پرواز قیمت‌ها

 قیمت محصولات و خدمات در پایتخت اقتصادی کشور بسیار زیاد است. افزایش روزافزون قیمت‌ها عموم ساکنان این پایتخت را در تنگنا قرار داده است. فشار افزایش قیمت بر دوش مردم، توان خرید آن‌ها را کاهش داده است. از طرف دیگر هرمزگان به‌ دلیل داشتن ظرفیت‌های اقتصادی همچون بنادر رجایی و باهنر و ظرفیت‌های گردشگری در نقاط مختلف، استانی مهاجرپذیر و مسافرپذیر است؛ بنابراین از مقاصد بااهمیت پروازی است. افزایش قیمت بلیت، رفت‌وآمدهای مرتبط با فعالیت‌های اقتصادی و گردشگری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درنتیجه می‌تواند پیامدی منفی بر اقتصاد استان داشته باشد.

گفتوگو با یک فعال گردشگری هرمزگان درمورد مبنای نرخ‌گذاری بلیت و دلایل گرانی پروازهای بندرعباس
معضل شهرهای جنوبی
مقایسه نرخ بلیت شرکت‌های هواپیمایی در بندرعباس با سایر نقاط کشور نشان می‌دهد که این قیمت‌ها در بندرعباس حداقل دوبرابر است. در مقایسه قیمت بلیت بندرعباس_دوبی با بلیت تهران_دوبی می‌بینیم که هزینه بلیت از مبدا بندرعباس خیلی بیشتر است؛ درحالی‌که باتوجه به مسافت و نزدیکی بندرعباس به دوبی، انتظار می‌رود قیمت بلیت ارزان‌تر باشد. برای پی‌بردن به چرایی این موضوع و دانستن عوامل موثر بر قیمت‌گذاری بلیت‌ها با یک فعال گردشگری گفت‌وگو کرده‌ایم. در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید.
    
تعیین نرخ بلیت به عهده کیست؟
مرجع و مبنای قیمت بلیت سازمان هواپیمایی کشوری است. درگذشته این سازمان طی دوره‌های سالانه قیمت‌هایی را تعیین می‌کرد. درحال حاضر اما به‌ دلیل  تورم و نوسانات کلی قیمت‌ها ممکن است در طول سال دو یا سه بار فهرستی از قیمت‌ها را اعلام کند. درواقع سازمان هواپیمایی کشوری کف و سقف قیمت را در هر مسیر پروازی اعلام می‌کند؛ نه قیمت ثابتی را. بقیه آن به عهده شرکت‌های هواپیمایی است.
   
قیمت بلیت بر چه اساسی تعیین می‌شود؟
برای هر خدمت و کالا مجموعه‌ای از عوامل تعیین‌کننده قیمت است. نرخ بلیت هم ترکیبی از  هزینه‌هایی است که یک شرکت هواپیمایی پرداخت می‌کند؛ از جمله هزینه‌های مربوط به خدمات فرودگاهی، هزینه پارکینگ در فرودگاه‌های کشور، عوارض فرودگاهی، سوخت، قطعات، استهلاک هواپیما، هزینه مهماندار، خلبان و غیره. همگی این موارد در گروه‌هایی بررسی می‌شوند و در نهایت به یک نرخ مشخص می‌رسند.
   
تاثیر مسافت و تعداد مسافر در هزینه بلیت چقدر است؟
مسافت و مسافر هم از پارامترهای تعیین‌کننده نرخ هستند. به‌طور کلی اما مبنای سازمان هواپیمایی کشوری، ساعت پروازی است. سازمان هواپیمایی کشوری مشخص می‌کند که شرکت‌های هواپیمایی به ازای هر ساعت پرواز چقدر هزینه دارند و باتوجه به آن هزینه، نرخی را برای بلیت تعیین می‌کند. ساعت‌های پروازی هم چند تعریف دارند. مثلا یک نوع ساعت پروازی از ساعتی که هواپیما از روی زمین بلند می‌شود تا ساعتی که فرود می‌آید محاسبه می‌شود. در تعریفی دیگر اما زمان استراحت هواپیما در مبدا و مقصد هم در نظر گرفته می‌شود. در واقع مجموعه‌ای از عوامل تاثیرگذار هستند. نرخ‌ها فقط براساس تعداد مسافر و مسافت تعیین نمی‌شود.
   
