حاضرِ غایب

کرونا ما را با چالش‌های زیادی روبه‌رو کرده‌است. آن‌چنان که شاید در خواب هم نمی‌دیدیم. از مسائلی که با آن روبه‌رو شده‌ایم نیاز به دورکاری کارمندان است. موضوعی که قبل از  همه‌گیری کرونا آن‌قدرها اهمیت نداشت.از زمان شیوع کرونا اما این روند تغییر کرده و دورکاری به یکی از سیاست‌های دولت‌ها برای پیشبرد زندگی در کنار کرونا تبدیل شده‌است. باتوجه به وضعیت کرونا در هر شهر درصدی از کارکنان باید فعالیت‌ها و وظایف‌شان را از راه دور انجام دهند. اما شرایط دورکاری به چه صورت است و مدیران چقدر اجرای بخشنامه‌های دورکاری کارکنان را رعایت می‌کنند؟

    

بر اساس اعلام مسئولان سازمان اداری و استخدامی، در مناطق زرد، دستگاه‌های خدمات‌رسان و دستگاه‌های مرتبط با ماموریت‌های اساسی و مدیریت شهری باید با صد درصد ظرفیت فعالیت کنند؛ در سایر ادارات نیز ارائه خدمات با حضور دوسوم کارمندان انجام شود. در مناطق نارنجی، دستگاه‌های خدمات‌رسان و دستگاه‌های مرتبط با ماموریت‌های اساسی و مدیریت شهری با تشخیص بالاترین مقام مسئول (در سطح ملی یا استانی) باید با یک‌سوم کارکنان خود فعالیت کنند؛ در سایر ادارات نیز ارائه خدمات با حضور نیمی از کارکنان انجام شود. در مناطق قرمز، دستگاه‌های خدمات‌رسان و دستگاه‌های مرتبط با ماموریت‌های اساسی و مدیریت شهری با تشخیص بالاترین مقام مسئول (در سطح ملی یا استانی)، می‌توانند با نیمی از کارکنان خود فعالیت کنند، به شرط آنکه در ارائه خدمات ضروری خللی ایجاد نشود؛ در سایر ادارت نیز ارائه خدمات با حضور حداکثر یک‌سوم از کارکنان انجام شود. باتوجه به وضعیت قرمز کرونا در هرمزگان هم  معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری از دورکاری دوسوم از کارکنان ادارات و دستگاه‌هاى اجرایی در سراسر استان هرمزگان خبرداد.

       

   

هرمزگان از نظر شیوع کرونا در وضعیت خطرناکی است؛ رئیس کمیته اپیدمیولوژی کوویدـ۱۹ می‌گوید: «در استان‏‌های هرمزگان، فارس و بوشهر کانون‎‌های جدید از واریانت‌های آفریقای‌جنوبی و هندی ایجاد شده؛ به‌ طوری‌ که فوران ویروسی در این مناطق روی داده است». در چنین شرایطی استفاده از ظرفیت دورکاری کارمندان بسیار اهمیت پیدا می‌کند. با این حال اما برخی ادارات توجهی به بخشنامه‌های اجرای دورکاری ندارند و تمام کارکنان‌شان به‌صورت حضوری فعالیت می‌کنند. این موضوع می‌تواند جان کارمندان را بسیار به‌خطر بیاندازد و جلوی کاهش روند ابتلا به کرونا در استان را هم بگیرد. یکی از شهروندان می‌گوید: «اداره ما مجموعا یک ماه هم دورکاری را اجرا نکرد. بیش از 20 درصد پرسنل درگیر کرونا شده و به خانواده‌های خود هم منتقل کرده‌اند. بارها گزارش داده‌ایم اما پیگیری نشد. هیچ نظارتی روی کار مدیران وجود ندارد و با خاطیان برخورد نمی‌شود».دیگری می‌گوید: «متاسفانه تمام اختیار دورکاری کارکنان به رئیس واحد داده شده و آن‌ها هم اکثرا با این موضوع مخالف هستند». کارمند یکی از شرکت‌های بزرگ بندرعباس می‌گوید: « باتوجه به وضعیت قرمز کرونا و اعلام دورکاری برای کارکنان ارگان‌ها از سوی ستاد مقابله با کرونا، شرکت ما مدت‌هاست که با صد درصد نیروهای خود فعالیت می‌کند. هر روز تعداد همکارانی که به کرونا مبتلا می‌شوند بیشتر می‌شود. شرایط رستوران و سرویس ایاب و ذهاب هم واقعا بد است. تمام صندلی‌های اتوبوس باید پر شود تا حرکت کند. عملا جان ما هیچ ارزشی برای مدیران‌مان ندارد». 

