدش ازکارافتاده بود. متأسفانه به گفته پزشکان احتمال حیات این فرد کم است. همچنین این بیماری به‌گونه‌ای است که قطعاً شمار مبتلایان پنهان بسیار بیشتر از تعداد شناسایی‌شده است.» هپاتیت A یا هپاتیت عفونی نوعی بیماری است که از طریق خوردن یا نوشیدن غذا و آبی که با مدفوع فرد آلوده، آلوده‌شده است، گسترش می‌یابد. این اتفاق در حالی در این روستا رخ‌داده است که از سال گذشته تأمین آب هلر از طریق آب‌شیرین‌کن درگهان انجام می‌شد. رحیمی می‌گوید مردم روستا تنها یک ماه از آبِ آب‌شیرین‌کن استفاده کرده‌اند. پس‌ازآن برای مصرف آشامیدنی به آب تانکرها که از چاه آبگیری می‌کنند، روی آورده‌اند و آبِ آب‌شیرین‌کن درگهان برای مصارفی غیر از آشامیدن به کار می‌رود. او وضعیت آب‌رسانی هلر را این‌گونه تشریح می‌کند: «قبل از خرابی آب‌شیرین‌کن هر ۸ روز یک‌بار و در حال حاضر به علت خرابی هر ۱۴ الی ۱۵ روز آب‌رسانی انجام می‌شود. همه خانه‌ها دو مخزن آب زیرزمینی دارند یکی برای مصارف خانگی و دیگری برای آب آشامیدنی. آبِ آب‌شیرین‌کن قابل شرب نیست. کیفیت خوبی ندارد. کسی در هلر از این آب استفاده نمی‌کند. قبل از خرابی آب‌شیرینکن بازهم کسی برای آشامیدنی مصرف نمی‌کرد. الآن نیز به خاطر خرابی کاملاً آب تلخ، بدمزه و شور شده است.» به گفته رحیمی سیستم آب‌شیرینکن درگهان تقطیری نیست. تنها با رد شدن از چند فیلتر آب شیرین می‌شود و به نظر می‌آید یک سری چیزها از دریا درون آب باقی می‌ماند. حتی گفته می‌شود صدف‌های کوچکی درون آب مشاهده‌شده است. مرکز بهداشت قشم علت شیوع هپاتیت را مصرف آب غیر‌استاندارد تشخیص داده است اما به‌طور مشخص گفته نشده که منبع آلودگی از کجاست. در همین راستا آبگیری از چاه‌های اطراف روستا ممنوع شده است. چراکه گفته می‌شود احتمال نشتی فاضلاب خانگی به آبِ چاه‌ها وجود دارد. دهیار هلر می‌گوید: «مرکز بهداشت پس از آزمایش آبِ چاه‌های اطراف روستا از غیربهداشتی بودن آن خبر داده و گفته منشأ مدفوع درون آب مشاهده‌شده است.» در حال حاضر نیز تانکرها از چاه‌های خارج شهر که نزدیکی با فاضلاب ندارند، آبگیری می‌کنند. به گفته رحیمی آب آشامیدنی مردم از فیلتر بهداشتی مطمئنی رد نمی‌شود. تنها گاهی ورودی بعضی چاه‌ها، آب‌شیرین‌کن‌های کوچکی نصب می‌شود که عمل تقطیر را انجام می‌دهد.

 

«حمیدرضا بهزادی» مدیر شبکه بهداشت قشم با تائید کیفیت آبِ آب‌شیرین‌کن درگهان گفت: «به‌صورت روزانه از آبِ این آب‌شیرین‌کن نمونه‌گیری انجام می‌شود و هیچ مانعی برای مصرف ندارد.» کلرزنی آب‌انبارها، چاه‌ها، تانکرهای حمل آب، برگزاری جلسات آموزشی و برنامه‌ریزی برای ساماندهی و شناسنامه‌دار کردن ماشین‎های حمل آب ازجمله اقداماتی بوده که این مرکز برای کنترل بیماری هپاتیت A در روستای هلر انجام داده است. همچنین مقررشده که هیچ ماشینی بدون کلرینه شدن آب جایی نبرد. به گفته بهزادی رنج سنی افراد بیمار بین ۵ تا ۲۵ سال بوده است. با توجه به قدرت سرایت بالای این بیماری بیشتر افرادی که درگیر شدند با یکدیگر ارتباط خانوادگی و رفت‌وآمد داشتند. در روزهای اخیر نیز خوشبختانه مورد جدیدی یافت نشده است. او می‌گوید که بیمار هپاتیتی با علائم حاد نداشته‌ایم و همگی درمان شدند. بهزادی ریشه اصلی آلودگی را مخازن آب خانگی و آب‌انبارها عنوان کرد و افزود: «منابع آب خانگی به‌احتمال‌زیاد منشأ آلودگی بوده است. متأسفانه استفاده از آب برکه‌ها در قشم همچنان متداول است. فرهنگ استفاده از آب‌انبار هنوز در خیلی از مناطق کشور وجود دارد. آب‌لوله‌کشی هیچ مشکلی ندارد. اگر آب‌لوله‌کشی روستا قطع نشود درگیر این‌گونه معضل‌ها نمی‌شویم. مردم در فاصله قطعی آب از مخازن خانگی استفاده می‌کنند. همچنین با مجوز مردم مخازن خانه‌ها کلرزنی شد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان بابیان اینکه تأمین آب روستای هلر از طریق آب‌شیرین‌کن شهر درگهان به حالت عادی برگشته است، به قدمت و فرسودگی شبکه توزیع آب این روستا اشاره کرد و گفت: «به همین علت برخی خانوارها که در مناطق مرتفع روستا ساکن هستند با مشکل آبگیری در برخی روزها مواجه‌ شده و با تانکر آب‌رسانی می‌شوند.» به گفته «امین قصمی» برای بهبود وضعیت نیاز آبی مردم، طی روزهای گذشته ایستگاه پمپاژ و خط انتقال جدید آب‌شیرین‌کن درگهان تکمیل و وارد مدار شد که به دلیل انجام تست و رفع عیب خط انتقال، اهالی با مشکلاتی مواجه شدند. به‌طورکلی آب‌شیرین‌کن موجود ظرفیت تأمین آب درگهان، هلر و طولا را دارد. گفته می‌شود یکی از مشکلات کمبود آب در هلر و درگهان استفاده از مخازن بزرگ گاهاً تا ۳۰ مترمکعب برای یک خانوار است.

قصمی با اشاره به این موضوع عنوان کرد که به دلیل این‌گونه ذخیره‌سازی‌ها، با افزایش زمان آبگیری هر منطقه، مجبوریم آب مشترکین هلر و درگهان را نوبت‌بندی کنیم تا سایر خانوارها بتوانند آب دریافت کنند. از گذشته چون قشم و درگهان مناطق بی‌آبی بوده و با تانکر آب دریافت می‌کردند رفتار مصرفی برای ذخیره طولانی‌مدت وجود داشته است. از شهروندان درخواست می‌کنیم برای جلوگیری از پائین آمدن کیفیت آب در مخازن خانگی از ذخیره طولانی‌مدت خودداری کنند. متأسفانه رفتار مصرفی در ذخیره‌سازی طولانی‌مدت و حجیم در شهرستان‌های سیریک و بستک نیز وجود دارد که امیدواریم در نیمه دوم سال جاری با وارد مدار شدن آب‌شیرین‌کن‌های جدید مسئله آب این مناطق نیز به‌طور کامل حل شود.