چرا پروازهای بندرعباس گران‌تر از سایر مبداهای هوایی است؟
نمی‌توان گفت که پروازهای بندرعباس گران‌تر هستند. به‌عنوان مثال زمانی  که پایه شرکت هواپیمایی در تهران است و آن شرکت، پروازی از بندرعباس به دوبی یا اهواز را باید انجام بدهد، ابتدا باید مسیر اضافه‌ای را از تهران به بندرعباس بیاید؛ سپس از اینجا به دوبی یا اهواز برود. خیلی از شهرهای جنوبی این مشکل را
دارند. به‌ دلیل این‌که معمولا پایه شرکت‌های هواپیمایی در تهران است. مثلا برای مسیر لار به دوبی، هواپیما باید از تهران به لار بیاید و سپس به دوبی برود. هواپیما مسیر اضافه‌ای را برای این سفر طی می‌کند، درحالیکه صندلی‌های آن خالی است. درنتیجه هزینه بلیت لار به دوبی گران‌تر از بلیت تهران به دوبی است. یکی دیگر از دلایل، نوع هواپیما است. به‌طور مثال هواپیماهایی که در فرودگاه‌های تهران وجود دارند از نوع بوئینگ یا انواع ایرباس هستند و می‌توانند در یک پرواز تقریبا 200 مسافر را حمل کنند. مسلم است که هزینه‌های سفر با این هواپیماها کمتر می‌شود. اما در شهرهای جنوبی مثل بندرعباس، لار یا اهواز معمولا با هواپیمای ATR پرواز انجام می‌شود. هزینه‌های این هواپیما هم همان است اما 40 یا 50مسافر را حمل می‌کند. بنابراین با در نظر گرفتن این موارد نمی‌توان گفت که هزینه پرواز در شهرهای جنوبی گران‌تر است.
    
شرکتی که پایه آن در بندرعباس است چطور؟
در اینجا بحث مسافت اضافه وجود ندارد اما در مقابل تعداد مسافر مطرح است. نکته بعدی میزان عرضه و تقاضاست. زمانی که تقاضا زیاد باشد همه در رقابت با یکدیگر مجبورند ارزان‌تر بفروشند تا مشتری داشته باشند. کافی است تعداد پروازها از تهران به دوبی و از بندرعباس به دبی را مقایسه کنید. روزانه نزدیک به 6 پرواز از تهران به دبی انجام می‌شود و این هواپیماها هم هواپیماهای بزرگ هستند. حجم رقابت در آن بازار بالاست. اما در بندرعباس ممکن است حتی روزی یک پرواز هم به دبی نداشته باشیم. تعداد مسافر هم قطعا کمتر است و این‌ها رقابت را کاهش می‌دهد. ممکن است این سوال را بپرسید که چرا تعداد را افزایش نمی‌دهند؟ مسئله این است که بازار باید کشش و ظرفیت این کار را داشته باشد. مثلا اگر در روز 2پرواز از بندرعباس به دبی اختصاص دهیم یا از بوئینگ استفاده کنیم، آیا این پروازها پر می‌شوند؟ خیر. درنتیجه شرکت‌های هواپیمایی ضرر می‌کنند؛ بنابراین هیچ شرکتی مایل نیست که چنین کاری انجام بدهد. اگر سایر شهرهای جنوبی را هم بررسی کنیم متوجه می‌شویم که هزینه‌ها در همه شهرها به همین شکل است؛ بنابراین نمی‌توان گفت که هزینه‌ها فقط در بندرعباس بالاست.
      
خلأهای سازمانی
سازمان هواپیمایی کشور، حداقل و حداکثر نرخ پروازها را تعیین می‌کند. طبق نوشته منابع مختلف، فهرست این قیمت‌ها در سایت انجمن شرکت‌های هواپیمایی قابل مشاهده است. برای آگاهی از این قیمت‌ها به سایت مذکور مراجعه می‌کنم اما با یک فایل مواجه می‌شوم که حتی تاریخ ندارد. فایلی با 226 مسیر پروازی که در آن حداکثر نرخ بلیت پروازهای داخلی نوشته شده است. از مسیر تهران_اراک گرفته تا مشهد_یزد. مسیرهای کم‌ترددی مثل تهران_بحرگان، تهران_جیرفت و اصفهان_لاوان در این فهرست به چشم می‌خورد اما خبری از مسیر پرترددی چون بندرعباس_تهران نیست. تلاش‌ها برای برقراری ارتباط با سازمان هواپیمایی کشوری هم نتیجه‌ای نداشت؛ زیرا به گفته یک منبع آگاه، این سازمان درحال حاضر شخصی با عنوان «روابط عمومی» ندارد. این منبع آگاه علت نداشتن روابط عمومی را  تغییراتی در بخش نیروهای انسانی این سازمان عنوان می‌کند.