    

     

تحقیق علی طاهری، عضو هیئت علمی دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران و مهدی صانعی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره دورکاری انجام شده است، نشان دهنده علاقه 49 درصد از کارمندان ایرانی به ادامه یافتن دورکاری در آینده است.هزار۵۱۰نفر در این تحقیق شرکت کرده‌اند. ۶۱ درصد شرکت‌کنندگان مرد و ۳۹ درصد آن‌ها زن هستند. از میان پاسخگویان، ۶۸ درصد کارمند و ۳۲ درصد مدیر هستند. آمارها نشان می‌دهد که 45 درصد شرکت‌کنندگان  نسبت به دورکاری تجربه مثبت و 22 درصد از آن‌ها تجربه منفی داشتند. 39 درصد از شرکت‌کنندگان با افزایش بازده در دورکاری و  27 درصد از آن‌ها با کاهش بازده روبه‌رو شدند. 49 درصد از شرکت‌کنندگان نسبت به ادامه دورکاری در آینده علاقه نشان دادند و 25 درصد از آن‌ها علاقه چندانی به ادامه دورکاری در دوران پساکرونا نداشتند. 21 درصد معتقدند که دورکاری بر پیشرفت شغلی موثر است و 41 درصد آن را بی‌تاثیر دانستند. 49 درصد از افراد دورکاری را بر کاهش استرس موثر دانستند و 21 درصد نیز می‌گویند این وضعیت بی‌تاثیر است. نتایج بخشی از این پژوهش که درمورد حمایت عملی مدیران از دورکاری کارمندان است، نشان‌دهنده این است که 17 درصد از شرکت‌کنندگان، حمایت مدیران را زیاد و 44 درصد این حمایت را  کم دانسته‌اند.  این نتایج نه کاملا اما تا حدودی می‌تواند به کل جامعه تعمیم داده شود. درنتیجه می‌بینیم که بر اساس آمار هم مدیران چندان تمایلی به دورکاری کارمندان‌شان ندارند و کارکنان را در این زمینه حمایت نمی‌کنند. می‌توان گفت که به‌دلیل رویکردهای سنتی مدیریتی، برخی مدیران همچنان علاقه به لمس خدمات و فعالیت‌های کاری دارند و معتقدند که دورکاری ارزش افزوده مناسبی ندارد. آن‌ها فکر می‌کنند که نمی‌توانند به‌خوبی روی عملکرد کارمندان دورکار نظارت داشته باشند. البتـه ایـن نـوع از مدیـران آموزش ندیده و توجیـه کافی هم نشـده‌اند. از طرف دیگر برخی کارکنان هم فکر می‌کنند وقتی در محل کار نیستند نیازی به انجام کار سازمانی ندارند و باید کار را تعطیل کنند. در چنین شرایطی لازم است که دستگاه‌های نظارتی هم بر عملکرد مدیران در زمینه اجرای دورکاری نظارت بیشتری داشته باشند. آن‌چه درحال حاضر  بیش از هر چیزی اهمیت دارد، حفظ سلامت کارکنان است؛ بنابراین مسلم است که نهادهای فرهنگساز (مثل صدا و سیما) باید کار از راه دور را فرهنگسازی کنند تا علاوه بر گذر موفق از دوران شیوع کرونا در آینده هم بتوانیم از قابلیت‌های دورکاری استفاده کنیم.