    فایل این تصویر در سایت انجمن هواپیمایی کشوری منتشر شده‌است.

جای خالی رئیس
تغییرات سازمان هواپیمایی که به آن اشاره شد، در 16 تیرماه امسال اتفاق افتاد. «تورج دهقانی ‌زنگنه»، چند هفته مانده به پایان دولت دوازدهم و در یازدهمین ماه ریاست بر سازمان هواپیمایی کشوری، از این سمت برکنار شد. چند روز پیش از برکناری تورج دهقانی زنگنه شایعاتی درمورد استعفای او مطرح شده‌بود اما او این استعفا را رد کرد. رئیس سابق سازمان هواپیمایی درباره این موضوع گفت: « پیش از این نیز چندین مورد دراین‌باره مطرح شده‌بود و عده‌ای به دنبال این مباحث هستند». او افزود: «فعلا در این پست حضور دارم و در مورد دولت بعد هم هرچه خیر باشد پیش می‌آید». این درحالی بود که تنها چند ساعت پس از این مصاحبه، وزیر راه و شهرسازی، تورج دهقانی زنگنه را برکنار و «سیاوش امیر‌مکری» را به‌عنوان سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری منصوب کرد. برخی معتقدند که فساد در سازمان هواپیمایی کشوری، تورج دهقانی زنگنه را قربانی کرده است. در این وضعیت، قیمت‌گذاری بلیت‌های هواپیما ظاهرا مبنای خاصی ندارد و شرکت‌های هواپیمایی درحال افزایش قیمت‌ها هستند. از طرف دیگر مسافران از عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در پروازها آن هم در آستانه موج ششم کرونا گلایه می‌کنند. با چنین شرایطی به نظر می‌رسد که باید هر چه سریع‌تر درباره تغییرات مدیریتی در این سازمان بدون رئیس تصمیم‌گیری شود.
      
برخورد مجلس با افزایش خودسرانه قیمت‌ها
قیمت بالای بلیت‌ها موجب نارضایتی مردم شده است. از نمایندگان مجلس و دستگاه‌های نظارتی انتظار می‌رود که از افزایش نجومی قیمت‌ها جلوگیری و رضایت مردم را جلب کنند. «احمد جباری»، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی و عضو مجمع نمایندگان هرمزگان درمورد افزایش قیمت بلیت‌های هواپیما می‌گوید: «سازمان هواپیمایی کشوری و وزیر راه در مجلس شورای اسلامی وعده دادند که هیچگونه افزایش قیمتی لحاظ نشود». او می‌گوید که با قیمت‌های بالاتر از نرخ مصوب برخورد می‌شود. به گفته جباری با وزیر راه و شهرسازی درمورد افزایش قیمت پروازها صحبت شده است و اگر سازمان هواپیمایی کشوری تمکین نکند، مجلس از اهرم‌های نظارتی خود در برابر افزایش خودسرانه قیمت استفاده می‌کند. «حسین ایزدی»، مدیرکل تعزیرات استان هرمزگان درمورد نقش این اداره‌کل در قیمت‌گذاری بلیت‌ها می‌گوید : «در حوزه نظارت بر قیمت بلیت‌های هواپیما، سازمان هواپیمایی کشوری و سازمان حمایت باید اقدام به بازرسی و تشکیل پرونده دهند تا پس از ارسال پرونده به تعزیرات نسبت به بررسی تخلف احتمالی اقدام شود». به گفته او درحال‌حاضر هیچ گزارشی از دستگاه‌های ناظر در رابطه با قیمت بلیت هواپیما دریافت نشده است. مدیرکل تعزیرات استان هرمزگان می‌گوید: «مردم می‌توانند از طریق آدرس tazirat135.ir برای ثبت شکایت جهت بررسی توسط دستگاه‌های نظارتی اقدام کنند».
        

روزنامه صبح ساحل